Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan tarih dersi formatında olup, KPSS ve diğer sınavlarda çıkabilecek anayasa konularını anlatmaktadır.
- Video, 1961 ve 1982 anayasalarının karşılaştırmasını konu almaktadır. Eğitimci, her iki anayasanın da askeri darbelerle ortaya çıktığını, ancak 1961 anayasasının çoğulcu bir demokrasi anlayışı benimsediğini, 1982 anayasasının ise tüm siyasi partileri kapatmış olduğunu vurgulamaktadır. Ayrıca, 1982 anayasasının kurucu meclisi, milli güvenlik konseyi ve danışma meclisi olarak ikiye ayrılmış, 1961 anayasasının ise temsilciler meclisi olarak adlandırılmıştır.
- Videoda ayrıca 1982 anayasasında siyasi parti grubu oluşturmak için gerekli kişi sayısının 10'dan 20'ye çıkarılması, rasyonelleştirilmiş parlamentarizm kavramı, 1982 anayasasının tek meclis yapısı ve 1961 anayasasındaki çift meclis yapısı karşılaştırılmaktadır. Video, bir sonraki bölümde 1982 anayasasının genel esaslarının anlatılacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:011961 ve 1982 Anayasa Karşılaştırması
- 1961 ve 1982 anayasa karşılaştırması sınavlarda sıklıkla sorulduğu için önemli bir konudur.
- 1961 anayasası 27 Mayıs 1960 ihtilali ile mevcut hükümetin düşürülmesi ve askeri hükümetin başa geçmesiyle oluşturulmuştur.
- 1982 anayasası ise 12 Eylül 1980 darbesiyle mevcut hükümetin düşürülmesi ve askeri müdahale ile yeni bir kurucu meclisin oluşturulmasıyla gelmiştir.
- 02:26Kurucu Meclis Yapıları
- 1961 anayasası hazırlanırken Milli Birlik Komitesi askeri kanat, Temsilciler Meclisi ise sivil kanat oluşturmuştu.
- 1982 anayasası hazırlanırken Milli Güvenlik Konseyi askeri kanat, Danışma Meclisi ise sivil kanat oluşturmuştu.
- 1961 anayasası çoğulcu bir demokrasi anlayışı benimsemiş, birçok siyasi parti ve toplum kesimleri anayasal yapıma sürecine katılmıştı.
- 06:451982 Anayasasının Özellikleri
- 1982 anayasası değiştirilemez madde içerdiği için kaustik (sert) bir anayasadır.
- İlk halinde parlamenter hükümet sistemi benimsenmiş, ancak 1997 anayasa değişikliğiyle cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi uygulanmıştır.
- Halk oylaması ilk defa 1982 anayasasında anayasal bir madde haline getirilmiştir.
- 09:21Anayasal Hazırlık Süreçleri
- 1961 anayasası hazırlanırken Demokrat Parti dışında tüm partilere yer verilirken, 1982 anayasası hazırlanırken hiçbir partiye yer verilmemiştir.
- 1982 anayasası siyasi tıkanıklıkları giderici hükümlere sahiptir, örneğin siyasi partilerin 20 milletvekili ile grup oluşturabilmesi gibi.
- 10:20Meclis Parti Grupları ve Siyasi Tıkanıklık
- 1961 Anayasası'nda siyasi parti grubu mecliste oluşturabilmek için 10 kişi gerekken, 1982 Anayasası'nda bu sayı 20'ye çıkartıldı.
- Mecliste 600 milletvekili olsun, 400'ü iktidar ve ana muhalefet, 200'ü çeşitli partilere dağılsın, bu durumda 20 siyasi parti grubu mecliste yer alabilir.
- Siyasi parti grubu oluşturmak için 10 yerine 20 kişi gerekli olması, mecliste siyasi parti grupları sayısını azaltarak siyasi tıkanıklığı giderir.
- 12:12Rasyonelleştirilmiş Parlamentarizm
- TBMM başkanlığı seçimi birinci, ikinci ve üçüncü turda seçilemezse, en çok oy alan iki aday dördüncü tura kalır ve en çok oyu alan aday başkan olur.
- Cumhurbaşkanlığı seçiminde birinci turda seçilemezse, ikinci pazar yeni bir cumhurbaşkanlığı seçimi yapılır.
- Bu sistem "rasyonelleştirilmiş parlamentarizm" olarak adlandırılır ve ilk defa 1982 Anayasasında anayasaya dahil edilmiştir.
- 13:48Meclis Yapısı Karşılaştırması
- 1961 Anayasası'nda çift meclis yapısı vardı (Cumhuriyet Senatosu ve Türkiye Büyük Millet Meclisi).
- 1982 Anayasası'nda tek meclis yapısı (Türkiye Büyük Millet Meclisi) bulunuyor.
- Günümüzde Ankara'ya gittiğinizde sadece bir meclis (Türkiye Büyük Millet Meclisi) görüyorsunuz.
- 14:511982 Anayasasının Yapısı
- 1982 Anayasası'nın maddeleri: Giriş kısmı, genel esaslar, temel hak ve hürriyetler, cumhuriyetin temel organları ve mal ve çeşitli yükümlülükler hükümleri olmak üzere beş kısımdan oluşmaktadır.
- Anayasa toplam 177 maddeden oluşmaktadır.
- Temel hak ve hürriyetler anayasanın ikinci kısmında düzenlenmiş olup, toplam dört bölümde (kişinin hak ve ödevleri, sosyal ve ekonomik haklar ve ödevler, siyasi haklar ve ödevler) düzenlenmiştir.
- 16:571961 ve 1982 Anayasaları Karşılaştırması
- 1961 Anayasası'nda çift meclis, 1982 Anayasası'nda tek meclis yapısı bulunuyor.
- 1961 Anayasası'nda halk oylamasından geçmezse bir B planı vardı (kurucu meclis yeni anayasa hazırlayacaktı), 1982 Anayasası'nda ise B planı yoktu.
- 1961 Anayasası'nın sivil kanadında Temsilciler Meclisi vardı, 1982 Anayasası'nın sivil kanadında Danışma Meclisi bulunuyor.
- 1961 Anayasası kabul edildikten sonra cumhurbaşkanı seçiliyordu, 1982 Anayasası'nın kabulüyle birlikte Kenan Evren cumhurbaşkanı seçildi.