Buradasın

9. Sınıf Kimya Dersi Genel Tekrar Videosu

youtube.com/watch?v=SFZoZhbhPpk

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir kimya öğretmeninin 9. sınıf öğrencilerine yönelik hazırladığı kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Öğretmen, Ankara'da stüdyolarda ve ameliyat öncesi erken saatlerde video çektiğini belirtmektedir.
Video, kimya dersinin temel konularını kronolojik olarak ele almaktadır. İçerikte kimyanın bilim olma süreci, kimya alt disiplinleri, laboratuvar güvenlik kuralları, atom modelleri, orbitaller, elektron dizilimi ve Pauli-Hund-Opa kuralı gibi konular detaylı şekilde anlatılmaktadır. Ayrıca pH kavramı, asit-baz maddeleri, günlük hayattan kimya uygulamaları ve kimya kariyer olanakları da videoda yer almaktadır.
Videoda günlük hayattan örnekler (limon tuzu, çamaşır suyu, diş macunu, antiasit gibi) kullanılarak konular somutlaştırılmakta, laboratuvar aletleri tanıtılmakta ve elektron dizilim kuralları (Aufbau, Pauli, Hund) çeşitli elementler üzerinden açıklanmaktadır. Özellikle sınavlarda çıkabilecek konulara odaklanılarak, orbital enerjilerinin karşılaştırılması ve elektron dizilimi sorularının nasıl çözüleceği hakkında bilgiler verilmektedir.

9. Sınıf Kimya Yazılı Genel Tekrarı: 9. sınıf Maarif Model Kimya dersi 1. dönem 1. yazılı genel tekrarı yapılacak.
Derste kimyanın bilim olma süreci, kimya alt disiplinleri, laboratuvar güvenlik kuralları, güvenlik sembolleri ve laboratuvar aletleri konuları ele alınacak.
Atom modelleri, orbitaller, elektron dizilimi, Pauli Hunt Opa kuralı gibi konular da yazılıda sorulabileceği için anlatılacak.
02:19Asitler ve Bazların Özellikleri: Asitlerin tatları ekşidir, bazların tatları acıdır ve suda çözündüklerinde iyonlaşarak elektrik akımını iletirler.
Bazlar ciltte kayganlık hissi oluşturur, asitler mavi turnusolu kırmızıya, bazlar kırmızı turnusolu maviye çevirir.
Asitler ve bazlar aşındırıcı ve tahriş edici özelliklere sahiptir, ciltle temas ettiğinde suyla yıkamak gerekir.
03:26Asitler ve Bazların Tepkimeleri: Asitler karbonatlı bileşiklerle tepkimeye girdiğinde karbondioksit gazı oluşturur, örneğin tebeşir tozu üzerine sirke döküldüğünde kabarmaya başlar.
Asitler metallerin çoğu ile tepkimeye girer ve tuz ve hidrojen gazı meydana getirir, hidrojen gazı yanıcı özelliğe sahiptir.
Bazlar genellikle metallerle tepkimeye girmez, sadece çinko ve alüminyum gibi bazı metallerle tepkimeye girer.
01:34Evdeki Maddelerin Kullanım Alanları: Limon tuzu (asidik) kireç çözücü olarak kullanılır, yiyecek içecek sektöründe katkı maddesi olarak kullanılır.
Çamaşır suyu (bazik) dezenfektan olarak kullanılabilir, genel temizlikte kullanılır, ancak kireç çözücü olarak kullanılmaz.
Sıvı sabun genel temizlikte ve öz bakımda kullanılır, gazlı içecekler asidik olduğu için kireç çözücü olarak kullanılabilir.
06:33Diğer Maddelerin Kullanım Alanları: Lavabo açıcı genel temizlikte kullanılır, sodyum hidroksit içerdiği için sabun yapımında da kullanılır.
Karbonat (bazik) yemek karbonatı olarak kabartma tozu olarak kullanılır, genel temizlikte bazen kullanılır.
Sirke asidik olduğu için kireç çözücü olarak kullanılabilir, genel temizlikte ve yiyecek içecek sektöründe kullanılır.
Diş macunu öz bakımda kullanılır, antiasit tableti ilaç olarak kullanılır.
08:34pH Kavramı ve Özellikleri: pH, asitlik ve bazlık ölçüsü olarak ifade edilir; sıfıra ne kadar yakınsa o kadar asidik, ondört'e ne kadar yakınsa o kadar bazik madde olarak değerlendirilir.
Asit çözeltilerinde pH değeri yedi'den küçüktür, baz çözeltilerinde ise yedi'den büyüktür ve bu durum 25 derecede (oda sıcaklığında) geçerlidir.
pH küçüldükçe asitlik artar, bazlık azalır; pH büyüdükçe ise bazlık artar, asitlik azalır.
09:41Asidik ve Bazik Maddeler: Akü asidi (H₂SO₄), mide asidi (HCl), limon (sitrik asit), maden suyu, domates, kahve, süt (laktik asit) asidik maddelerdir.
Saf su nötr, kan çok az baziktir, yumurta akı baziktir, antiasit, amonyak, sabun, çamaşır suyu ve lavabo açıcı (sodyum hidroksit) bazik maddelerdir.
pH kağıtlarının referans aralıkları 25 derecede 0 ile 14 arasında gösterilmektedir; tam 7 ise nötr, 7'nin altındaysa asidik, 7'nin üzerinde ise bazik olarak ifade edilir.
10:35Maddelerin pH Değerleri: Limon tuzu, çamaşır suyu, sıvı sabun, gazlı içecekler, lavabo açıcı, karbonat, sirke, diş macunu ve antiasit gibi maddelerin pH değerleri 7'den küçük veya büyüktür.
Antiasit mide ilaçlarının mideye atıldığında etkisini korumak için çiğneme tablet olarak doğrudan yuvarlanması gerekir, suyla sulandırılmamalıdır.
pH değeri 7'ye yaklaştıkça asitlik azalır, bazlık artar; 7'den uzaklaştıkça ise asitlik artar, bazlık azalır.
13:38Su İlavesi Etkisi: Asidik maddeye su ilave edildiğinde pH artar, bazik maddeye su ilave edildiğinde ise pH azalır.
Limon tuzu gibi asidik maddelere su ilave edildiğinde pH artar ve asitlik azalır.
Çamaşır suyu, sıvı sabun, gazlı içecekler, lavabo açıcı, karbonat, sirke, diş macunu ve antiasit gibi bazik maddelere su ilave edildiğinde pH azalır ve bazlık azalır.
14:22pH Değerleri ve Asit-Baz Tepkimeleri: Diş macunu fırçalarken diş fırçasını ıslatmamak gerekir çünkü su ilavesi diş macununun pH değerini azaltır ve bazlığını düşürür.
Antiasit mide tabletleri çiğneme tablet şeklindedir ve suyla beraber tüketilmemelidir çünkü su ilavesi tabletin pH değerini azaltır ve etkisini azaltır.
Çaydanlıkta uzun süre çeşme suyu kullanıldığında kalsiyum karbonat (kireç) birikebilir, bu kireci çözmek için limon tuzu tercih edilir çünkü kireç bazik olduğu için asidik olan limon tuzu kullanılır.
16:46Kireç Çözme Tepkimesi: Mermer tezgahı ve kireçin ana bileşeni kalsiyum karbonattır, bu madde bazik bir maddedir.
Limon ile kalsiyum karbonat tepkimeye girdiğinde karbondioksit gazı çıkartır ve kabarcıklar oluşur.
Mermer tezgahında limon suyu kullanıldığında sarı bir leke bırakır çünkü yeni bir bileşik meydana gelir ve bu bileşik mermer tezgahı aşındırır.
18:11Alüminyum Folyo Kullanımı: Alüminyum folyo iki taraflı olup, yemek pişirirken parlak tarafı yemeğe dönük şekilde kullanmak gerekir çünkü ısı yansıma ile tekrar gıdanın üzerine gelerek pişirmeyi hızlandırır.
Gıdanın ısınmasını engellemek için parlak tarafı dışarıya, mat tarafı içeriye vermek gerekir.
Marinasyonda kullanılan sosun asitliği arttıkça ette biriken alüminyum miktarı artar, ancak pH arttıkça asitlik azaldığı için biriken alüminyum miktarı azalır.
Sıcaklıkla gıdada biriken alüminyum miktarı arasında pozitif ilişki vardır, sıcaklık arttıkça biriken alüminyum miktarı da artar.
23:42Önemli Kimyagerler: Cabir bin Hayyan, laboratuvar aletlerinin ilk örneklerini gerçekleştirmiş, nitrik asit, sülfürik asit, hidroklorik asit, tuz ruhu ve kral suyunu keşfeden önemli bir kimyagerdir.
Ebubekir Raziye, simyayı tıpta kullanarak antiseptiği keşfetmiş, fırın kroze, sodyum hidroksit, gliserin ve karıncaları damıtarak formik asit yapmıştır.
Biruni ve İbn-i Sina, kimya ve tıp alanında ciddi çalışmalar yapmış, bitkisel, hayvansal ve madensel kökenli ilaçlar keşfetmişlerdir.
26:15Avrupa'daki Önemli Kimyagerler: Robert Boyle, element tanımını yeniden yaparak "kendinden daha basit maddelere ayrılmayan her şey" olarak tanımlamış ve gazlarla ilgili "bir gazın basıncı ile hacmi ters orantılıdır" kanununu keşfetmiştir.
Anthony Delorant, oksijenin yanmaya sebep olduğunu keşfetmiş ve kütlenin korunumu kanununu ortaya çıkarmıştır.
Amadeo Avogadro, gaz hacimleri ile ilgili çalışmalar yaparak "eşit hacimler, eşit sayılar" kuralını geliştirmiş ve moleküler teorinin gelişimini sağlamıştır.
28:38Kimya Alt Disiplinleri: Analitik kimya, maddenin hangi bileşenlerden oluştuğunu ve bu bileşenlerin miktarlarını inceleyen kimya disiplinidir; pH değeri hesaplama, kan ve idrar tahlilleri gibi alanlarda kullanılır.
Biyokimya, canlı organizmalardaki kimyasal tepkimelere, protein, yağ, karbonhidrat, nükleik asitler, vitamin ve hormonların yapısını, özelliklerini ve tepkimelerini inceler.
Organik kimya, karbon temelli bileşiklerin yapısını, reaksiyonlarını ve özelliklerini inceler; petrol türevleri, kozmetik ürünler, ilaçlar, plastikler, deterjan ve boyalar gibi alanlarda kullanılır.
Anorganik kimya, karbon temelli olmayan bileşikleri inceleyen kimya alt disiplinidir; asitler, bazlar, tuzlar, metaller, ametaller, yarı metaller ve mineraller gibi alanlarda çalışır.
Fizikokimya, kimyasal sistemlerin özelliklerini ve davranışlarını, tepkime sırasındaki enerji dönüşümlerini inceler; kimyasal reaksiyon hızı ve reaksiyon ısısı gibi alanlarda kullanılır.
Polimer kimyası, polimerlerin sentezi, yapısı, davranışı ve uygulamalarını inceler.
31:34Kimya Disiplinleri: Biyokimya, canlılarla ilgili analitik kimya ve hava kirliliğinin tespiti gibi alanlarda kullanılır.
Kandaki şeker oranı hem analitik kimya hem de biyokimya ile incelenir.
Aşı üretimi, kimyasal tepkimelerdeki fiziksel süreçleri inceleyen fizik kimyası ile ilgilidir.
32:04Kimya Disiplinlerinin Alanları: Klima çalışması, ısı dönüşümü ve termodinamik ile ilgilidir.
Polimer kimyası, plastik kaplar, naylon ve teflon gibi polimer maddeleri inceler.
Asitler ve tuzlar anorganik kimyanın çalışma alanlarıdır.
32:55Kimya Kariyer Olanakları: Kimya endüstrisinde boya, plastik, gübre, reçine, petrokimya, deterjan üretimi ve kozmetik sektöründe çalışılabilir.
Sağlık ve biyoteknolojide adli kimya, ilaç geliştirme, biyoteknoloji ve biyomedikal çalışmalar yapılabilir.
Çevre ve sürdürülebilirlik alanında atık yönetimi, su arıtma teknolojisi ve biyolojik çeşitliliğin korunması gibi alanlarda kimyacılar çalışabilir.
33:43Diğer Kimya Alanları: Enerji sektöründe yenilenebilir teknolojiler ve pil teknolojisi alanında kimyacılar çalışabilir.
Gıda ve içecek endüstrisinde kimyacılar olmazsa olmazdır.
Eğitim ve akademik çalışma, nanoteknoloji, malzeme bilimi ve agronomi (tarım) alanlarında da kimyacılar çalışabilir.
34:29Biyokimya Örneği: Ayçiçek yağı üretim tesisinde çalışan bir kimyager, yağların asitlik oranlarını, pH değerlerini ve içerdiği kimyasal maddeleri tespit ederek analitik kimya çalışması yapmıştır.
Aynı kimyager, yağlardan birer litre alıp kullanıcıların vücutlarında oluşabilecek sağlık sorunlarını incelemek için biyokimyasal bir çalışma yapmıştır.
35:32Metal-Asit Tepkimesi: Sirkeli su bulunan şişeye çinko parçaları atıldığında, metal-asit tepkimesi gerçekleşir ve hidrojen gazı çıkışı olur.
Balonun şişmesi, tepkimede gaz oluştuğunu gösterir.
Asidik çözeltilerde metallerin saklanması, metal kapların aşınmasına sebep olur.
36:26Laboratuvar Güvenlik Kuralları: Laboratuvarda içmemek, kimyasalların etiketlerini kontrol etmek ve eldiven kullanmak önemlidir.
Deney düzeneğinde sorumlu kişi dışında kimse kimyasallara dokunmamalı ve deneyler yönergeler dikkate alınarak dikkatli şekilde yapılmalıdır.
Laboratuvarda oyun oynanmamalı, kimyasallar yakından koklanmamalı ve tadına bakılmamalıdır.
38:24Laboratuvar Güvenlik Detayları: Deneylerde sorumlu kişi deney ortamından ayrılmamalı, eller yüze sürülmemeli ve eldiven takılmalı.
Tüple ısıtma işlemi yaparken tüpün ucu asla birinin yüzüne doğru tutulmamalı.
Kullanılmış kaplar temizlenmeden kullanılmamalı, deney sonunda oluşan kimyasal atıklar lavaboya dökülmemeli ve atık çöp kutuları ağzı açık bırakılmamalıdır.
39:14Cam Malzemelerin Kullanımı: Deneyden önce cam eşyalar saf suyla temizlenip yıkanıp kaldırılmalıdır.
Termometre ve kılcal boru gibi ince cam malzemeler dikkatli taşınmalı ve kırık, kirli cam kaplar tercih edilmemelidir.
Uzun cam eşyalar taşınırken dik bir şekilde konumlandırılmalı ve termometreler kırıldığında kesinlikle laboratuvardaki sorumlu kişiye bildirilmelidir.
40:47Ölçme İşlemleri: Kimyasallar tartılırken ölçüm aletine artıya dökülmemesine dikkat edilmelidir.
Termometre ile ölçüm yaparken ısıtılan malzemenin içine doğrudan atılmamalı ve zemine değmemeli.
Hacim ölçümü için damlalık, pipet ve mezür kullanılabilir, hassas ölçümlerde pipet tercih edilmelidir.
41:29Kimyasal Maddelerle Çalışma: Kimyasal maddeleri tartarken ve ölçerken uygun malzeme kullanılmalıdır.
Herhangi bir şişeden kimyasal aldıktan sonra o şişenin kapağı kapatılmalıdır.
Asitle çalışırken asidin üzerine su dökülmemeli, suyun üzerine asit dökülerek seyreltme gerçekleştirilmelidir.
44:08Laboratuvar Güvenlik Uyarı İşaretleri: Patlayıcı madde işareti kıvılcımdan, ısıtmadan patlayabilir tehlikeli maddeleri gösterir.
Korozif işareti canlı dokuyu tahrip eden, aşındıran ve paslandıran maddeleri ifade eder.
Zehirli işareti kuru kafa işareti ile gösterilir ve deri yoluyla veya solunum yoluyla zehirleme ihtimali taşıyan maddeleri belirtir.
44:46Diğer Güvenlik İşaretleri: Oksitleyici (yakıcı) işareti O harfi ile gösterilir ve havasız ortamda bile yanmaya sebep olabilen maddeleri ifade eder.
Yanıcı madde işareti alev ile gösterilir ve ufak bir kıvılcımla bile parlayabilen, yanabilen maddeleri belirtir.
Tahriş edici işareti ünlem işareti ile gösterilir ve göze, cilde temas ettiğinde kızarıklığa ve alerjik reaksiyona sebep olabilen maddeleri ifade eder.
46:31Tehlikeli Maddelerin Saklanması: Aynı tür maddeleri birbiriyle saklayabilirsiniz (patlayıcıyı patlayıcıyla, yanıcıyı yanıcıyla).
Yanıcıyı yakıcıyla saklamak tehlikeli bir durumdur.
Tahriş edici, kanserojen veya sağlık etkisi olan maddeler suyla temas ettiğinde alevlenebilir.
47:34Laboratuvar Aletleri: Berhalas, sıvı malzemenin karıştırılması, saklanması ve ısıtılması amacıyla kullanılır.
Erlenmayer, dardan genişleyen boğazı olan, titrasyon işlemlerinde ve çözelti hazırlamasında kullanılan bir kaptır.
Cam balon, ısıtma ve kaynatma işlemlerinde damıtma düzeneğinde kullanılan bir düzenektir.
48:24Diğer Laboratuvar Aletleri: Balon joje, boyun kısmında ölçü çizgisi bulunan, derişimi belli çözeltileri saklamak için kullanılan bir kap türüdür.
Ayırma hunisi, heterojen sıvı-sıvı karışımları (örneğin zeytinyağı-su) ayırmakta kullanılır.
Dereceli silindir (mezür), sıvı hacmi ölçmekte kullanılır.
49:11Damıtma ve Süzme Aletleri: Soğutucu, damıtma düzeneğinde ısıtılan maddeyi buharlaştırıp soğuk borunun içinden geçerken sıvı hale getirerek diğer tarafta toplar.
Huni, süzme işleminde süzgeç kağıdı kullanılarak katı üstte, sıvı alta geçmesi sağlanır.
U-borusu, tepkime ortamlarını birbirine bağlamak için kullanılır.
49:45Titrasyon ve Ölçüm Aletleri: Brett (cam çubuk), çözeltiyi koyup alt tarafa erlenmayer koyarak damla damla çözelti aktarımı sağlar.
Titrasyon düzeneği, damla damla gerçekleştirilen asit-baz tepkimelerini yapmak için kullanılır.
Pipet, sıvıların hassas bir biçimde ölçülmesi ve aktarılmasında kullanılır.
50:39Diğer Laboratuvar Aletleri: Termometre, sıcaklık ölçümünde kullanılır.
Baget (cam çubuk), tepkime vermediği için karıştırma işlemlerinde tercih edilir.
Deney tüpleri, maddelerin ısıtılması, karıştırılması ve soğutulması gibi işlemlerde kullanılır.
50:59Isıtma ve Kurutma Aletleri: Havan, katı maddeleri ezip toz haline getirmek için kullanılır.
Kroze, bin küsür derecelere kadar dayanan, isıtma ve yakma işlemlerinde kullanılan bir kaptır.
Saat camı, ısıtma ve kurutma işlemlerinde kullanılır.
51:25Isıtma Sistemleri: İspirto, fitili yakıldığında ısıtma işlemi için kullanılır.
Amyan tel, ispirto üzerine yerleştirilerek cam malzemenin alevden doğrudan etkilenmesini engeller.
Kıskaç, cam malzemeyi tutmak için kullanılır.
52:19Son Laboratuvar Aletleri: Spor, kıskaç ve düreti tutmak için kullanılan bir destektir.
Damlalık, küçük hacimdeki maddeleri damla damla almak için kullanılır.
Spatül (kaşık), katıları küçük miktarlarda almak için kullanılır.
Pisset (yıkama şişesi), saf su bulundurarak maddeleri seyreltmek ve yıkamak için kullanılır.
53:20Dalton Atom Modeli: Dalton, maddenin en küçük yapıtaşının atom olduğunu ve maddelerin bölünemez atomlardan oluştuğunu savunmuştur.
Aynı elementin tüm atomlarının özdeş olduğunu, farklı elementlerin atomlarının ise birbirinden farklı olduğunu iddia etmiştir.
Atomun içi dolu bir küre olduğunu düşünmüş, ancak atomda çok büyük boşluklar bulunduğunu ve atomun fiziksel ve kimyasal yöntemlerle parçalanamayacağını, sadece radyoaktif yöntemlerle proton, nötron ve elektron gibi parçacıklara ayrılabileceğini belirtmiştir.
54:18Tamsın Atom Modeli: Tamsın, atomda artı ve eksi yükler bulunduğunu keşfetmiş ve atom altı parçacıklarından ilk bahseden kişi olarak kabul edilmiştir.
Atomun pozitif bir küreden oluştuğunu, bu kürenin içerisinde negatif yüklerin homojen olarak dağıldığını ve böylece nötr olduğunu ifade etmiştir.
Atomun kütlesinin pozitif yük küre tarafından belirlendiğini söylemiş, ancak atomun büyük kısmının boşluk olduğunu ve pozitif yüklerin çok küçük bir hacimde toplanması gerektiğini belirtmemiştir.
55:36Rutherford Atom Modeli: Rutherford, ince altın levha üzerine alfa ışınları yollayarak deney yaparak atomda çok büyük boşluklar olduğunu ve artı yüklerin çok küçük bir hacimde toplandığını, eksi yüklerin ise bunun çevresinde rastgele dolaştığını keşfetmiştir.
Rutherford'a göre pozitif yükün tamamı çekirdekte bulunur, artı yüklerin kütlesi atom kütlesinin yaklaşık yarısıdır ve elektronun kütlesi neredeyse yok gibi bir şeydir.
Rutherford'un modelinde elektronlar çekirdekten belirli uzaklıkta döner, ancak elektronların hareketi ile ilgili net bir açıklaması yoktur ve nötronun varlığına dair net bir şey söyleyememektedir.
56:54Bor Atom Modeli: Chadwick nötronu keşfetmiş, Bor ise atom çekirdeğinin varlığını kabul etmiş ve elektronların çekirdek çevresinde belirli enerji seviyeli yörüngelerde dolaştığını açıklamıştır.
Bor'a göre elektronlar düşük enerjili yörüngeden yukarıya çıkabiliyor ve yukarıdakinden aşağı inebilir, çekirdekten uzaklaştıkça enerji artmaktadır.
Bor'un modeli tek elektronlu tanecikler için harika olsa da çok elektronlu atomlarda elektronların birbirine etkisinden dolayı sapıyor ve elektronun yeri tam olarak belirlenemez.
58:10Bulut Modeli: Bulut modeli (kuantum atom modeli) hala geçerli olup, elektronun yeri tam olarak bilinemiyor ve elektronun bulunma olasılığının yüksek olduğu yerlere orbital ifadesi kullanılmaktadır.
Bulut modelinde elektronun yeri ve hızı aynı hassasiyetle belirlenemez.
Atom modelleri arasında Dalton atom modeli (içi dolu küre), Thompson atom modeli (artı ve eksi yükler homojen dağılmış), Rutherford atom modeli (artı yükler çok küçük bir hacimde toplanmış) ve Bor atom modeli (elektronlar çekirdek çevresinde belirli enerjili yörüngelerde dolanır) bulunmaktadır.
1:02:25Atomun Yapısı: Atomda çekirdek, orbitaller, çekirdekte proton ve nötron, orbitallerde elektronlar bulunmaktadır.
Protonun sembolü p veya p üzeri artı, elektrik yükü artı birvirgülaltmışiki x on üzeri eksi ondokuz klon (bağıl yükü artı bir) ve kütlesi birvirgülaltmışüç x on üzeri eksi yirmidört gramdır.
Nötronun kütlesi birvirgülaltmışbeş x on üzeri eksi yirmidört gramdır, elektronun kütlesi ise neredeyse sıfır kabul edilir.
1:03:45Bor Atom Teorisi: Bor atom teorisine göre elektronlar çekirdekten belirli uzaklıktaki enerji seviyelerinde bulunur ve çekirdekten uzaklaştıkça enerjileri artar.
Enerji seviyeleri yörüngelere veya kabuklara denir ve katmanlar olarak ifade edilir: K, L, M, N, O, P ve Q katmanları.
Elektronlar temel haldeyken etrafına enerji yaymaz, ancak enerji alarak daha yüksek enerjili yörüngeye geçebilir.
1:05:00Elektronların Enerji Seviyeleri: Düşük enerjili yörüngedeki bir elektron yüksek enerjili yörüngeye geçmek için aradaki enerji farkı kadar enerji dışarıdan alır (absorpsiyon).
Yüksek enerjili yörüngedeki elektron düşük enerjili yörüngeye geçerken aradaki enerji farkı kadar enerji dışarıya verir (emisyon).
Bor atom modeli tek elektronlarda açıklayabiliyor ancak çok elektronlu atomlarda açıklayamıyor ve Heisenberg belirsizlik ilkesi nedeniyle yetersiz kalıyor.
1:07:22Kuantum Atom Teorisi: Kuantum atom teorisinde elektronun yeri ve hızı aynı anda belirlenemiyor, bu Heisenberg belirsizlik ilkesi olarak adlandırılır.
Elektronun bulunma olasılığının yüksek olduğu yerleri belirlemek için orbital kavramı kullanılır ve bu kavramı Erwin Schrödinger keşfetmiştir.
Orbitallerin şekilleri farklıdır: s orbitali küre şeklinde, p orbitali labut şeklinde, d orbitali dört yapraklı yonca veya emzik şeklinde olabilir.
1:09:44Orbitallerin Enerjileri: Enerji seviyesi artışına bağlı olarak atom orbitallerinin bağıl enerjileri azalmaktadır.
Aynı enerji seviyesinde iki s orbitalinin enerjisi iki p orbitalinden daha fazladır.
Atom numarası arttıkça (örneğin bordan flor'a) iki p orbitalinin enerjisi azalmaktadır.
1:10:50Orbital Türleri ve Enerji Sıralaması: Birinci enerji seviyesinde sadece s orbitali bulunur, p orbitali yoktur.
İkinci enerji seviyesinde s ve p orbitalleri vardır, d orbitali yoktur.
Üçüncü enerji seviyesinde s, p ve d orbitalleri vardır, f orbitali yoktur.
Dördüncü enerji seviyesinde s, p, d ve f orbitalleri vardır.
1:12:16Orbital Sıralaması ve Enerji Sıralaması: Orbital türü, orbitalin adını (s, p, d, f) gösterir.
Orbitaldeki elektron sayısı, orbitalin üzerindeki sayı ile ifade edilir.
Orbitallerin sıralaması enerji sıralamasına göre yapılır: 1s, 2s, 2p, 3s, 3p, 4s, 3d, 4p, 5s, 4d, 5p, 6s şeklinde.
1:14:06Elektron Yerleşimi Kuralları: Orbitaller yuvarlak veya kare şeklinde gösterilebilir, içi boşsa boş orbital, bir tane varsa yarı dolu orbital, tam doluysa iki elektron içerir.
Bir orbitale iki elektron aynı yönde yerleşemez, bu Pauli prensibi olarak adlandırılır.
Elektronlar en düşük enerjiden başlayarak dolmaya devam eder, bu ABA kuralı olarak adlandırılır.
1:15:23Hunt Kuralı ve Orbital Kapasitesi: Hunt kuralı, eş enerjili orbitallere elektronların yerleşimini açıklar.
S orbitali bir tane olup en fazla iki elektron alabilir.
P orbitali üç tane olup en fazla altı elektron alabilir.
D orbitali beş tane olup en fazla on elektron alabilir.
F orbitali yedi tane olup en fazla on dört elektron alabilir.
Eş enerjili orbitallere elektronlar yerleşirken önce boşalan orbitale aynı yönde birer tane elektron yerleşir, sonra zıt yönde diğer şekilde elektronlar yerleşmeye başlar.
1:18:01Elektronların Yerleşimi ve Pauli Dışlama İlkesi: Elektronlar, aynı enerjili orbitallere eşit olarak yerleşir; önce birer tane aynı yönde yerleşir, sonra zıt yönlü olarak yerleşirler.
Pauli dışlama ilkesi, bir orbitalde iki elektronun aynı yönde (aynı spinli) bulunamayacağını belirtir; biri bir yöne dönüyorsa diğeri zıt yöne dönmelidir.
1:20:00Elektron Diziliminin Sıralaması: Elektron diziliminin sıralaması için "say say para say parasay daha parasay daha parasay fatma daha parasay" gibi bir kodlama yöntemi kullanılabilir.
S orbitalleri 1. katmandan, p orbitalleri 2. katmandan, d orbitalleri 3. katmandan ve f orbitalleri 4. katmandan başlar.
Her orbital en fazla iki elektron alabilir; s orbitali 2, p orbitali 6, d orbitali 10 ve f orbitali 16 elektron alabilir.
1:22:19Elektron Dizilimi Örnekleri: Mangan (25) için elektron dizilimi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹⁰'dır.
Brom (35) için elektron dizilimi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁵'dir.
Nikel (28) için elektron dizilimi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d⁸'dir.
Stronsiyum (38) için elektron dizilimi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹⁰ 4p²'dir.
Kükürt (16) için elektron dizilimi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁴'dür.
1:26:06Elektron Yerleşimi Kuralları: P orbitali üç, d orbitali beş, f orbitali ise yedi orbitalden oluşmaktadır.
Elektronlar önce her orbitale birer tane yerleşir, sonra zıt yönlü olarak yerleştirilir (Hunt kuralı).
Aynı orbitale aynı yönlü elektronlar yerleşemez (Pauli ilkesi).
1:27:21Aufbau Kuralı ve Özel Durumlar: Elektronlar düşük enerjili orbitallere önce yerleşir, sonra daha yüksek enerjili orbitallere geçer (Aufbau kuralı).
Aufbau kuralına uymayan iki özel durum vardır ve bunları bilmek gerekir.
1:27:57Aufbau Kuralındaki Özel Durumlar: Chrome (24) ve bakır (29) gibi elementlerde Aufbau kuralına uymayan özel durumlar vardır.
S2d4 ve S2d9 yapıları Aufbau kuralındaki mantığın dışında olup, S1d5 ve S1d10 yapılarına dönüştürülür.
Bu özel durumlar küresel simetri kazanmak için yapılır ve sadece S ile D arasında geçerlidir.
1:32:04Aufbau Kuralına Uyma: Aufbau kuralına uyan bir elektron düşük enerjiliden başlayarak yerleşir, örneğin hidrojen 1s'e, helyum 1s2'ye yerleşir.
Karbon örneğinde 1s2, 2s2, 2p2 yapısı Aufbau kuralına uyan temel haldir, 1s2, 2s2, 2p3 yapısı ise uyarılmış durumdur.
Sodyum örneğinde 1s2, 2s2, 2p6, 3s2 yapısı Aufbau kuralına uymaz çünkü 3s2'yi doldurmadan 4s2'ye geçilir.
1:33:29Pauli İlkesi ve Hunt Kuralı: Pauli ilkesine göre aynı orbitalde aynı yönlü elektron yerleşemez, bir yukarı yönlü ise bir aşağı yönlü olmalıdır.
Hunt kuralına göre eş enerjili orbitaller önce birer tane dolacak, sonra aynı yönlü dolacak.
Mangan örneğinde 3d5 yapısında hepsine birer tane yerleşmesi gerekir, aynı yönlü yerleşmemişse Hunt kuralına uymaz.
1:36:13Küresel Simetri Kavramı: Küresel simetri, orbitallere elektronların yerleşme şekli ile alakalı bir durumdur.
Küresel simetri için bir orbital grubunun hepsi ya tam dolu ya da hepsi yarı dolu olmalıdır.
S orbitali (s¹, s²), p orbitali (p³, p⁶), d orbitali (d⁵, d¹⁰) ve f orbitali (f⁷, f¹⁴) küresel simetri özelliğine sahiptir.
1:38:35Küresel Simetri Örnekleri: Hidrojen (H) ve bor (B) gibi elementlerde küresel simetri özelliği yoktur çünkü son orbital tam dolu değildir.
Karbon (C) ve oksijen (O) gibi elementlerde küresel simetri özelliği yoktur çünkü son orbital tam dolu veya yarı dolu değildir.
Azot (N) ve argon (Ar) gibi elementlerde küresel simetri özelliği vardır çünkü son orbital tam doludur.
1:39:22Küresel Simetri Gösterimi: Mavi ile gösterilen orbitaller tam dolu, kırmızı ile gösterilen orbitaller yarı doludur.
Küresel simetri, son orbitalin tam dolu veya yarı dolu olmasıyla belirlenir.
İyonlarda da küresel simetri özelliği incelenebilir.
1:42:31Elektron Dizilimi ve Yüklü Atomlar: Eksi yüklü atomlarda elektron ilavesi vardır ve elektron dizilimi elektron sayısına göre yazılır.
Yükle elektron sayısını toplarsanız proton sayısını, proton ve nötron sayısını toplarsanız kütle numarasını verir.
Eksi yüklü atomlarda yük kadar elektron eklenir, artı yüklü atomlarda ise yük kadar elektron kaybedilir.
1:43:37Elektron Dizilimi Örnekleri: Kükürt 16'ya eksi 2'nin elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁴'tür çünkü yükle elektron sayısını topladığınızda 16'ı verir.
Azot 7'ye eksi 3'ün elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶'dır çünkü yükle elektron sayısını topladığınızda 7'yi verir.
Sodyum 11'e artı 1'in elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶'dır çünkü yükle elektron sayısını topladığınızda 11'i verir.
1:45:35Artı Yüklü Atomların Elektron Dizilimi: Artı yüklü atomlarda proton sayısı elektron sayısından fazladır, örneğin sodyum 11'e artı 1'de proton sayısı elektron sayısından bir fazladır.
Alüminyum 13'e artı 3'ün elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶'dır çünkü yükle elektron sayısını topladığınızda 13'ü verir.
Artı yüklü atomlarda elektronlar en dış katmandan kopar, sonra diğer yüksek enerjili katmanlardan koparmaya başlanır.
1:46:44Özel Durumlar: D orbitali ile biten atomlarda artı yüklü olunca olaylar karışır, önce protona göre elektron dizilimi yazılır.
Nikel 28'e artı 2'nin elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d⁸'dir çünkü önce en dış katmandan elektronlar kopar.
Demir 26'ya artı 3'ün elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d⁵'tir çünkü önce en dış katmandan elektronlar kopar.
1:49:43Diğer Örnekler: Arsenik 33'e artı 5'in elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d¹⁰'dır çünkü önce en dış katmandan elektronlar kopar.
Chrome 24'e artı 3'ün elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d⁵'tir çünkü önce en dış katmandan elektronlar kopar.
Artı yüklü atomlarda elektronlar en dış katmandan kopar, sonra diğer yüksek enerjili katmanlardan koparmaya başlanır.
1:51:58Elektron Dizilimi ve Orbitaller: Elektron diziliminde önce en dış katmandan elektronlar koparılır, sonra iç katmanlardan koparmaya başlanır.
Periyodik tabloda yer bulma konusu ilk sınavda sorulmayacak, ancak orbital şekilleri ve enerjileri karşılaştırma kısmı sorulabilir.
Orbitallerin şekilleri: s orbitali top şeklinde, p orbitali bowling labutuna benzer, d orbitali dört yapraklı yonca veya emziğe benzer.
1:53:06Elektron Dizilim Kuralları: Aufbau kuralına göre elektronlar önce düşük enerjili orbitallere, sonra yüksek enerjili orbitallere yerleşir.
Pauli ilkesine göre bir orbitalde elektronlar aynı yönde değil, zıt yönlü yerleşmelidir.
Hunt kuralına göre eş enerjili orbitallere elektronlar önce birer tane yerleşir, sonra zıt yönde diğer şekilde yerleşir.
1:53:44Kanal Hakkında Bilgilendirme: Yazılı örneği de gelecek ve ameliyat sonrası kanala yüklenecektir.
Konuşmacı Ankara'dan geldiğini ve ameliyat nedeniyle erken video çektiğini belirtiyor.
Bir milyon aboneye ulaştığında laboratuvar kurmak istediğini ve izleyicilerden abone olmalarını istiyor.

9. Sınıf Kimya Dersi Genel Tekrar Videosu

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir