Buradasın

1982 Anayasası Anayasa Hukuku Dersi

youtube.com/watch?v=W2bEOqyHkXk

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan yaklaşık bir saatlik 1982 Anayasası hakkında kapsamlı bir anayasa hukuku dersidir.
Ders, anayasanın temel hükümlerinden başlayarak, devletin şekli, cumhuriyetin nitelikleri, temel hak ve özgürlükler, siyasi sistem, yasama organı, yürütme teşkilatı, yargı sistemi ve yüksek mahkemeler gibi konuları sistematik bir şekilde ele almaktadır. Video, anayasanın ilk on bir maddesinden başlayarak, temel haklar, seçim süreçleri, yasama süreci, milletvekillerinin görevleri, yürütme teşkilatı, cumhurbaşkanlığı, yargı sistemi ve yüksek mahkemeler hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır.
Ders içeriğinde ayrıca 2017 anayasa değişikliklerinin getirdiği değişiklikler, DDK, MGK, olağanüstü hal konuları, yasama dokunulmazlığı, meclis çalışma düzeni, başkanlık divanı, parti grupları, komisyonlar, Hakimler-Savcılar Kurulu ve Sayıştay gibi konular da detaylı şekilde açıklanmaktadır.

00:061982 Anayasası'nın Yapısı: 1982 Anayasası başlangıç hükümleri ile başlıyor, bu kısım anayasaya dahil değiştirilebilir, düz metin ve edebi nitelikli bir değere sahiptir.
Başlangıç hükümlerinin ardından gelen genel esaslar ilk on bir maddenin oluştuğu kısım olup, ilk üç madde değiştirilemezdir.
İlk üç madde: 1. Devletin şekli, 2. Cumhuriyetin nitelikleri (sosyal, hukuk, demokratik, laik, insan haklarına saygılı), 3. Bayrak, marş, başkent ve devletin bölünmez bütünlüğü.
01:17Önemli Maddeler: Dördüncü madde, ilk üç maddenin değiştirilemeyeceğini ve değiştirmesinin teklif edilemeyeceğini düzenleyen madde olup, bu maddelerin değiştirilemeyeceği belirtilmiştir.
Onuncu madde eşitlik maddesidir ve kanun önünde herkesin eşit olduğunu ifade eder; 2004 yılında kadınlar ve erkeklerin eşit haklara sahip olduğu, devletin bu eşitliği yaşama geçirmekte yükümlü olduğu düzenlenmiştir.
2010 yılında devletin çocuklar, yaşlılar, engelliler, şehit aileleri, gazi ve malullerle ilgili alacağı tedbirlerin eşitlik maddesine aykırı sayılamayacağı düzenlenmiştir.
02:37Kuvvetler ve Temel Haklar: 2007 yılında yedi, sekiz ve dokuzuncu maddeler bu ülkedeki kuvvetlerin adını düzenleyen maddeler olup, yedi. maddede yasama yetkisinin meclise, sekiz. maddede yürütme yetkisinin ve görevinin cumhurbaşkanına, dokuz. maddede yargı yetkisinin bağımsız ve tarafsız mahkemelere ait olduğu düzenlenmiştir.
Temel hak ve özgürlükler ilk kez 1961 Anayasası'nda son derece geniş bir şekilde düzenlenmiştir ve üçlü bir sınıflandırmaya tabidir: kişi hak ve hürriyetleri, ekonomik-sosyal haklar, siyasi haklar ve hak ve ödevler.
Temel hak ve özgürlükler sınırlandırılabilir, olağanüstü dönemlerde ise durdurulabilir; sınırlama ve durdurma şartları kanunla sınırlanabilir, öze dokunma yasağı vardır ve ölçülülük ilkesine uyulur.
05:44Hakların Sınıflandırılması: Ekonomik-sosyal haklar asla devleti bize kamusal hizmet olarak sunduğu hak ve haklardır; bakanlık varsa ekonomik-sosyal hak vardır.
Siyasi hak ve ödevlerde Türk vatandaşlığı, seçme, seçilme, kamu hizmetine girme, mal bildirimi, vatan hizmeti maddeleri vatandaşlara özgüdür; dilekçe, bilgi edinme, kamu yöneticisine başvurma ve vergi ödevi hakları ise herkes içindir.
Ekonomik-sosyal hakların devletin sosyal ödevlerinin sınırı mali yeterlidir ve sendika kurma hakkı sınırlamaya tabidir; sendika kurma hakkının sınırları milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel ahlak, genel sağlık ve başkanının haklarının korunması sebepleridir.
09:24Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti: Yerleşme ve seyahat hürriyeti kendi içinde üç ayrı şeyi düzenleyen ve sınırlayan bir madde olup, yerleşme hürriyetinin sınırlama sebepleri, seyahat hürriyetinin ve vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyetinin sınırlama sebepleri farklıdır.
Yerleşme hürriyetinde kamu mallarını korumak, ekonomik ve sosyal gelişmeyi sağlamak, sağlıklı ve düzenli kentleşme ile suç işlenmesinin önlenmesi, seyahat hürriyetinde suç soruşturması, suç kovuşturması ve suç işlenmesinin önlenmesi, vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti ise sadece suç soruşturması ve kovuşturma sebepleri ile sınırlandırılabilir.
Genel sağlık, pandemi veya karantina gibi durumlar yerleşme ve seyahat hürriyetinde sınırlama sebebi değildir.
10:35Bilim ve Sanat Hürriyeti: Bilim ve sanatı yayma hakkı, basın hürriyetinin sınırı, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin sınırıyla bilim ve sanatı yayma hakkının sınırının toplamıdır.
Bilim ve sanatı yayma hakkı, ilk üç maddeye dokunmamak, aykırı olmamak şartıyla sınırlandırılabilir.
Mülkiyet hakkı sadece kamu yararı sebebiyle sınırlandırılabilmektedir.
11:22Kişi Dokunulmazlığı ve Güvenlik: Kişi dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığında kişinin yaşam hakkını ifade eden bir madde olup, tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında kimsenin vücut bütünlüğüne dokunamaz.
Kişi güvenliği için suç istinaden alınan bir kişinin mahkemeye çıkış süresi anayasaya göre kırksekiz saat, toplu olarak işlenen suçlarda ise dört gün olarak düzenlenmiştir.
Tutuklu çalıştırmaları, hükümlü çalıştırmaları, olağanüstü dönemlerde ve ülke ihtiyaçlarını zorunlu kıldı durumlardaki çalıştırmalar zorla çalıştırma sayılmaz.
12:49İzne Bağlanmamış İşler: Anayasada özel olarak izne bağlanmamış işler vardır: parti kurmak, sendika kurmak, dernek kurmak, toplantı ve gösteri yürüyüşü yapmak, basımevi kurmak, süreli ve süresiz yayın çıkartmak.
Bu işler özel olarak izne tabi olmadığı anayasada düzenlenmiş işlerdendir.
13:30Seçimler ve Yüksek Seçim Kurulu: Bu ülkede seçimlere katılabilmek için onsekiz yaşını doldurmuş vatandaş olmak gerekmektedir.
Yüksek Seçim Kurulu, seçimlerin başlangıcından bitimine kadar genel yönetiminden sorumlu olup, yedi üyeden oluşur (altı'sı Yargıtay'dan, beşi Danıştay'dan).
YSK kararları kesindir ve aleyhine başka bir merciye başvurulamaz.
Seçim sisteminde yapılan değişiklikler bir yıl içindeki seçimlerde uygulanamaz.
Ülkenin seçim sistemi yüzde yedi ülke barajlı, nispi temsile dayalı ve usulüdür.
Seçim sisteminin dayanması gereken iki temel esas temsilde adalet ve yönetimde istikrardır.
15:44Partiler ve Parti Üyeliği: Bir parti kurmak ve parti üyeliği için onsekiz yaşını doldurmuş vatandaşlık şartı gerekmektedir.
Hakim, savcı, yüksek yargı organı mensupları, sayıştay mensupları, silahlı kuvvetler mensupları, yükseköğretim öncesi öğrencileri, memurlar ve işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri partilere üye olamazlar.
Yüksek öğrenim elemanları ve öğrencileri partiye üye olmalarında anayasa olarak bir sakınca yoktur.
Parti kurmak izne tabi değildir, otuz bu şartları haiz kişi tarafından parti kurulabilir ve evraklar İçişleri Bakanlığı'na teslim edilir.
Partiler anayasada yazan çeşitli yasaklara aykırı davrandığında kapatılabilir veya devlet yardımından yoksun bırakılabilir.
Laiklik meselesi, bölücülük meselesi, insan haklarına, millet egemenliğine, eşitliğe, demokratik hukuk devletine aykırılıklar, bir suçun işlenmesini teşvik etmek veya diktatörlüğü savunmak partilerin kapatılmasına sebep olabilir.
Yabancı uyruklu yerden maddi yardım almak durumunda partiler sadece kapatılır.
Parti kapatma davasını Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, bir siyasi partinin talebi veya Adalet Bakanı'nın istemiyle açabilir.
Anayasa Mahkemesi davayı temelli kapatmaya veya yardımdan yoksun bırakma şeklinde sonuçlandırabilir.
Temelli kapatılan bir parti başka bir at altında yeniden açılamaz ve kapatılmasına neden olan beş yıl boyunca başka bir partinin kurucusu, üyesi, şucusu bucusu olamaz.
2010 yılına kadar parti kapatılmasına neden olan milletvekili milletvekillikleri de düşüyordu, ancak 2010 yılında bu kural kalktı ve milletvekillikleri düşmüyor.
19:13Yasama Fonksiyonu: Yasama fonksiyonu nitelikleri genellikle aslilik ve devredilemezlik gibi ilkelere dayanır.
Devredilemezlik, yasama için devredilemez ifade eder ve genel yasamanın istediği her konuda, istediği ayrıntıda düzenleme yapabilmesini ifade eder.
Aslilik, yasama meclisi'nin hiçbir ara işleme ve izne ihtiyaç duymadan doğrudan düzenleme yapabilmesini ifade eden bir ilkedir.
Asliliğin istisnası cumhurbaşkanlığı kararnameleridir.
19:50Yasama Organının İşleyişi ve Parlamento Kararları: Yasama organının genel istisnaları: yargı yetkisini kullanılmasına ilişkin alan, saf bir kanun uygulanmasından ibaret işlemler, belli bir kişiye mükellefiyet yükleyen konular ve münhasıran kararnameye bırakılmış alan.
Parlamento kararları resmi gazetede yayınlanma zorunluluğu olmamakla birlikte, hangi kararların yayınlanması gerektiği ile ilgili Başkanlık Divanı kararı alabilir.
Parlamento kararlarının yargısal denetimi yoktur, ancak dokunulmazlığı kaldırılması kararları, vekillik düşmesi kararları ve meclis iç tüzü yargıda açık parlamento kararıdır.
21:18Meclisin Kanunla Yapmak Zorunda Olduğu İşlemler: Meclisin kanunla yapmak zorunda olduğu işlemler: bütçe, kesin hesap, para basılması kararı, af ilanı ve uluslararası anlaşmaların onaylanmasının uygun bulunması.
Bir kanun tek bir vekil eliyle teklif edilebilir, kabul edilirse cumhurbaşkanına gönderilir ve onbeş gün inceleme süresi vardır.
Cumhurbaşkanı kanunu kabul edebilir, iade edebilir veya değiştirerek kabul edebilir; iade edildiğinde meclis aynı ısrar ediyorsa üçyüzbir vekil eliyle kabul etmelidir.
23:23Özel Kanunlar: Bütçe ve kesin hesap kanunu teklifleri cumhurbaşkanı tarafından yapılır; bütçe teklifi mali yıl başlamadan yetmişbeş gün önce meclise sunulur ve bütçe komisyonunda görüşülme süresi ellibeş gündür.
Kesin hesap kanun teklifi ilgili olduğu mali yılın sonundan başlayarak en geç altı ay sonra cumhurbaşkanı tarafından sunulur ve Sayıştay da meclise uygunluk bildirimini yetmişbeş gün içinde sunar.
Anayasa değişikliği kanununun en önemli özelliği teklif yeter sayısıyla en az ikiyüz milletvekili (üçte biri) ve tam sayısı üçte birinin yazılı teklifi gerekiyordu.
26:09Uluslararası Anlaşmalar ve Yasama Organının Yapısı: Uluslararası bir anlaşma, cumhurbaşkanı ya da yetkilendirdiği kişiler tarafından imzalanan, meclis tarafından onaylanması uygun bulunan, cumhurbaşkanı tarafından onaylanan ve yayınlanan şeylerdir.
Uluslararası anlaşmaların yargısal denetimi yoktur, ancak kanunlarla aynı nitelikte bir uluslararası anlaşma hariç, konusu temel hak ve özgürlükler olan uluslararası anlaşmalar kanunların üstündedir.
Yasama organında altıyüz milletvekili vardır ve beş yılda bir cumhurbaşkanı seçimleriyle aynı gün yapılan meclis seçimleri söz konusudur.
27:34Seçim Süreci ve Milletvekili Seçilme Yeterlilikleri: Erken seçim yapılabilir, seçimler ertelenebilir (savaş nedeniyle ve en fazla bir yıl süreyle) ve bu işlem tekrar edebilir.
Meclis üçyüzaltmış vekili kararıyla ancak erken seçime götürebilir ülkeyi.
Milletvekili seçilme yeterlilikleri: yaş onsekiz'e çekildi, askerlikle ilişiği olmama şartı düzenlendi, en az ilkokul mezuniyeti yeterli ve kamu hizmetinden yasaklı olmamak gerekir.
29:42Milletvekili Adaylığı Koşulları: Milletvekili olmak için taksirli suçlar hariç toplam bir yıl ve üstü hapis cezasına çarptırılmamış olmak gerekir.
Yüz kızartıcı suçlar, kaçakçılık, devlet sırlarına çağırmak, devlet fesat karıştırmak ve terör suçlarından mahkumiyeti olanlar affa uğramış olsa dahi milletvekili seçilemez.
Hakim, savcılar, yüksek yargı mensupları, yükseköğretim elemanları, gök üyeleri, memurlar, işçi niteliği taşımayan kamu görevlileri ile silahlı kuvvetler mensupları milletvekili adaylığını koyabilmesi için istifa etmeleri gerekiyordu.
30:22Milletvekillerinin Yemin ve Dokunulmazlık Hakları: Milletvekilleri seçildiklerinde mazbata düzenlendiği an sıfatı kazanır ve yemin ederek göreve başlarlar.
Genel seçim sonuçlarını YSK tarafından ilanı takip eden üç gün içinde milletvekillerinin yemin etmesi beklenir.
Milletvekillerinin yasama fonksiyonunu korumak için edindikleri önemli bağışıklıklar yasama dokunulmazlığı ve sorumsuzluğudur.
31:02Yasama Sorumsuzluğu ve Dokunulmazlık: Yasama sorumsuzluğu tamamen oy ve sözlerle ilgili düşünce beyanları ile ilgiliydi ve meclis içinde veya dışında meclis çalışmaları ile ilgili herhangi bir sorumluluğunun olmadığını ifade ediyordu.
Yasama sorumsuzluğu mutlak dokunulmazlık olarak geçer, kaldırılamaz ve milletvekillerini ömür boyunca her dava türüne karşı korur.
Yasama dokunulmazlığı nispi dokunulmazlık olarak geçer ve seçimden önce veya sonra bir suç işlediği iddia edilen milletvekili meclisin kararı olmadan tutulamaz, tutuklanamaz, sorgulanamaz, yargılanamaz.
31:44Dokunulmazlığın İstisnaları ve Kaldırılması: Dokunulmazlığı kaldırılmasına gerek olmayan iki istisnai durum vardır: ağır cezayı gerektiren bir suçüstü hali ve soruşturmasına seçimden önce başlanmış olmak kaydıyla anayasanın 14. maddesi hükümlerine aykırılıkta dokunulmazlığı işlemediği bir hükümdür.
Dokunulmazlık basit çoğunlukla meclis tarafından kaldırılabilir ve her suçlama için ayrı ayrı kaldırılır.
Dokunulmazlığın kaldırılması milletvekilliğini düşürmez ve dokunulmazlıkta da milletvekili süreci, üyelikte zamanaşımı işlemez.
32:39Dokunulmazlığın Kaldırılması Süreci: Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar da dokunulmazlığı nispi dokunulmazlığa sahiptirler.
Dokunulmazlığı kaldırılması kararları parlamento kararı olmasına rağmen Anayasa Mahkemesi'nin denetimine açık bir parlamento kararıydı.
Herhangi bir milletvekili ve yardımcılar ve bakanlar da kendileriyle ilgili Anayasa Mahkemesi'ne yedi gün içinde dokunulmazlığı kaldırılması kararını iptal istemine gidebilir.
33:17Milletvekilliğinin Sona Ermesi: Milletvekilliği kendiliğinden sona erebilir: ölüm, gaiplik, cumhurbaşkanı seçilme, bakan ya da cumhurbaşkanı yardımcısı olarak seçilme, yerel yönetim organlarına seçilme, YSK kararıyla iptali.
Meclis kararıyla sona ermeler: istifa, devamsızlık, devamsızlıktan kasıp bir ay içinde beş birleşme, mazeretsiz katılmama, haliyle üyelikle bağdaşmayan işlerdede ısrar durumu, vekilliği genel kurul kararla düşmesi.
Mahkeme kararı meclise bildirilmesiyle sona ermeler: kesin hüküm kararı milletvekili hakkında verilmiş ve kesin hüküm kararı vekil olmaya da engel.
34:29Meclis Çalışma Düzeni ve İç Tüzük: İç tüzük meclisi yasama, çalışma usul ve kuralları düzenleyen bir not türüdür ve kendisi hazırladığı için meclis yöntemsel bağımsızlık ilkesi ile açıklanır.
Meclis eker yıl ekim ayının ilk günü kendiliğinden toplanır ve bir yasama yılında en çok üç ay tatili, en fazla da onbeş gün ara verme süresi vardır.
Meclis ara verme veya tatildeyken cumhurbaşkanı ya da meclis başkanı tarafından doğrudan toplantıya çağrılabilir.
35:25Meclis Başkanlık Divanı: Meclis başkanlık divanında başkan ve başkan vekilleri meclis içinde veya dışında parti faaliyeti yapamazlar.
Meclis başkanı hiçbir oturumda oy kullanamaz, başkan vekilleri ise sadece ürettikleri oturumlarda oy kullanamazlar.
Başkanlık divanı'nda başkan vekilleri, idari ve katip üyeler parti gruplarının sandalyesi bir temsiliyetle oluştururken başkan için özel bir seçim düzenlenmiştir.
36:44Parti Grupları ve Komisyonlar: Meclis içinde en az yirmi milletvekiline sahip olan partiler grup olarak hareket edebilir ve parti grupları önemli ayrıcalıklar demektir.
Parti grupları meclis başkanlığına aday gösteremezler, yasama dokunulmazlığının kaldırılması ile ilgili görüşme yapıp karar alamazlar ve meclis soruşturması ile ilgili görüşme yapıp karar alamazlar.
Komisyonlar meclisin mutfağı olarak geçer ve bir şey genel kurulda karara bağlanmadan önce komisyonlarda görüşülür.
38:06Meclisin Bilgi ve Denetim Yolları: Meclisin bilgi ve denetim yolları: yazılı soru, genel görüşme, meclis araştırması ve meclis soruşturmasıdır.
Yazılı soru tek bir vekilleriyle yardımcı ve bakanlara soru sormaktan ibarettir ve yardımcı ve bakanların da onbeş gün içinde cevap vermesi gerekir.
Meclis araştırması ve genel görüşme yirmi milletvekili ya da parti grupları tarafından istenebilecek iki tane denetim ya da bilgi edinme aracıdır.
38:46Meclis Soruşturması Süreci: Meclis soruşturması cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların görevi ile ilgili olup, aynı soruşturma anayasada cumhurbaşkanı için cezai sorumluluk başladığında anlatılmıştır.
Meclis soruşturması için üçyüzbir vekil eliyle önerge verilir, üçyüzaltmış- vekil eliyle önergenin gündeme alıp alınmayacağı kararı verilir.
Soruşturma komisyonu onbeş kişilik olup iki ay çalışma süresi vardır, raporu on gün içinde üyelere dağıtır ve soruşturması tamamladıktan sonra on gün içinde görüşmeler başlar.
40:02Yürütme Kurumlarının Yapısı: Cumhurbaşkanı tek ders sahibi olup, yardımcılar ve bakanlar doğrudan onun emri altında görev yaparlar.
Yardımcı ve bakan olmak için milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak yeterlidir ve yemin ederek görevlerine başlarlar.
Yardımcı ve bakanlar siyasetten sorumlu oldukları tek kişi cumhurbaşkanıdır, cezai sorumluluklarında görevle ilgili Yüce Divan yargılaması, kişisel sorumluluklarında ise genel mahkemelerde yargılanırlar.
40:54Cumhurbaşkanı Seçimi: Cumhurbaşkanı olmak için kırk yaşını doldurmuş, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, yüksek öğrenim yapmış ve vatandaş olmak gerekiyor.
Cumhurbaşkanlığı adaylığı için yüzbin seçmen eliyle, parti gruplarının aday göstermesiyle veya geçerli oylar toplamı tek başına veya birlikte yüzde beşi bulan partiler aday gösterebilir.
Cumhurbaşkanlığı seçimi birinci turda geçerli oyların çoğunluğunu alan adayla yapılır, seçilemezse ikinci turda birinci turda en çok oy alan iki aday arasından seçim yapılır.
42:10Cumhurbaşkanının Göreve Başlama ve Görev Süresi: Cumhurbaşkanının göreve başlama anıyla sıfatı kazanma anı aynı andır ve bu anda ant içme anıdır.
Cumhurbaşkanının görevi görev süresi dolması, istifa etmesi, ölümü, Yüce Divan'da seçilmeye ya da görev engel mahkumiyet kararı verilmesi, kısıtlılık hali veya seçimlerin yenilenmesi ile sona erebilir.
Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılmasına karar verilen cumhurbaşkanı seçim kararı alamaz.
43:10Cumhurbaşkanlığı Makamının Boşalması: Cumhurbaşkanlığı makamı boşalırsa kırkbeş gün içinde cumhurbaşkanlığı seçimi yapılıyor.
Cumhurbaşkanlığı makamı boşaldığında meclis seçimlerine bir yıl veya daha az bir süre kalmışsa meclis seçimi ile cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılıyor.
Cumhurbaşkanlığı makamı boşaldı ve meclis seçimine de daha bir yılın üstünde bir zaman varsa sadece cumhurbaşkanlığı için seçim yapılıyor ve seçilen yeni cumhurbaşkanı eskisinin kalan süresini tamamlamak için seçilen cumhurbaşkanıdır.
44:20Cumhurbaşkanının Görevleri: 2017'den sonra cumhurbaşkanına verilen görevler, eklenen görevler aslında 2017 öncesinde bakanlar kuruluna ait görev ve yetkilerdi.
Cumhurbaşkanının sonradan eklenen görevleri arasında ülkenin siyaset hakkında mesaj vermek, yardımcıları ve bakanları atamak, üst kademe ölçülerle ilgili kararlar almak, yönetmelik çıkartmak ve cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile bütün yürütmeyi düzenlemek bulunmaktadır.
Cumhurbaşkanı milli güvenlik politikalarını belirlemek, mahalle idarelerin kendi aralarında birlik kurmalarına izin vermek, bütçeyi ve kesin hesabı teklif etmek, olağanüstü hal ilan etmek ya da uzatılması için mecliste talepte bulunmak ve vergi ve benzeri yükümlülükler ile ilgili sınırlamalar belirlemek gibi görevlerde bulunur.
45:28Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı: Anayasamızda cumhurbaşkanlığı teşkilatından sadece DDK, K ve MGK düzenlenmiştir.
2017 değişikliği ile DDK'ya inceleme, araştırma ve denetim yapmanın yanına her türlü idari soruşturma yetkisi eklendi ve kurulun denetim alanına yargı kuruluşları ve askeri makamlar dahil edildi.
Milli Güvenlik Kurulu'nda kurulum başkanı cumhurbaşkanı, diğer üyeler, yardımcılar, adalet bakanı, içişleri bakanı, dışişleri bakanı, milli savunma bakanı, kara, hava ve deniz komutanları bulunur, ancak jandarma genel komutanlığı 2017'de çıkarılmıştır.
47:05Olağanüstü Hal ve Yürütmenin Düzenleyici İşlemleri: Olağanüstü hal 2017'de sıkı üretim rejimiyle vedalaştıktan sonra kaldı ve cumhurbaşkanı tarafından ilan edilir.
Olağanüstü hal en fazla altı aylığına bir defada ilan edilir, meclis onayına sunulur ve her defasında cumhurbaşkanının talebiyle meclis dört ay süreyle olağanüstü hali uzatabilir.
Yürütmenin düzenleyici işlemlerinden yönetmeliği, sebep unsuru, kanun ve kararnamelerin uygulama biçimini gösterir ve bakanlıklar, kamu tüzel kişileri ve 2017 değişikliği ile cumhurbaşkanı tarafından çıkartılır.
48:31Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri: Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ikiye ayrılır: katılıp olan kararnameler ve OHAL kararname olmak üzere.
Katılıp olan kararnameler resmi gazetede yayınlanır, aynı gün yürürlüğe girer ve meclis onayına sunulur, mecliste bu kararnameleri üç ay içinde görüşüp onaylamazsa kendiliğinden yürürlükten kalkar.
OHAL kararnameleri kanun niteliğindedir, süresi çıkartılırken o halde sınırlıdır, yargısal denetimi yoktur ve çekirdek alana dokunmamak, ilgili kurallara aykırı olmamak kaydıyla bütün hak ve hürriyetler düzenlenebilir.
49:47Yüksek Mahkemeler ve Üyeleri: Türkiye'de dört yüksek mahkeme vardır: Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi.
Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay üyelerinin görev süresi on iki yıldır, Uyuşmazlık Mahkemesi üyelerinin görev süresi dört yıldır.
Tüm dört yüksek mahkemenin başkanlarının görev süresi dört yıldır ve süresi biten yeniden seçilebilir.
50:24Yüksek Mahkemelerin Üyeleri ve Seçimi: Anayasa Mahkemesi'nin on beş üyesi vardır; on iki'si Cumhurbaşkanı, üçü Meclis tarafından seçilir.
Yargıtay üyelerinin tamamı YSK tarafından seçilir, başkanı ise üyeler kendi içinden seçer.
Danıştay üyelerinin dörtte biri Cumhurbaşkanı, kalan dörtte üçü HSK tarafından seçilir, başkanı ise üyeler kendi içinden seçer.
Uyuşmazlık Mahkemesi üyeleri Yargıtay ve Danıştay genel kurulları tarafından seçilir, başkanlığı ise Anayasa Mahkemesi'nin görevlendirici bir üyesi tarafından yapılır.
51:17Mahkemelerin Bağımsızlığı ve Teminatı: Teminat, az olmamak, zorunlu emeklilik yaşından önce emekli edilmemek ve özlük haklarından yoksun bırakılmamak anlamına gelir.
Teminat ve bağımsızlık birbirine karıştırılmamalıdır.
Türkiye'de coğrafi bir teminat yoktur.
Hakim ve savcılar idari yönden Adalet Bakanlığı'na bağlıdır, ancak adli görevleri yönünden bağımsızlardır.
52:10Anayasa Mahkemesi'nin Görevleri: Anayasa Mahkemesi'nin görevleri arasında norm denetimi yapmak, bireysel başvuruları karara bağlamak, yüce divan sıfatıyla yargılama yapmak, parti kapatma davalarına bakmak ve partilerin mali denetimini yapmak bulunmaktadır.
Yüce Divan'da Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları, yüksek mahkemelerin başkanları, üye ve başsavcıları, Sayıştay başkanlığı üyeleri, HSK mensupları, Meclis Başkanı, Genelkurmay Başkanı ve kara, hava, deniz komutanları yargılanır.
Anayasa Mahkemesi kararlarına karşı sadece bir kereye mahsus yeniden inceleme başvurusu yolu açılmıştır ve bu süre on beş gündür.
53:03Bireysel Başvurular: Bireysel başvurularda herkes anayasada güvence altına almış hak ve özgürlüklerinden AHİS kapsamında olanlardan herhangi biriyle ilgili başvuruya gidebilir.
Bireysel başvuru süresi, başvuru yolu öngörüldüyse tüketildiği tarihten itibaren, öngörülmedi ise ihlal öğrenildiği tarihten itibaren otuz gündür.
Haklı bir mazeret olanlarla ilgili ise bu süre geçtikten sonra mazeretin ortadan kalktığı tarihten itibaren on beş günde bir başvuru süresi öngörülmüştür.
Bireysel başvuruya yabancılar da gidebilir ancak sadece kendilerini ilgilendiren haklarla ilgili, özel hukuk tüzel kişileri de başvurabilir.
54:08Norm Denetimi: Norm denetimi soyut ve somut olmak üzere ikiye ayrılır.
Soyut norm denetiminde şekil yönünden (kanunlar, anayasa değişiklikleri, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve iş tüzükleri) ve esas yönünden (sadece kanunlar, iş tüzük ve kararnameler) iptal davaları açılabilir.
Şekil yönünden iptal davaları Cumhurbaşkanı ve Meclisin beşte biri tarafından açılabilir ve süre on gündür, geri kalanların hepsine başvuru süresi altmış gündür.
Somut norm denetiminde itiraz yolu sadece esastan işletebilir, şekil yönünden denetim söz konusu değildir.
İtiraz yolu kanunlar, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve yürürlükte olan KYK'lar için geçerlidir.
Anayasa Mahkemesi, işin kendisine gelişinden başlamak üzere beş ay içinde kararını verir ve itirazı reddinin geçerlilik süresi on yıldır.
56:16Anayasa Mahkemesi'nin Kararları ve Çalışma Usulü: Anayasa Mahkemesi'nin bütün kararları kesin, herkes için bağlayıcı ve gerekçelidir; bir tek iptal kararı gerekçesi yazılmadan açıklanamaz.
Anayasa Mahkemesi verdiği iptal kararları resmi gazetede yayınlanır ve hemen uygulanır, ancak bir yıl süreyle erteleyebilir.
Anayasa Mahkemesi 1993 yılından beri içtihadi olarak bir nolu iptal etmeden önce normun yürürlüğünü durdurabilir.
Anayasa Mahkemesi dosya üzerinde inceleme yapar, yüce divan davalarında duruşma yapar, bireysel başvurularda duruşma yapılmasına karar verebilir ve parti kapatma davalarında ilgili parti'nin savunmasını alır.
Anayasa Mahkemesi genel kurul ikide bölümden oluşur; bir bölüm bireysel başvuruları karara bağlar, geri kalan işler genel kurulda yapılır.
57:51Yargılamanın Yenilenmesi ve Karar Yeter Sayıları: Yargılamanın yenilenmesi kurumu Anayasa Mahkemesi'nde vardır ve bu kurum yüce divan kararları ve parti kapatma davaları sonucunda verilen kararlar için geçerlidir.
Anayasa Mahkemesi'nde normal karar yeter sayısı katılanların salt çoğunluğudur.
Parti kapatma kararları, parti devlet yardımından yoksun bırakma kararları ve anayasa değişikliğinde iptal kararları toplantıya katılanların üçte ikisi ile alınır.
Anayasa Mahkemesi'nde üye tam sayısının salt çoğunluğuyla alınan üç karar vardır: uyuşmazlık mahkemesi başkan görevlendirmek, Anayasa Mahkemesi başkanının seçilmesi ve sağlık nedeniyle bir üyenin üyeliğinin görevini sona erdirilmesi kararları.
59:08Anayasa Mahkemesi Üyelerinin Seçimi: Cumhurbaşkanı on iki üyenin dördünü doğrudan seçer; üst kademeler en az beş yıl raportörlük yapmış, raportörler, serbest avukatlar ve bir sınıfa ayrılmış hakim, savcılar.
Anayasa Mahkemesi üyeleri için yüksek öğrenim elemanları (hukuk, siyasal ve iktisat fakültelerinden en az ikisi hukukçu olmak üzere prof. doçentlik tipine sahip olacaklar), üst kademe ölçülerde serbest avukatlar ve hakim savcılarla ilgili yirmi yıllık hizmet süresi ve yüksek öğrenim mezuniyeti şartı aranır.
Anayasa Mahkemesi'nde hakimlik kontenjanından gelenler hariç kırkbeş yaşın doldurulması şartı aranır.
1:00:29Hakimler-Savcılar Kurulu (HSK): Hakimler-Savcılar Kurulu (HSK) on üç üyeden oluşur; doğal başkan, doğal başkan yardımcısı ve Adalet Bakan Yardımcısı kurulun doğal üyeleridir.
HSK'nın dört üyesini Cumhurbaşkanı adli ve idari yargı hakim savcıları içinden resmen seçer, yedi üyesini ise Yargıtay, Danıştay, yükseköğretim elemanları ve serbest avukatlar içinden Meclis seçer.
Meclis başkanlığı başvuruları karma komisyona havale eder, karma komisyon adayları belirler ve genel kurula gönderir; genel kurul her boş yer için bir oylama yapar, ilk oylamada 400 milletvekilinin, ikinci oylamada 360 milletvekilinin oyunu alan HSK seçilir.
1:01:56HSK Seçimleri ve Sayıştay: HSK seçimleri dört yılda bir yapılır, süresi biten bir kez daha seçilebilir ve seçim otuz günde tamamlanır.
HSK kararlarına karşı yargı yolu kapalıdır (meslekten ihraç kararları hariç).
Sayıştay bir yüksek mahkeme değildir ancak bir mahkeme sıfatı vardır ve kararları kesindir; Danıştay kararlarıyla çatışma çıktığında Danıştay kararları esas alınır.
1:03:22Meclis Toplantı ve Karar Yeter Sayıları: Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde istisnasız bütün işlerinde aranan toplantı yeter sayısı 200 milletvekilidir (üye tam sesin üçte biri).
Meclisin karar yeter sayısı, özel bir karar yeter sayısı belirtilmeyen her durumda basit çoğunlukla (adi çoğunluk) alır.
Basit çoğunluk, üye tam sayısının dörtte birinin bir fazlası (151 milletvekilinden az olmamak kaydıyla) toplantıya katılanların salt çoğunluğudur.

1982 Anayasası Anayasa Hukuku Dersi

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir