Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin 9. sınıf Türkçe dersinin şiir ünitesine hazırlık amacıyla sunduğu kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Öğretmen, sınav öncesi çalışma için slaytlar ve PDF çalışma kağıdı hazırladığını belirtmektedir.
- Video, şiirin tanımı ve türleriyle başlayıp (lirik, pastoral, satirik, epik ve didaktik), şiirin dış özellikleri (nazım birimleri, kafiye düzeni, kafiye türleri) ve ölçülerini (hece ölçüsü ve aruz ölçüsü) detaylı şekilde açıklamaktadır. Daha sonra edebi sanatlar (söz sanatları) (teşbih, mecaz, kinaye, telmi, hüsnü tahlil, tecavü arif, tevriye) ve sıfatlar (niteleme ve belirtme sıfatları) konularına geçilmektedir.
- Her konu için günlük hayattan örnekler verilerek konular anlaşılır hale getirilmekte ve şiir ünitesinin sonuna gelindiği bilgisiyle video sonlanmaktadır.
- Giriş ve Çalışma Kağıdı
- Bu video, 9. sınıf Türkçe dersinin şiir ünitesine hazırlık yapmak için hazırlanmıştır.
- Videoda sunulan bilgilerin detaylı özeti PDF çalışma kağıdında yer alacaktır.
- Çalışma kağıdı, sınav öncesi çalışmalarda kullanılabilir şekilde hazırlanacaktır.
- 00:43Şiirin Tanımı ve Türleri
- Şiir, duygu, hayal ve düşüncelerin düzene bağlı olarak etkileyici bir dil ve ahenkli mısralar içinde aktarılmasıdır.
- Şiir, insanlarda güzel bir etki uyandırma ve estetik zevke hitap etme amacı taşır.
- Şiirler konularına göre lirik, pastoral, satirik, epik ve didaktik olarak sınıflandırılır.
- 01:19Şiir Türleri
- Lirik şiir, aşk, ayrılık, hasret, özlem gibi duygusal konuları işleyen şiirdir ve okurun duygularına seslenir.
- Pastoral şiir, doğa ve köy hayatını anlatan şiirdir ve doğaya karşı saygı ve sevgi içerir.
- Epik şiir, yiğitlik, kahramanlık ve vatan sevgisi temalarını işleyen şiirdir.
- Satirik şiir, iğneleyici sözlerle ve alaylı ifadelerle eleştiren şiirdir ve divan edebiyatında hiciv, halk edebiyatında taşlama olarak bilinir.
- Didaktik şiir, öğretici ve nasihat verici olan, düşünceyi ön plana çıkaran şiirdir ve okurun aklına seslenir.
- 04:02Şiirin Dış Özellikleri
- Nazım birimi, şiirin bütününü oluşturan dizelerin kümeleniş biçimidir.
- Bir şiirdeki en küçük nazım birine mısra denir, iki dizeden oluşan nazım birimine beyit, dört dizeden oluşan nazım birimine dörtlük denir.
- Kafiye düzeni, dize sonlarındaki kelimeler arasındaki benzerliklere göre gruplandırma yapmasıdır ve düz kafiye, sarma kafiye, çapraz kafiye ve mani tipi kafiye olmak üzere çeşitlendirilir.
- 07:05Kafiye ve Redife
- Redife, dize sonlarında tekrar eden aynı anlamda olan ve aynı şekilde yazılan kelimeler veya aynı görevdeki eklerdir.
- Kafiye, dize sonlarında anlamları ve görevleri farklı ama yazılışları aynı olan ek ve sözcüklerin tekrarıdır.
- Dize sonunda sadece bir ses benzerliği varsa yarım kafiye, iki ses benzerliği varsa tam kafiye, üç veya daha fazla ses benzerliği varsa zengin kafiye olarak adlandırılır.
- Okunuşları aynı fakat anlamları farklı olan kelime tekrarlarına cins kafiye, bir kelimenin diğer dize sondaki kelimenin içinde geçmesine ise tunç kafiye denir.
- 10:02Tunç Kafiye
- Tunç kafiye, bir dizenin sondaki kelimenin diğer bir kelimenin içerisinde aynen geçmesidir.
- Tunç kafiye olabilmesi için bazı kaynaklar en az üç ses benzerliği arar, örneğin "ince" kelimesi "çevrilince" kelimesinin içinde geçtiği için tunç kafiye olarak değerlendirilebilir.
- 11:07Hece Ölçüsü
- Milli ölçümüz olan hece ölçüsü, dizelerdeki hece sayılarının eşit olması esasına dayanır ve şiir okunurken durulan yerlere "durak" denir.
- Türk şiirinde en çok kullanılan hece ölçüleri yedi, sekiz ve onbir hecedir.
- Yedi heceli dizede durak dört heceden sonra, sekiz heceli dizede ise dört heceden sonra gelir.
- Onbir heceli dizede iki seçenek vardır: altı artı beş veya dört artı dört artı üç.
- Bir dizedeki ünlü harfleri sayarak hece sayısını bulabiliriz.
- 13:56Aruz Ölçüsü
- Aruz ölçüsü, hecelerin açıklık kapalılığına dayanır ve Türk şiirinde İslamiyet'in kabulüyle birlikte Arap ve İran edebiyatından alınmıştır.
- Ünlüyle biten hecelere açık, ünsüzle veya şapkalı ünlüyle biten hecelere kapalı denir.
- Açık heceler nokta ile, kapalı heceler tire ile gösterilir ve bu kalıplara göre aruz ölçüsü belirlenir.
- 15:12Tavşırma ve Mahlas
- Tavşırma, sanatçıların eserlerinde kullandıkları takma isimdir ve halk şiirinde tavşırma, divan edebiyatında ise mahlas olarak adlandırılır.
- Tavşırma veya mahlas bir şiirin genellikle son bölümünde geçer.
- 15:38İmge
- İmge, gerçekliğin dışına çıkacak şekilde şairlerin dış dünya gözlemlerinden yola çıkarak kendi hayal dünyalarında oluşturdukları görüntülerdir.
- İmge, sanatçıların dış dünyada karşılığı olmayacak şekilde kendi zihinlerinde oluşturduğu için şaire özgüdür.
- Örneğin "akıl kırılıyor" veya "ay ateş gibi yağıyor" gibi alışılmışın dışındaki görüntüler imgedir.
- 16:47Edebi Sanatlar
- Edebiyatın genel amacı, duygu ve düşüncelerin başkalarına etkileyici ve güzel bir şekilde aktarılmasıdır.
- Edebi sanatlar, anlatımda etkiyi arttırmak, anlatımı zenginleştirmek ve renklendirmek için dilin anlam ve sembolik gücünü kullanma özellikleridir.
- 17:38Teşbih Sanatı
- Teşbih, iki şeyden zayıf olanı nitelikçe daha üstün olana benzetme sanatıdır.
- Teşbihin dört önemli öğesi vardır: benzeyen (nitelikçe güçsüz olan), kendisine benzetilen (nitelikçe güçlü olan), benzetme yönü ve benzetme edatı.
- Teşbih beli, sadece kendisine benzetilen ve benzeyen ile yapılan, benzetme yönü ve edatı olmayan benzetme çeşididir.
- 19:24İstiare Sanatı
- İstiare, teşbihte sadece benzeyen ya da kendisine benzetilen ile yapılan sanattır.
- Açık istiare, yalnızca kendisine benzetilenin söylendiği istiareye denir.
- Kapalı istiare, yalnızca benzeyenin söylendiği istiareye denir.
- 21:00Mecaz-ı Mürsel ve İntak
- Mecaz-ı mürsel (ad aktarması), benzetme amacı güdülmeksizin bir kelimenin başka bir kelime yerine kullanılmasıdır.
- İntak, insan dışındaki varlıkların insan gibi konuşturulma sanatıdır.
- İntak sanatında aynı zamanda teşhis sanatı da söz konusudur.
- 22:34Teşhis ve Diğer Sanatlar
- Teşhis (kişileştirme), insan dışındaki canlı ya da cansız varlıklara insana ait özelliklerin verilmesidir.
- Taiz, söylenen bir sözün, kavramın gerçek ya da mecaz anlamı dışında tamamen tersini anlatma sanatıdır.
- İrsali mesel, bir şehirde ya da eserde atasözü, özdeyiş ya da çok bilinen yaygın bir sözü kullanma sanatıdır.
- 24:16Tezat ve Tenasüp
- Tezat, birbirinin zıttı olan duygu, düşünce ve durumları aralarında bir ilgi kurarak aynı cümlede dile getirme sanatıdır.
- Tenasüp, anlamca birbiriyle ilgili kelimelerin bir arada kullanılması sanatıdır.
- Kinaye, bir kelimenin veya sözün hem gerçek hem de mecaz anlamını düşündürecek biçimde kullanılmasıdır.
- Telmi, herkesçe bilinen geçmişteki bir olayı, efsaneyi çağrıştırma, anımsatma sanatıdır.
- 26:53Edebi Sanatlar
- Hüsnü tahlil, herhangi bir olayı gerçek nedeni dışında daha güzel ve hayali bir nedene bağlayarak açıklama sanatıdır.
- Tecavü arif sanatı, bir anlam inceliği meydana getirmek ya da nükte yapmak için bilinen bir gerçeği bilmiyormuş gibi söyleme sanatıdır.
- Tevriye, bir kelimenin edebi eserlerde iki gerçek anlama gelecek biçimde kullanılmasına ve bir sözcüğün yakın anlamını söyleyip uzak anlamını kastetmeye denir.
- 29:11Sıfatlar
- Sıfatlar, ismi farklı yönleriyle niteleyip onları çeşitli açılardan belirten sözcüklerdir.
- Sıfatlar genellikle isimlerden önce gelir, çekim eklerini almazlar ve tek başlarına bulunmazlar.
- Sıfatlar ikiye ayrılır: niteleme sıfatları ve belirtme sıfatları.
- 31:02Belirtme Sıfatları
- Belirtme sıfatları, isimlerin öncesine gelerek isimleri sayı, işaret, soru ve belgesizlik durumlarıyla belirten sıfatlardır.
- Sayı sıfatı kendi içinde asıl sayı, sıra sayı, eleştirme sayı ve kesir sayı sıfatlarına ayrılır.
- İşaret sıfatları, varlıkları işaret yoluyla yerini gösteren sıfatlardır ve başlıca bu, şu, o, bir, iki, öteki ve öbürdür.
- 33:44Belgesiz ve Soru Sıfatları
- Belgesiz sıfatlar, geldikleri isimleri tam olarak ve kesin olarak belirtmeyen, isimleri belli belirsiz gösteren sıfatlardır.
- Soru sıfatları, soru sorarak isimleri belirten sıfatlardır ve isme getirilen soru sıfatlarının cevapları yine sıfat olmaktadır.
- Soru sıfatlarının bazıları hangi, nasıl, kaç, kaçıncı ve kaçardır.