Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Deniz Hoca tarafından sunulan 9. sınıf öğrencilerine yönelik bir eğitim dersidir. Öğretmen, edebiyat dersinin sorumluluk sınavına hazırlık amacıyla kapsamlı bir içerik sunmaktadır.
- Video, Türkçe'nin şiveleri ve lehçeleri, iletişim unsurları, hikaye türleri, edebi sanatlar, masallar, roman yapıları, tiyatro türleri, biyografi-otobiyografi, mektup türleri ve dil bilgisi konuları (zamirler, zarflar) gibi çeşitli edebiyat ve dil bilgisi konularını kapsamaktadır. Her konu detaylı örneklerle açıklanmakta ve sınavlarda çıkabilecek soru tipleri gösterilmektedir.
- Videoda ayrıca olay hikayeleri ve durum hikayeleri arasındaki farklar, Dertli'nin şiirinin incelenmesi, Türk edebiyatındaki ilk roman örnekleri, bakış açıları, tiyatro türleri, biyografi-otobiyografi arasındaki farklar ve mektup türleri gibi konular da ele alınmaktadır. Öğretmen, sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini ve cevaplarını detaylı şekilde ele alarak öğrencilerin sınav hazırlığına yardımcı olmayı amaçlamaktadır.
- 9. Sınıf Edebiyat Sınavı Hazırlığı
- Deniz Hoca, 9. sınıf edebiyat dersinin sorumluluk sınavına hazırlık için tüm yılın konularını içeren 15 soru hazırlamıştır.
- Hazırlanan sorular, sınavda çıkması muhtemel konular üzerinden hazırlanmış olup, 9. sınıf müfredatına uygun olarak hazırlandı.
- Bu sorular Haziran, Eylül ve Şubat ayındaki sorumluluk sınavlarında da kullanılabilir.
- 01:21Türkçe'nin Şiveleri ve Lehçeleri
- Şive, metinlerle takip edilebilen dönemlerde bir dilden ayrılmış kollarıdır, lehçe ise karanlık dönemlerde (metinlerle takip edilemeyen dönemlerde) bir dilden ayrılan kollardır.
- Türkçe'nin şiveleri: Azerbaycan Türkçesi, Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesidir.
- Türkçe'nin lehçeleri: Yakutça ve Çuvaşçadır; şiveler birbirine oldukça benzerken, lehçeler zamanla aralarında büyük fark açmıştır.
- 03:22İletişim Öğeleri
- İletişimde gönderici (öğretmen), alıcı (Berkan), ileti (mesaj) ve bağlam (sınıf) gibi öğeler vardır.
- İletişimde kullanılan aracılık kanalı ses, kod ise Türkçe'dir.
- Diller aynı zamanda kod olarak da adlandırılır çünkü o dili bilenler için geçerlidir.
- 04:55Hikaye Tipleri
- Dünya edebiyatında ilk hikaye örnek olarak Dekameron adlı hikaye kabul görür.
- Türk edebiyatında modern hikayeden önce halk hikayeleri vardı ve ilk hikaye kitabı Ahmet Mithat Efendi'nin yazdığı "Letaif-i Rivayet"tir.
- Türk edebiyatında batılı anlamda ilk hikaye kitabı Sami Paşazade Sezai'nin yazdığı "Küçük Şeyler" adlı kitaptır.
- 06:33Olay ve Durum Hikayesi
- Türk edebiyatındaki olay hikayesinin en önemli temsilcisi Ömer Seyfettindir.
- Durum hikayesinin Türk edebiyatındaki en önemli temsilcisi ise Sait Faik Abasıyanıktır.
- Olay hikayesinde hareketlilik ve betimlemeler varken, durum hikayesinde birinin düşünceleri ve psikolojik durumu aktarılır.
- 09:34Olay ve Durum Hikayeleri
- Olay hikayelerinin merkezinde bir olay vardır ve hareketler akar gider.
- Olay hikayeleri serim, düğüm ve çözüm aşamalarından oluşur; giriş, gelişme ve sonuç vardır.
- Olay hikayelerinde öyküleyici anlatım söz konusudur, yani bir zaman, kişi ve hareketlilik vardır.
- 10:33Olay Hikayelerinin Özellikleri
- Olay hikayeleri aynı zamanda mapsan tarzı hikayeler olarak da adlandırılır.
- Olay hikayelerinde merak öğesi sürekli ön plandadır, okuyucu olayların nasıl sonuca ereceğini merak eder.
- Durum hikayelerinde daha çok ruhsal, psikolojik durumlar aktarıldığı için okuyucunun ilgisini çekmeyebilir ve okunması daha zor olabilir.
- 11:10Şiir İncelemesi Örneği
- Şiir incelemesi sınavda çıkabilecek bir sorudur ve örnek olarak "İçinde mi, Dışında mı?" adlı şiirden bahsedilmektedir.
- Şiir incelemesinde nazım birimi, ölçüsü, kafiye ve kahve şeması incelenir.
- Kahve şeması için dize gruplandırması yapılır ve bu örnekte AAA B şeklinde düz kafiye olduğu belirlenir.
- 12:54Şiirin Teknik Özellikleri
- Şiirin nazım birimi dörtlük olarak belirlenir, beyit olabilirdi veya genel olarak "ben" olabilirdi.
- Hece ölçüsü için dize içindeki ünlü harfler sayılır ve her dize sekiz heceden oluştuğu, 4+4 şeklinde bölündüğü belirlenir.
- Redif olarak "da mı" ifadesi, kafiye olarak ise "şeyse" ifadesi bulunur ve yarım kafiye olarak adlandırılır.
- 16:50Şiirde Edebi Sanatlar
- Şiir ünitesinde edebi sanatlar önemli bir yer tutmaktadır.
- Teşbih, benzetme sanatıdır; örneğin "kükremiş bir sel gibiyim" ifadesinde kişiyi kükremiş sel gibi benzetmektedir.
- Mecaz-ı mürsel, söylenen ile kastedilen farklı olan bir sanattır; örneğin "Necip Fazıl'ı severek okurum" ifadesinde Necip Fazıl'ın kendisi değil, şiirlerinin okunduğu anlaşılır.
- 18:31Diğer Edebi Sanatlar
- İntihab, insan dışındaki varlıkların konuşmasıdır; örneğin "dal bir gün dedi ki" ifadesinde dal konuşmaktadır.
- Teşhis, insan dışındaki varlıkların insan özellikler almasıdır; intihab olduğu her yerde teşhis sanatı da söz konusudur.
- Hüsn-ü talil, bir şeyin sebebini güzel bir şeye bağlama sanatıdır; örneğin "yemyeşil oluvermiş ağaçlar" ifadesinde ağaçların yemyeşil olmasının sebebi "güzel şeyler düşünelim" olarak bağlanmıştır.
- 19:41Diğer Edebi Sanatlar (Devam)
- Tecavüz arif, bilip de bilmemezlikten gelme sanatıdır; örneğin "şakaklarıma kar mı yağdı?" ifadesinde saçların beyazlamasını kabul etmeme ve şaşkınlık gösterme.
- Telhis, tarihteki bir olayı, kişiyi veya yeri hatırlatma sanatıdır; örneğin Yunus Emre'nin "gökyüzünde İsa ile, Tur dağında Musa ile" ifadesinde tarihi kişilere ve yerlere atıfta bulunulmuştur.
- 20:41Masalların Özellikleri
- Masallar düşsel hikayelerdir ve tekerleme ile başlaması en önemli özelliklerindendir.
- Masallarda yer ve zaman belirsizdir; örneğin "kaptağı gibi bir yer" veya "evvel zaman içinde" gibi ifadeler kullanılır.
- Masalların kahramanları insanlar olabilir veya cin, peri, dev gibi hayali varlıklar olabilir.
- 22:02Masalların Amacı ve Yapısı
- Masallar ders vermek amacıyla yazılır ve iyiler her zaman sonunda kazanır.
- Masallar beş bölümden oluşur: döşeme, serim, düğüm, çözüm ve dilek.
- Döşemede tekerleme okunur, seride olaylara başlanır, düğünde olaylar zirveye ulaşır, çözümde olaylar biter ve dilekte kalıplaşmış sözlerle masal bitirilir.
- 23:03Romanların Yapıları ve Tip
- Romanlar dört yapı unsuru üzerine dayanır: olay, kişi, mekan ve zaman.
- Romanda kişiler karakter ve tip olmak üzere ikiye ayrılır; karakter herhangi bir davranış gösteren sıradan kişilerdir.
- Tip, belli bir zümreyi veya grubu temsil eden, belirli özellikleri aşırı derecede yansıtan kişidir; örneğin aşırı derecede kötü veya cimri olan karakterler.
- 24:34Türk Edebiyatında İlk Romanlar
- İlk çeviri roman Yusuf Kamil Paşa'nın "Telemak" adlı eseridir.
- İlk yerli roman Şemsettin Sami'nin "Tavşuk-ı Talat ve Fitnat" adlı eseridir.
- İlk edebi roman Namık Kemal'in "Intibah", ilk tarihi romanı ise "Cezmi" adlı eseridir.
- 25:33Diğer İlk Romanlar
- İlk realist roman Recaizade Mahmut Ekrem'in "Araba Sevdası" adlı eseridir.
- Batılı anlamda ilk romanlar Halit Ziya Uşaklıgil'in "Mai ve Siyah" ve "Aşk-ı Memnu" adlı eserleridir.
- İlk psikolojik roman Mehmet Rauf'un "Eylül" adlı eseridir.
- 26:16Bakış Açısı
- Üç farklı bakış açısı vardır: kahraman bakış açısı, gözlemci bakış açısı ve ilahi bakış açısı.
- İlahi bakış açısının gözlemciden farkı daha fazla yeteneğe sahip olmasıdır, örneğin insanların içini ve duygularını okuyabilmesidir.
- "Küçük kasa hiçbir şey düşünmeden ilerliyordu" ifadesinde anlatıcı Hasan'ın zihnini okuyabilmektedir, bu ilahi bakış açısıdır.
- 27:10Gözlemci Bakış Açısı
- Anlatıcı, geçmişten bahsederken "söylediklerine göre" ibaresini kullanarak duyduğu hikayeleri aktarıyor.
- Bu tür anlatım tarzına gözlemci bakış açısı denir.
- 27:50Tiyatronun Modern Türleri
- Tiyatronun üç modern türü vardır: trajedi, komedi ve dram.
- Trajedide kahramanlar soyludur, olaylar tarihten ve mitolojiden alınır, acı veren olaylar işlenir ve üç birlik kuralına uyulur.
- Komedide kahramanlar sıradan insanlardır, günlük yaşamdan alınan konular işlenir, komik olaylar vurgulanır ve üç birlik kuralına uyulur.
- Dramda kahramanlar her kesimden seçilebilir, her şey konu olarak işlenebilir, kaba sözlere yer verilir veya verilmez ve üç birlik kuralı uygulanmaz.
- 30:39Biyografi ve Otobiyografi
- Biyografi başkasının hayatını anlatırken, otobiyografi yazarın kendi hayatını anlatmasıdır.
- Biyografide araştırma ve belge toplama gereklidir, otobiyografide bu zorunluluk yoktur.
- Biyografi nesnel bir bakış açısıyla yazılırken, otobiyografi öznel bir bakış açısıyla yazılır.
- 31:41Mektup Türleri
- Mektupların üç temel türü vardır: özel mektup, resmi mektup ve iş mektubu.
- Özel mektuplarda samimiyet ve doğallık söz konusudur, genellikle üçüncü bir kişi tarafından okunmaz.
- Resmi mektuplar kurumlar arasında veya kurum ile kişi arasında geçer, iş mektupları ise şirketler arasında veya kişiyle şirket arasında ticari konularda yazılır.
- Bazı kaynaklarda edebi mektup da mektup türleri arasında yer alır, bu mektuplar yazarların sanatsal görüşlerini aktarması için kullanılır.
- 33:48Sıfatlar
- Sıfatlar isimleri niteleyen veya belirten sözcüklerdir.
- Niteleme sıfatları "nasıl" sorusunun cevabı olarak karşımıza çıkar.
- Belgisiz sıfatlar (her, birkaç, pek çok gibi) belirli bir miktar belirtmez.
- Sayı sıfatları (bir, iki gibi) belirli bir miktarı ifade eder.
- Soru sıfatları (hangi gibi) isimleri belirten soru anlamına gelen sözcüklerdir.
- 37:09Zamir Türleri
- Zamirler, isim yerine geçen sözcüklerdir ve cümlelerde işaret zamiri, şahıs zamiri ve dönüştülük zamiri olmak üzere üç ana türden oluşur.
- İşaret zamiri, bir ismin yerine işaret yoluyla geçerken, şahıs zamiri ise bir insanın yerine geçer.
- Dönüştülük zamiri ise "kendi" sözcüğüdür ve bir ismin kendisiyle ilgili olarak kullanılır.
- 40:33Zarf Türleri
- Zarflar, fiilleri veya fiilimsileri belirtir ve sıfatlar gibi bir mantıkla çalışır.
- Zaman zarfları, fiillerin ne zaman yapıldığını belirtirken, soru zarfları ise fiillerin önüne getirilen "ne zaman", "nasıl", "ne kadar" gibi soru sözcükleridir.
- Durum zarfları, fiillerin nasıl yapıldığını belirtirken, yer yön zarfları ise fiillerin nereye yapıldığını gösterir.
- 44:46Sınav Bilgileri
- Bu video, 9. sınıf edebiyat sorumluluk sınavına hazırlık amacıyla hazırlanmıştır.
- Sorumluluk sınavında 50 alınırsa otomatik olarak sorumluluk kalkar ve sınavı geçilmiş sayılır.
- Sınavı geçemeyenler yılda üç defa (Eylül, Şubat ve Haziran) sınav hakkına sahiptir.