• Buradasın

    Açık Öğretim Lisesi Türk Dili ve Edebiyatı 6. Ünite Eğitim Videosu

    youtube.com/watch?v=V22_deoMyKY

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, açık öğretim lisesi Türk Dili ve Edebiyatı dersinin 6. ünitesini kapsayan eğitim materyalidir. Video, soru-cevap formatında hazırlanmış olup, edebiyat tarihi ve dil bilgisi konularını ele almaktadır.
    • Video, Cumhuriyet dönemi Türk romanının tarihsel gelişimi ve önemli yazarlarıyla başlayıp, anlatım bozuklukları, tiyatro tarihi, eleştiri türleri ve mülakat türleri gibi konuları kapsamaktadır. İçerikte Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Yaşar Kemal, Necip Fazıl Kısakürek, Adalet Ağaoğlu gibi Türk edebiyatının önemli yazarları hakkında bilgiler verilmekte ve çeşitli anlatım bozuklukları örneklerle açıklanmaktadır.
    • Videoda ayrıca sıralı ve bağlı cümlelerde oluşan anlatım bozuklukları, eleştiri türleri (izlenimsel/nesnel eleştiri, eser eleştirisi, sanatçı eleştirisi, toplum eleştirisi) ve mülakat türleri detaylı olarak anlatılmaktadır. Video, edebiyat tarihi ve dil bilgisi konularında soru-cevap formatında hazırlanmış olup, sınav hazırlığı için faydalı bilgiler içermektedir.
    Açık Öğretim Lisesi Türk Dili ve Edebiyatı
    • Açık öğretim lisesi Türk dili ve edebiyatı altıncı ünite özetleri sunulmaktadır.
    • Birinci ünite Roma Cumhuriyeti'nin ilk dönem yazarları olan Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Reşat Nuri Güntekin'i ele almaktadır.
    • Bu yazarlar topluma eğilir ve toplumsal sorunlara çözüm getirmek için çalışırlar.
    00:24Cumhuriyet Dönemi Roman Yazarları
    • 1940'lı yıllarda meydana getirilen ürünlerde toplumsal kaygının ağırlık kazandığı ve toplumsal konuların çeşitlendiği görülür.
    • 1950'lerde ikinci dünya savaşı yıllarında yetişen köy çıkışlı, köy enstitülü yazarların köy ve kasaba romanlarını yayınlamaya başladıkları görülür.
    • 1960'lı yıllarda toplumcu genç gerçekliğin gittikçe ağır bastığı romanımızda, ele alınan konulardaki çeşitlenme ile birlikte roman yazma yönteminde de bir değişme, gelişme göze çarpar.
    01:001960'lı ve 1970'li Yıllar
    • 1960'tan başlayarak geçirilen siyasal, toplumsal ve ekonomik değişimlerle bunların sonuçları işlenir.
    • 1970-1980 yılları arasında roman yazarları sayısında artış görülür.
    • Köy ve köylü sorunları, 27 Mayıs ve 12 Mart olayları, Almanya'ya giden çocukların dil sorunları, anne-babalarının iş yaşamlarında karşılaştıkları sorunlar, sıla özlemi, Alman topluluğuna uyum sağlamada çekilen sıkıntılar ve benzeri konular üzerinde durulur.
    01:35Yakup Kadri Karaosmanoğlu
    • Yakup Kadri Karaosmanoğlu 1889-1974 yılları arasında yaşamış, Fecriati topluluğuna katılmış, gazete ve dergilerde makale ve hikayeler yazmış, edebiyat ve felsefe öğretmenliği yapmıştır.
    • Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu'ya geçerek Sakarya'yı ve batı cephesini dolaşmıştır.
    • Hikaye, roman, anı, mensur, şiir, deneme, makale, tiyatro ve monografi türlerinde eserler vermiştir.
    02:04Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun Eserleri
    • Eserlerinde Türk toplumunun Tanzimat'tan sonra geçirdiği aşamaları anlatmıştır.
    • Gerçekçi küçük hikayelerden romana geçerek, romanlarında birbirini tamamlayan bireysel ve toplumsal yaşam zincirini betimlemiştir.
    • Romanlarındaki tiplerin çoğu iç dünyaları zengin, kötümser, düzensizlik kurbanı, törelere ve geleneklere bağlı kişilerdir.
    03:07Yaşar Kemal
    • Yaşar Kemal (asıl adı Kemal Sadık Göreceli) 1923-2015 yılları arasında yaşamış, Adana'nın Osmaniye ilçesine bağlı Gökçeli Hamitte köyü'nde doğmuştur.
    • Son sınıfta ortaokulu bırakmış, Adana'da çeşitli işlerde çalışmış, İstanbul'a gelerek gazeteciliğe başlamıştır.
    • Sanat yaşamına şiirle başlayan Yaşar Kemal, folklor araştırmaları, fıkra, röportaj, hikaye, roman, tiyatro ve senaryo türlerinde eserler vermiştir.
    03:53Yaşar Kemal'in Eserleri
    • Romanlarının birçok yabancı dile çevrilmesiyle ünü sınırlarının dışına çıkmıştır.
    • Eserlerinde çoğunlukla Çukurova insanlarının yaşamlarını anlatmış, bu kişilerin yaşamlarını ve çelişkilerini gözler önüne sermiştir.
    • Halkın ortak inançlarını bir masal, efsane, destan havası içinde dile getirmiştir.
    04:16Abbas Sayar
    • Abbas Sayar 1923-1999 yılları arasında yaşamış, gazete satıcılığı, kitapçılık, matbaacılık ve çiftçilik yapmıştır.
    • Edebiyat yaşamına şiirle başlayan Abbas Sayar, "Yılkı Atı" romanıyla tanınmıştır.
    • Romanlarında başarılı çevre betimlemeleri ile Orta Anadolu gerçeklerini yansıtmış, kişileri toplumsal koşulları içinde ele almıştır.
    05:18Anlatım Bozuklukları
    • Gereksiz kelime kullanılması, aynı kavramı veya varlığı karşılayan birden fazla kelimenin, işlevi olmayan bir kelimenin veya ekin aynı cümlelerde kullanılması anlatım bozukluğuna neden olur.
    • Anlamca çelişen kelimelerin kullanılması, bir cümlede anlam bakımından birbiriyle ters düşen kelimelerin veya sözlerin bir arada kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozukluklarıdır.
    • Kelimenin yanlış anlamda kullanılması, anlam veya yazım bakımından birbirine yakın olan kelimelerin birbirlerinin yerine kullanılmasından kaynaklanır.
    07:01Anlatım Bozuklukları (Devam)
    • Kelimenin yanlış yerde kullanılması, cümlede bir kelimenin gerektiği yerde kullanılmamasından kaynaklanan anlatım bozukluğudur.
    • Deyim ve atasözlerinin yanlış kullanılması, deyimlerin kalıplaşmış anlamları çerçevesinde kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar.
    • Anlam belirsizliği, tamlayanı ikinci tekil "senin" veya üçüncü tekil "onun" kişi zamiri olan tamlamalarda tamlayan düştüğünde, tamlamanın ikinci tekil kişiye mi yoksa üçüncü tekil kişiye mi ait olduğunun anlaşılamamasından kaynaklanır.
    09:23Mantık ve Sıralama Yanlışlığı
    • Mantık ve sıralama yanlışlığı, cümlede dile getirilen durum veya olayların önem sırasına göre söylenmemesinden ya da mantık bakımından tutarsızlık bulunmasından kaynaklanan anlatım bozukluklarıdır.
    • "Kral ölünce yeni kralı seçmek için halk sandığa gitti" cümlesinde mantık hatası vardır çünkü krallık babadan oğula geçer, seçimle belirlenmez.
    • "Kapıda bir saniye değil, bir dakika bile beklemem" cümlesinde mantık hatası vardır çünkü "bir dakika değil bir saniye bile beklemem" olması gerekir.
    10:24Cumhuriyet Dönemi Yazarları Hakkında Soru
    • 1923-1940 arasındaki Cumhuriyet dönemi bazı yazarları daha önceki dönemlerde de eser veren yazarlardır.
    • Halit Ziya, Mehmet Rauf, Hüseyin Rahmi Gürpınar gibi yazarlar kendi dönemlerindeki sanat anlayışını sürdürdükleri için Cumhuriyet dönemi yazarları arasında yer almazlar.
    • Olgun örneklerini Cumhuriyet döneminde veren Yakup Kadri gibi yazarlar ise dönemin ilk yıllarının yazarları olarak değerlendirilir.
    11:18Türk Edebiyatı Soruları
    • İkinci Dünya Savaşı yıllarında yayımlanan ilk romanlarda toplumsal kaygı ağırlık kazanmış, savaş ve yeni siyasal dönem yazarları yeni konulara yönelmiştir.
    • Türk edebiyatında köy edebiyatı olarak adlandırılan ve 1970'e kadar genişleyerek süren köy ve köylünün sorunlarına eğilen yazarlar bu yıllarda yetişmiştir.
    • Rıfat İlgaz, 1960'lı yıllarda eser veren ve gülmece yazarı olarak tanınan bir yazardır; "Hababam Sınıfı", "Bizim Koğuş", "Meşrutiyet Kıraathanesi" gibi romanlarında yaşadığı çevreyi işlemiştir.
    14:28Tiyatro Hakkında Bilgiler
    • Tiyatro, herhangi bir olay, durum veya tasarının sahnede canlandırılması amacıyla yazılmış dramatik metinlerin sahnede canlandırılması ile ortaya çıkan sanattır.
    • Cumhuriyet döneminde Türk tiyatrosu kurumsal bir yapıya kavuşmuş, Ankara'da devlet tiyatroları kurulmuş ve turneler düzenlenerek tiyatro halkın ayağına götürülmüştür.
    • Tiyatro yazarlığı Cumhuriyet döneminde büyük bir gelişme göstermiş, siyasal iktidarların baskıcı tutumları tiyatro yazarlarını yeni biçim ve dil arayışlarına yönelmiştir.
    16:05Türk Tiyatrosunun Gelişimi
    • 1950-60 yıllarındaki gelişmelerin başında Muhsin Ertuğrul'un bir bankanın desteğiyle çağdaş anlamda ilk özel tiyatroyu Küçük Sahne Tiyatrosu kurması gelir.
    • 1960 sonrası tiyatro yaşamı ve oyun yazarlığı gelişmiş, özel tiyatroların sayıları artmış ve üniversitelerde tiyatro eğitimi başlamıştır.
    • Türk tiyatrosu, 1971-1980 döneminde anayasa değişiklikleri ile demokratik ortamın aldığı büyük yaralardan ciddi biçimde etkilenmiştir.
    17:42Necip Fazıl Kısakürek
    • Necip Fazıl Kısakürek 1904-1983 yılları arasında "Ağaç" ve "Büyük Doğu" dergilerini çıkarmış, "Son Posta", "Yeni İstanbul" gibi gazetelerde fıkra yazarlığı yapmıştır.
    • İlk şiirini "Yeni Mecmuada" yayımlamış, halk şiirinin öz ve biçim yapısından yararlanarak bunlara batılı, çağdaş bir özellik kazandırmıştır.
    • Şiirin yanı sıra oyun, fıkra, makale, tarih, eleştiri, biyografi, monografi, hikaye türlerinde de eserler vermiştir.
    18:31Adalet Ağaoğlu
    • Adalet Ağaoğlu 1929'da sanat yaşamına şiirle başlamış, sahne ve radyo oyunları yazmıştır.
    • Oyunlarında toplumun sorunlarına, güncel gelişmelere duyarlı bir yazarın yaklaşımı görülür, psikolojik baskı altında kalan insanların aile-birey ilişkisi içinde yalın bir dille anlatmıştır.
    • Daha sonra hikaye ve romana yönelmiş, "Evcilik Oyunu", "Çatıdaki Çatlak", "Tombala", "Kendini Yazan Şarkı" gibi oyunları ve "Yüksek Gerilim", "Sessizliğin İlk Sesi" gibi romanları yazmıştır.
    19:43William Shakespeare
    • William Shakespeare 1564-1616 yılları arasında komedi ve trajedi türünde dünyanın sayılı büyük yazarlarından kabul edilir.
    • Eserlerini nazım'la ya da düzyazıyla, kimilerinde de iki anlatım yolunu kullanarak yazmış, oyunları beşer perdeliktir ve her perdede kendi içinde sahnelere ayrılır.
    • Hamlet, Othello, Kral Lear gibi kahramanlar ölümsüzleşmiş, eserlerinde yalnız bir tarihsel dönemin değil, insanın değişmeyen evrensel özelliklerini kavrayıp başarıyla yansıtmıştır.
    20:57Anlatım Bozuklukları
    • Anlatım bozuklukları özne-yüklem uyumsuzluğu, kişi bakımından tekillik, çoğunluk bakımından ve özne eksikliği bakımından olmak üzere üç grupta incelenir.
    • Kişi bakımından uyumsuzlukta özne birinci tekil, ikinci tekil veya üçüncü tekil ise yüklem birinci çoğul kişiye göre çekimlenmelidir.
    • Tekillik-çoğulluk bakımından uyumsuzlukta insan ve çoğul özne olduğunda yüklem tekil ya da çoğul olabilir, ancak insan dışındaki varlıkların çoğul şekilleri özne olduğunda yüklem daima tekil olur.
    22:21Anlatım Bozukluklarının Devamı
    • Özne eksikliği bakımından uyumsuzlukta yüklemdeki eyleme göre öznenin olmaması ya da bir öznenin birden fazla yükleme bağlanması anlatım bozukluğuna yol açar.
    • Fiil ve fiilimsilerdeki çatı uyuşmazlığı birleşik veya sıralı cümlelerde aynı özneyi alan yüklemlerin her ikisi de etken veya her ikisi de edilgen olmalıdır.
    • Eklerle ilgili yanlışlar cümlede eklerin eksik ya da fazla kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar, aynı ögelerin farklı yüklemlere bağlanması ya da cümle içerisinde bir ögenin kullanılmaması da anlatım bozukluğuna yol açar.
    24:24Anlatım Bozuklukları
    • Nesne eksikliği, sıralı ve bağlı cümlelerde ortak kullanılan nesnenin cümlelerden birine uymamasıdır.
    • Dolaylı tümleç eksikliği, sıralı ve bağlı cümlelerde ortak kullanılan dolaylı tümleç cümlelerden birine uymamasıdır.
    • Zarf-edat tümleci eksikliği, sıralı ve bağlı cümlelerde ortak kullanılan zarf tümleci olacak ifadelerin eklenmesi gereklidir.
    • Yüklem eksikliği, sıralı ve bağlı cümlelerde iki cümlenin bir yükleme bağlanması sonucu anlatım bozukluğu meydana gelir.
    • Tamlama yanlışları, çoğunlukla isim ve sıfatların aynı tamlanana bağlanması sonucu oluşan bir anlatım bozukluğudur.
    • Bağlaç yanlışları, bağlaçlardan bazıları olumlu ve olumsuz yargıları birbirine bağlar ve bu duruma uymayan kullanımlarda anlatım bozukluğu meydana gelir.
    28:13Tiyatro Tarihi
    • Muhsin Ertuğrul, çağdaş anlamda ilk özel tiyatro olan Küçük Sahne Tiyatrosunu kurmuştur.
    • Bu dönemde Dormen Topluluğu ve Kent Oyuncuları adlı özel tiyatrolar kurulmuştur.
    • Yazarlar eserlerinde ele aldıkları sorunları sergilemekte kalmayıp yorumlamaya yönelmiş, bireysel sorunları aşarak toplum sorunlarını ele almışlardır.
    • "Değirmen Dönerdi", "Tanrılar ve İnsanlar", "Çemberler", "Cengiz Han'ın Bisikleti" bu dönem eserlerinden bazılarıdır.
    30:22Eleştiri
    • Eleştiri, bir sanat ya da düşünce eserini tanıtırken zayıf ve güçlü yönlerini belirtme, bir yazarın gerçek değerini yansıtma amacıyla yazılan yazılardır.
    • Eleştiride amaç, iyi ve güzel olan sanat yapıtının değerini ortaya çıkarmak, sanatı iyi ve güzel olmayandan kurtarmak, kalıcı bir niteliğe kavuşturmak, sanatçıyı başarılı eserler oluşturma konusunda teşvik etmek ve okura kılavuzluk yapmaktır.
    • Eleştiri yazıları, düşünsel plana göre uzmanlarınca yazılan, eleştirmenin tavır ve tutumuna göre izlenimsel ve nesnel, konularına göre esere, sanatçıya, topluma, okura, tarihe yönelik eleştiri diye türlere ayrılır.
    • İzlenimsel (epresyonist) eleştiri, eleştirmenin bir eseri kendi zevk, algılama ve değer ölçülerine göre inceleyerek eleştirmesidir ve kişisel yargılar ağırlıkta olduğundan günümüzde pek rağbet görmemektedir.
    • Nesnel bilimsel eleştiri, edebi eserlerin içerik, yapı ve üslupları üzerinde tarafsız olarak yapılan eleştirilerdir ve her eserin değerlendirilmesinde kullanılabilecek ölçütler vardır.
    • Eseri konu alan eleştiri, bir eserin yapısını kavrayıp açıklamaya çalışan eleştiri türüdür ve anlatım tekniği, tema, olay örgüsü, semboller, kişiler ile kişiler arasındaki ilişkiler ile ilgilidir.
    • Sanatçıya yönelik eleştiri, bir eleştirmenin ele aldığı eseri değerlendirirken sanatçının varlığını, onun eseri ile kişiliği arasındaki ilişkiyi esas alan eleştiridir.
    • Topluma yönelik eleştiri, varlığını topluma borçlu olan edebiyatın bir toplum içinde doğmuş ve toplumu yansıtan bir ayna olmasıdır ve ele alınan eserlerin toplumdan yola çıkılarak incelenmesidir.
    33:28Eleştiri Türleri
    • Okura dönük eleştiri, eleştirmenin eseri değerlendirmek yerine, eserin okur üzerinde bıraktığı duyguları ifade etmesidir.
    • Tarihsel eleştiri, bir eserin yazıldığı döneme ve şartlara göre değerlendirilmesi gerektiği ilkesine dayanır ve özellikle edebiyat tarihi çalışmalarında rağbet görmüştür.
    • Türk edebiyatında eleştiri, Tanzimat döneminde gazeteler sayesinde gelişirken, edebi bir tür olarak gelişmesi ve önem kazanması Servet-i Fünun döneminde olmuştur.
    35:32Türk Edebiyatında Eleştiri
    • Milli edebiyat düşüncesini temellendiren Ziya Gökalp, Ali Canip ve Ömer Seyfettin hem milli edebiyat düşüncesini sistemleştirmiş hem de eleştirilere cevap vermiştir.
    • Cumhuriyet'in ilk yıllarında öznel eleştiri anlayışı egemendir, daha sonraki yıllarda eleştiri hem nitelik hem de nicelikçe gelişmiştir.
    • Asım Bezirci (1927-1993), nesnel ve bilimsel yöntemle eleştiri anlayışını temel alarak edebiyatımızın temel sorunlarına ilişkin araştırma-değerlendirme yazıları ile tanındı.
    40:42Eleştiri ve Mülakat
    • Mülakat, bir gazetecinin ünlü ya da alanında uzman bir kişiyle yaptığı görüşmeleri aktardığı yazılardır ve Türk edebiyatında ilk örneği Ruşen Eşref Ünaydın'ın "Diyorlar Ki" adlı eseridir.
    • Röportaj yazıları ile mülakatların toplumu aydınlatmak amacı, soru-cevap tekniği kullanma, bilgi ve belgelerden yararlanma gibi ortak noktaları vardır.
    • Ruşen Eşref Ünaydın, "Diyorlar Ki" eseriyle röportaj çığırını açan öncü bir yazar olmuştur.
    43:02Röportaj Örnekleri
    • Yaşar Kemal, en çok "Kiralık Konak" ve "Yaban" romanlarını sevdiğini, "Kiralık Konak"ın roman tekniğine uygun olduğunu ve "Yaban"ın milli heyecanları taşıyan kıymetli bir eser olduğunu belirtmiştir.
    • Mustafa Baydar'ın 1960 yılında yayımlanan "Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar?" kitabı, dönemin önde gelen 50 edebiyatçısı ile yapılmış söyleşilerden oluşmaktadır.
    • Kısakürek, ilk eserinin "Örümcek Ağı" olduğunu, "Kaldırımlar" şairi olarak tanındığını ancak "Çile" isimli şiirinin şairi olmayı tercih ettiğini belirtmiştir.
    46:06Türkçe Dil Bilgisi Soruları
    • Mehmet Akif Ersoy'un metin türünde bir eseri yoktur.
    • "Perşembeleri bize gelir, birlikte alışverişe giderdik" cümlesinde zarf tümleci eksikliği anlatım bozukluğunun nedenidir.
    • "Görüyorum ki hala yaptığınız yanlışta ısrar ediyorsunuz" cümlesinde kinin yazımı ile ilgili bir yanlışlık yapılmıştır.
    • "Davalılar kadının verdiği karara da memnun olmadı" cümlesinde kesme işareti anlam karışıklığını önlemek için kullanılmıştır.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor