Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan akademik bir ders formatında olup, İslam ilimler tarihindeki önemli düşünürlerden Abdüllatif el-Bağdadi'nin hayatını ve eserlerini ele almaktadır.
- Video, Abdüllatif el-Bağdadi'nin eğitim hayatı, seyahatleri ve çeşitli ilim alanlarındaki çalışmaları hakkında bilgiler sunarak başlıyor, ardından Bağdadi'nin İbni Sina'nın felsefesine yönelik eleştirilerini detaylı şekilde inceliyor. Konuşmacı, Bağdadi'nin felsefe ve tıp konularındaki görüşlerini, "eski" kaynaklara dönmeye çağrısını ve İbni Sina'nın felsefesine yönelik eleştirilerini, İbni Sina'nın kendi otobiyografisini ve felsefe anlayışını karşılaştırmalı olarak anlatıyor.
- Videoda ayrıca Platon, Aristoteles ve İbni Sina'nın felsefe anlayışlarının karşılaştırılması, Bağdadi'nin "Nasihateyn" adlı eserindeki otobiyografik bölümünün incelenmesi ve İbni Sina'nın takipçilerinin felsefe anlayışına yönelik eleştiriler de yer alıyor. Konuşmacı, Bağdadi'nin İbni Sina'nın felsefesine yönelik eleştirilerinin gelişimini, İbni Sina'nın felsefenin bazı alanlarını ele almadığı, sistematik yapısındaki değişiklikler ve mantıkla ilgili görüşleri gibi konuları ele alıyor.
- 00:09Abdüllatif el-Bağdadi'nin Hayatı
- Son oturumda daha az bilinen bir isim olan Abdüllatif el-Bağdadi'nin otobiyografisi üzerine konuşulacak.
- Abdüllatif el-Bağdadi, İbn-i Sina ve Gazali sonrası yaşayan, daha az çalışılmış bir isimdir.
- Bağdat'ta doğan Abdüllatif el-Bağdadi, soylu ve aristokrat bir ailenin çocuğu olup, babası Nizamiye mezunuydu.
- 01:52Eğitim ve Seyahatleri
- Abdüllatif el-Bağdadi, 27-28 yaşına kadar Bağdat'ta Arap dili, edebiyatı, İslami ilimler, hadis, tıp ve felsefe eğitimi almıştır.
- Gazali, İbn-i Sina, Sühreverdi ve Behmenyar'ın eserlerini okuyarak eğitimini sürdürmüştür.
- Bilhassa Sühreverdi'nin eserlerini okuduktan sonra, Farabi, İskender, Afrodisi ve Aristoteles'in metinlerini incelemiş, İbn-i Sina'ya karşı bir eleştirmen haline gelmiştir.
- 02:30Seyahatleri ve Kariyeri
- Bilim arayışı amacıyla Bağdat'tan ayrılıp, Musul, Meşk, Kudüs, Mısır, Dımaşk, Kahire, Halep ve Erzincan gibi yerlerde seyahat etmiştir.
- Kudüs'te Selahattin Eyyubi'nin yakınındaki kişilerle irtibat kurarak himaye kazanmış ve Mısır'a giderek Yasin es-Simyai ve Musa bin Maymun ile tanışmıştır.
- Selahattin Eyyubi tarafından Kudüs'teki Emevi Camisi'nin yöneticisi olarak atandıktan sonra, Selahattin'in ölümünden sonra hami arayışıyla geçen bir ömrü olmuştur.
- 05:57Otobiyografik Kaynaklar
- Abdüllatif el-Bağdadi'nin iki otobiyografik anlatısı vardır: biri İbn Ebi Usaybia'nın "Emba'daki Otobiyografik Anlatı" ve diğeri "Nasihateyn" isimli eserinde.
- İbn Ebi Usaybia'nın "Emba'daki Otobiyografik Anlatı"nda Abdüllatif el-Bağdadi'nin kendi el yazısıyla hayatına dair yazdığı şey nakledilmektedir.
- "Nasihateyn" eseri, Bursa'da İnebey Yazma Eserler Kütüphanesi'nde tek nüsha olarak günümüze ulaşmıştır.
- 08:18Nasihateyn Kitabı
- "Nasihateyn" kitabının başlığı "İki Nasihat" anlamına gelmekte ve iki bölüme ayrılmaktadır: biri tıpla ilgili, diğeri felsefe ile ilgili tavsiyeler.
- Kitap ilk olarak 1995'te Bursa Uludağ Üniversitesi'nde yüksek lisans tezi olarak yayınlanmıştır.
- 2017'de Muhammed Kamil Cad tarafından tam neşri yapılmış ve 2018'de Abdüllatif el-Bağdadi'nin felsefi eserlerinin toplu neşri içinde de yer almıştır.
- 11:32Abdüllatif el-Bağdadi'nin Eseri
- Abdüllatif el-Bağdadi'nin eseri şimdilik tercümesi olmadığı için Arapçasından ana hatlarıyla incelenecek.
- Eserin tam olarak ne zaman yazıldığı bilinmemekle birlikte, felsefe eğitimi aldıktan ve muhtemelen Mısır'a gittiğinden sonra yazıldığı düşünülüyor.
- Eserde tıp ve felsefe konularında "eskilerin yöntemi"ne dönmeye vurgu yapılmakta, bu "eskiler" antik filozoflar ve doktorlar olarak tanımlanıyor.
- 12:53Tıp ve Felsefe Hakkında Eleştiriler
- Tıp konusunda Hipokrat ve Galen'e dönmeye, İslam tarihindeki diğer tabiplerin eserlerini bırakmaya vurgu yapılmakta.
- Felsefe konusunda da Platon ve Aristoteles'e dönmeye, İbn-i Sina'nın yol açtığı yanlışlıkları göstermeye çalışılıyor.
- İbn-i Sina hakkında konuşmak için önce kendi otobiyografik anlatımını başlattığı belirtiliyor.
- 14:56İkinci Nasihat ve Felsefe Eleştirisi
- İkinci nasihat felsefe ile ilgili bir girişle başlıyor ve filozofları "uyandırmak" ve yanlış yoldan çevirmek için yazıldığı belirtiliyor.
- "Felsefenin yokluğu yanlış yönlendirici veya sahte felsefeden daha iyidir" ifadesiyle sahte felsefelerin etrafında dolaştığı vurgulanıyor.
- İbn-i Sina'nın şöhreti ve etkileyiciliği nedeniyle felsefe disiplini onun üzerinden giden bir alan haline geldiği, kimse gerilere dönmediği belirtiliyor.
- 17:11Felsefe Eleştirilerinin Genel Durumu
- İbn-i Sina felsefesinin etkili olmasının yanında, felsefeye yönelik eleştirilerin de ona yönelmesi gerektiği belirtiliyor.
- İbn-i Sina'nın kitaplarının her yerde bulunması ve kolay ulaşılabilir olması, diğer filozofların metinlerine ulaşmanın zorluğunu vurguluyor.
- Endülüs'teki İbn Rüşd de benzer şekilde İbn-i Sina'ya eleştiri yapmış ve asıl felsefeye dönmeyi önermiş.
- 19:30Felsefenin Problemleri
- Felsefenin problemlerinden biri, bu alana ilgi gösterenlerin azlığı ve konunun kolay anlaşılır olmaması.
- Felsefe eğitiminin bozukluğu, hocaların bulunması zorluğu ve meşhur kitaplardaki bozukluklar felsefenin sorunlarını oluşturuyor.
- Bazı kişilerin elli yaşına kadar felsefe okuyup hoca olmasına rağmen Aristoteles'in kitaplarını hiç okumadıkları belirtiliyor.
- 21:25İbn-i Sina Hakkında Değerlendirme
- İbn-i Sina'nın çabası, hırsı, eskilerin kitaplarını incelemesi ve anlayış gücüne sahip olduğu övülüyor.
- İbn-i Sina'nın eserlerini kısaltması, uzatması ve sonuçlar çıkarması reddedilemeyecek bir pozisyona getirdiği belirtiliyor.
- Abdüllatif el-Bağdadi, okuyuculara Platon ve Aristoteles'in felsefelerini anlatarak İbn-i Sina'nın yöntemini karşılaştırmayı amaçlıyor.
- 23:30Platon ve Aristoteles'in Felsefe Anlayışı
- Platon ve Aristoteles'in felsefeleri ve eserleri, felsefenin nasıl bir literatür içerisinde tahsil edilmesi gerektiği konusunda bir çerçeve oluşturuyor.
- Platon ve Aristoteles'in amaçları ve gayeleri tek bir amaç ve gaye olup, felsefe namına yapılacak tek şey bunları anlamak ve bunların öğrencisi olmaktır.
- İbn-i Sina, sadece anlama ve öğrenci olmaya değil, yeni şeyler yapmaya hevesli bir filozof olarak, Aristoteles'in içinde yeni kavramlar üretiyor, yeni tasnifler öneriyor ve yeni yazım tarzları ortaya koyuyor.
- 25:31İbn-i Sina'nın Felsefe Anlayışı
- İbn-i Sina, Batılı filozofların (Bağdat'taki filozoflar) körü körüne Aristotelesçi olmalarını eleştiriyor ve sadece Aristoteles'in metinlerini okuyup yorumlamaktan ibaret felsefe faaliyetini reddediyor.
- İbn-i Sina, felsefenin tamamlanmamış olduğunu ve gerekçelendirilmesi gerektiğini savunurken, diğer filozofların sadece anlayıp öğrenmeyi öne çıkarmasını eleştiriyor.
- İbn-i Sina'nın felsefe anlayışı, Platon ve Aristoteles'ten farklı bir yol izlemesini gerektiriyor.
- 27:19İbn-i Sina'nın Otobiyografik Anlatısı
- İbn-i Sina, Bağdat'ta doğup ilk eğitimini Kur'an ve hadis rivayeti ile alıyor, sonra Arapça ve Arap dili edebiyatı ile meşgul oluyor.
- Medreseye kaydolduktan sonra hilaf ilmi (mezhepler arası tartışmalar) ve cedelle (mantık) ile meşgul oluyor.
- Hafızasını güçlendirmek için her gün bir kürraz (kitap parçası) ezberliyor ve gramerle ilgili birçok kitap okuyor.
- 29:49İbn-i Sina'nın Eğitim Süreci
- Babası Şerri ilimlerle meşgul olup, Es'ad Meyheni'nin talebesi olarak tanınıyor.
- İbn-i Sina, Arap dili edebiyatı ile ilgili metinleri okuyor ve tıpla ilgilenmeye başlıyor.
- Ebubekir Razi'nin Elhavi adlı eserinden hastalığına ilgili bir açıklama bulup tedavi edildiğinde, tıbbi merakı başlıyor.
- 32:19İbn-i Sina'nın Felsefe Eğitimi
- Bağdat'taki meşhur tabib İbn-i Hibetullah İbn-i Tilmiz'den tıp öğrenmeye başlıyor.
- Babasının kitaplarının arasında İbn-i Sina'nın mantığa dair recez kafiyesi ile yazılmış şiir şeklindeki mantık kitabını buluyor.
- Ebu Hamid el-Gazzali'nin mantık kitaplarını okuyor ve bu eserlerden faydalanarak felsefe eğitimi sürdürüyor.
- 35:12Abdüllatif el-Bağdadi'nin İlim Yolculuğu
- Abdüllatif el-Bağdadi, İbn-i Sina'nın tıp kitabı Kanun'u okumuş, felsefe kitaplarından yeni haberdar olmuş ve Necat kitabını ezberlemiş.
- İbn-i Sina'yı okuduktan sonra Gazali'nin kitapları gözümden düştü, çünkü Gazali'nin kaynağı İbn-i Sina idi.
- Şifa'yı okuduğu gibi İbn-i Sina'nın tüm kitaplarını inceledi ve Fehassa Tuha'yı iyice öğrendi.
- 36:57Matematik ve Bilim Çalışmaları
- Aritmetik, Arap ve Hint aritmetiği ile uğraştı ve hesabu Hindi ile ilgili bir kitap yazdı.
- Öklides'in Elementler kitabına başladı ve İbn-i Sina'nın çözdüğü süreden daha kısa sürede tamamladı.
- Bağdat'a giderek ilim insanları aradı, Musul şehrine geldi ve Diyarbakır'da Eş-Şührever adlı biriyle ilgili bilgi edindi.
- 39:23İlim Araştırmaları ve Yolculuklar
- Şührever'in eserlerine denk geldi, ancak bu eserlerin İbn-i Sina'nın et-Tembihat ve el-İşaratından nakillerden ibaret olduğunu gördü.
- Şam'a gitti ancak ilgilenen kimse bulamadı, Mısır'a çıkarak Musa bin Meymun ve Ebu'l-Kasım adlı iki kişiyle irtibat kurdu.
- Ebu'l-Kasım ile yazışarak Aristoteles, Farabi ve İskender Afrosi'nin metinleriyle tanıştı.
- 42:33İbn-i Sina Eleştirileri
- Yirmi seneden fazla bir vakit geçtikten sonra Aristoteles, Farabi ve İskender Afrosi'yi okuyarak İbn-i Sina'ya karşı hayal kırıklığına uğradı.
- Gerçek hoca öğrencisini doğru yönlendiren, doğru yöntem gösteren ve doğru kitaplara yönlendiren kimse olmalı, diye düşündü.
- İbn-i Sina'nın felsefenin bütün kısımlarını ele almaması, pratik felsefeyi (ahlak ve siyaset) ele almaması eleştirildi.
- 44:54Teknik Eleştiriler
- İbn-i Sina'nın felsefenin sistematiğinde değişiklikler yapması, önce gelmesi gereken kısımları sonraya, sonra gelmesi gerekenleri önce alması eleştirildi.
- İbn-i Sina'nın kitaplarını birbirinden kopya ettiğine, kendinden intihal yaptığına yönelik eleştiriler getirildi.
- Mantıkla ilgili, sahiplik kategorisi ve şartlı kıyasın dördüncü şeklini kabul etmeme gibi teknik eleştiriler de yapıldı.
- 48:05İbni Sina'nın Felsefesinin Eleştirisi
- İbni Sina'nın takipçileri, onun şarap içerdiğini ve fuhşiyat işlediğini, sarhoşken eserlerini yazdığını iddia ediyorlar.
- Bu takipçiler, sıradan insanları felsefe derecesine çıkamamış insanlar olarak görüyor ve şeriata sıkı sıkıya bağlı, iffetli kişileri aşağılıyorlar.
- Abdüllatif el-Bağdadi, bu ahlaki davranışları eleştirerek gerçek hikmetin lezzetlere dalıp gitmeyi gerektirmeyeceğini ve dinleri hor gören bir felsefenin kötü olduğunu belirtiyor.
- 51:24Felsefe ve Şeriat Arasındaki Uyum
- Abdüllatif el-Bağdadi, Platon ve Aristoteles'ten destek alarak gerçek bir hikmet talebesinin önce mensubu olduğu dinin yasaları etrafında eğitim görmesi gerektiğini vurguluyor.
- Gerçek bir din, hikmetin sağlayacağı şeyin zeminini küçüklük çağından itibaren insanlara verir ve bu zemin üzerinde yetişmiş bir insan gerçek bir hikmete doğru ilerleyebilir.
- Aristoteles ve Platon'a göre şeriat felsefenin bir girişi ve temeli olup, felsefe şeriatı destekleyici bir şeydir; ikisi birbirlerine destek veren kardeşler gibidir.
- 54:12İbni Sina'nın Eleştirisi ve Abdüllatif el-Bağdadi'nin Tepkisi
- Abdüllatif el-Bağdadi, İbni Sina'nın felsefe ve şeriatı birbirinden ayırdığını, bu yüzden yanlış bir yola girdiğini düşünüyor.
- İbni Sina'nın felsefesine ve kitaplarına ilgi gösterdiği için kendisine eleştiriler yöneliyor, özellikle kimya ile ilişkisinden dolayı ve iksirin varlığına inandığı yönünden.
- Abdüllatif el-Bağdadi, bu eleştirileri reddederek İbni Sina'nın felsefesine ve kitaplarına artık inanmadığını, fuhşiyatı sevmediğini ve iksirin var olduğuna da inanmadığını açıkça belirtiyor.