Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin 11. sınıf öğrencilerine Türk Dili Edebiyatı dersi için yazılı hazırlık yaptığı kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Öğretmen, öğrencilere PDF çalışma kağıdı indirmelerini ve birlikte çalışacaklarını belirtmektedir.
- Video, edebi akımlar (hümanizm, klasizm, romantizm, realizm, natüralizm), hikaye türleri (olay hikayesi, durum hikayesi), anlatım teknikleri (gösterme tekniği, iç konuşma, iç çözümleme, bilinç akışı) ve Türkçe yazım kuralları gibi konuları detaylı şekilde ele almaktadır. Her konu, örneklerle açıklanmakta ve öğrencilerin sınavlarda karşılaşabilecekleri soru tipleri gösterilmektedir.
- Videoda ayrıca edebiyatın bilim dalları ile ilişkisi, hikaye anlayışları, anlatıcı bakış açıları, cümlenin ögeleri ve toplumcu gerçekçi hikaye anlayışı gibi konular da işlenmektedir. Öğretmen, Ali ve Murat adlı karakterlerin hikayelerini örnek olarak kullanarak konuları somutlaştırmaktadır.
- 00:1311. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Yazılı Hazırlığı
- Öğretmen, 11. sınıf öğrencilerine 1. dönem 1. Türk Dili Edebiyatı yazılısı için hazırlık yapacağını belirtiyor.
- Öğrencilere açıklama kısmında bulunan PDF'den 10-11. sınıf senaryolarına uygun yazılıya çalışma kağıdı indirmelerini istiyor.
- Çalışma kağıdında yaklaşık üç yazılı örneği bulunuyor ve öğrencilerle birlikte yazılıya hazırlanacaklar.
- 01:24Edebi Akımlar
- Humanizm, 14. yüzyılın ikinci yarısında İtalya'da ortaya çıkan, insanın değerini kabul eden bir akımdır.
- Klasizm, 16. yüzyılın sonlarında Fransa'da ortaya çıkan, eski Yunan-Latin edebiyatını örnek alan, akıl ve sağduyuya önem veren bir akımdır.
- Romantizm, Fransız İhtilali sonrası ortaya çıkan, coşku ve hüzün duygularını dile getiren bir akımdır.
- Realizm, gerçekleri aynen yazan, gözlem ve deneyleri öne çıkaran, çevrenin kahramanı şekillendiren bir akımdır.
- Natüralizm, genetik faktörleri vurgulayan, kahramanların kendi özelliklerine göre konuşturulduğu bir akımdır.
- 05:28Edebi Akımların Sanatçıları
- Shakespeare, Montaigne, Boccaccio, Dante, Cervantes ve Rousseau gibi isimler klasik ve humanizm akımlarının önemli sanatçılarıdır.
- Fénelon, Fayette, Corneille, La Fontaine ve Moller gibi isimler humanizm akımının önemli sanatçılarıdır.
- Puşkin, Dumas, Goethe, Martin, Şatobiryand, Scud, Victor Hugo ve Rousseau gibi isimler romantizm akımının önemli sanatçılarıdır.
- Dostoyevski, Kongurt kardeşler, Tolstoy gibi isimler realizm akımının önemli sanatçılarıdır.
- Zola, Proton, Banvil, Coupe, Badler, Mallarme, Morias, Valeri, Verhare ve Regnier gibi isimler natüralizm akımının önemli sanatçılarıdır.
- Parnas, Sembolizm akımlarının önemli sanatçılarıdır.
- 10:07Edebi Akımların İlişkileri
- Klasizm, akıl ve sağduyuya önem verirken, romantizm duygu ve hayal üzerine odaklanır.
- Realizm, gerçekleri aynen yazarken, natüralizm toplumun laboratuvar gibi görülmesini savunur.
- Parnasizm, şiirde gerçekçi olmayı savunurken, sembolizm farklı bir yaklaşım benimser.
- 10:46Edebiyatın Bilim Dalı İlişkisi
- Edebiyat, tarih, din, kanun ve törelerle ilişkili bir bilim dalıdır.
- Edebiyat, siyasi rejim, kültür kurumu, sosyal tabaka ve dil bilimi gibi disiplinlerle ilişkilidir.
- Edebi eser, okuyucu-yazar-toplum üçgeninde dikkate şayan bir veri kaynağıdır.
- Her eserin kökeni, üretme motivasyonu ve somutlaşması öncesinde yaşanan zihni plan önemlidir.
- 12:17Hikaye Yazarları ve Anlayışları
- Reşat Nuri Güntekin, Sabahattin Ali, Sait Faik Abasıyanık, Nahit Sırrı Örik, Ercüment Talo, Fahri Celaleddin Göktuğba, Sadri Ertem, Şevket Esendal, Kemal Bilbaşar, Haldun Taner, Fakir Baykurt, Ferit Edgü, Abdullah Efendi, Ahmet Hamdi Tanpınar, Orhan Kemal, Yaşar Kemal ve Bilge Karasu gibi isimler hikaye yazmıştır.
- Milli dini duyarlılık anlayışını anlatan yazarlar arasında Bahattin Özkişi, Necati Sepetçioğlu, Eminşun, Semih, Haldun Taner, Tarık Buğra, Peyami Saffa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Samiha Ayberdi, Oktay Ekba, Sadri Ertem, Sabahattin Ali, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Samimi Kocagöz, Kemal İbra, Talip Apayrı, Necati Cumalı ve Sevgi Soysal bulunmaktadır.
- Bireyin iç dünyasını esas alan yazarlar arasında Adalet Ağaoğlu, Yusuf Atılgan ve Bilge Karasu bulunmaktadır.
- Toplumu anlatan yazarlar arasında Sadri Ertem, Sabahattin Ali, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Samimi Kocagöz, Kemal İbra, Talip Apayrı, Necati Cumalı ve Sevgi Soysal bulunmaktadır.
- Modernist ve postmoderist anlayışları savunan yazarlar arasında Adalet Ağaoğlu, Yusuf Atılgan ve Bilge Karasu bulunmaktadır.
- 15:00Anlatıcı Bakış Açısı
- Kahraman anlatıcı bakış açısında "ben arıyorum o zaman" ifadesi kullanılmıştır.
- Gözlemci anlatıcı bakış açısında "Murat yavaş yavaş kapıyı açtı" ve "gözlemci anlatıcısı" ifadeleri kullanılmıştır.
- Hakim anlatıcı (ilahi tanrısal bakış açısı) bakış açısında "Murat geçmişinde neler yaşadığını düşünüyordu" ifadesi kullanılmıştır.
- 15:51Olay Hikayesi Özellikleri
- Olay hikayesinde serim, düğüm ve çözüm vardır.
- Olay hikayesinde merak vardır.
- Durum hikayesinde serim, düğüm ve çözüm yoktur, merak yoktur ve hayatın bir kesitini anlatır.
- 16:28Olay Hikayesi Örneği
- Hikayede kaşağı arama, Dadaruh'un odasını arama ve kaşağı bulma olayları anlatılmaktadır.
- Kaşağı bulduktan sonra Tosun'a sürtmek isteme ve kaşağın sivri dişleriyle ilgili bir çatışma yaşanmaktadır.
- Olay hikayesinin dünyadaki bir numarası Mapasan'dır, Türkiye'deki bir numarası ise Ömer Seyfettin'dir.
- 17:33Çatışma Türleri
- Çatışma bireysel, fiziksel, psikolojik, iç veya dış olabilir.
- Hikayede dağlı ve ovalı toplum arasındaki çatışma anlatılmaktadır.
- Kızın erkeğin çevresiyle çatışması ve ovalı toplumla çatışması da hikayede vurgulanmaktadır.
- 19:19Anlatım Teknikleri
- Gösterme tekniğinde bir şey gözünüzde canlandırılır ve betimleme vardır.
- İç konuşma tekniğinde kahraman kendi kendine konuşur ve bir düzen vardır.
- Bilinç akışı tekniğinde kahraman konuşur ancak düzen yoktur ve mantıksız bir şekilde iç dünyasını anlatır.
- 21:18İç Çözümleme ve Diyalog
- İç çözümlemede anlatıcı dışarıdan birisi anlatır ve kişinin psikolojisi verilmeye çalışılır.
- Diyalog, karşılıklı konuşma olarak tanımlanır.
- Özet anlatıcı, altı-yedi yılı veya on yılı gibi uzun dönemleri kısa sürede anlatır.
- 23:02Anlatım Teknikleri Örnekleri
- Bilinç akışı tekniği, kahramanın iç dünyasını onun ağzında düzensiz olarak bize verir.
- Duygusal değişimi yansıtan üslup özellikleri, kahramanın yaşadığı durumdan dolayı çevresindeki tabiat unsurlarını kendi psikolojisiyle anlatır.
- Realizm akımının özellikleri: gözlem, gerçeğe yakın betimleme, anlam açıklığı, sade dil ve söz sanatları yoktur.
- 26:43Cümlenin Ögeleri
- Cümlenin ögeleri: yüklem, özne, nesne, dolaylı tümleç ve zarf tümleçtir.
- Belirtili nesne "neyi" ve "kimi" sorularına cevap verir, belirsiz nesne "ne" sorusuna cevap verir.
- Dolaylı tümleç "e", "de", "den" eklerini alır ve "kim", "neyin", "nere" sorularına cevap verir.
- 28:51Toplumcu Gerçekçi Anlayış
- Toplumcu gerçekçi anlayışı esas alan hikaye anlayışında köylüyle ilgili hikayeler yazılabilir.
- Toplumcu gerçekçi hikayelerde köylü, işçi ve işveren arasındaki ilişkiler ele alınabilir.
- Toplumcu gerçekçi hikayelerde köylülerin savunulması amaçlanabilir.
- 31:24Yazım Kuralları
- Türkler özel isme gelen "lar" kesmeyle ayrılmaz, hatta arkasından ek gelse bile ayrılmaz.
- Din isimleri büyük harfle yazılır, örneğin Budizm, Mani, İslam, Musevilik.
- Doğu ve Batı sözcükleri medeniyet anlattığında büyük yazılır, özel ismin başına gelirse büyük, arkasına gelirse küçük yazılır.
- 32:16Coğrafi Yer Adları ve Özel İsimler
- Coğrafi yer adları büyük harfle yazılır, örneğin Sapanca Gölü, Ağrı Dağı, Konya Ovası.
- Tabela kuralına göre, il ve ilçe isimleri ayrı yazılır, örneğin Ankara büyük, ili küçük yazılır.
- Özel isimler (öğretmen, sevgi) büyük harfle yazılır.
- 33:21Yazım Kuralları
- İkilemeler (el ele) ayrı yazılır, cümleden çıkararak okunduğunda anlam bozulmazsa ayrı yazılır.
- İki sözcük bir araya geldiğinde ikincisi anlamını kaybettiği zaman bitişik yazılır, örneğin dilber dudağı.
- Kalıplaşmış sözlerde "dı" veya "olursa" varsa bitişik yazılır, örneğin imam bayıldı.
- 34:43Kısaltmalar ve Yazım Kuralları
- Kısaltmalar ek getirildiğinde uzun hali değil, hepsi büyük harfle yazıldıysa kısa halini okursunuz.
- İkinci sözcükte "an" mazmış sıfat fiili varsa bitişik yazılır, örneğin an çöp hayvan severse.
- "Hiçbiri" ve "birkaç" gibi belgesizler bitişik yazılır, "her biri" ayrı yazılır.
- 35:41Virgül Kullanımı
- Virgülün kullanma amacına bakılmalıdır, eş görevli sözcükleri ayırmak için kullanılır.
- Özneden sonra virgül kullanılır, örneğin "gezegenimiz için uyarı niteliğinde olan bu sorunlar tehdit etmektedir".
- Sıralı cümlelerin arasına normalde virgül gelir, ancak her iki cümlede de virgül varsa araya noktalı virgül gelir.