Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Celal Hoca tarafından sunulan 11. sınıf kimya dersinin sıfırıncı dersidir. Öğretmen, modern atom teorisi ile başlayan 11. sınıf kimya konularını anlatmaktadır.
- Video, atom modellerinin tarihsel gelişimini kronolojik olarak ele almaktadır. Dalton atom modelinden başlayarak, Thomson'un üzümlü kek modeli, Rutherford'un altın levha deneyi ve Bor atom modeline kadar olan süreci detaylı şekilde açıklamaktadır. Ayrıca hidrojen atomunun emisyon spektrumu üzerinden kesikli spektrum kavramı ve absorpsiyon-emisyon olayları da anlatılmaktadır.
- Dersin büyük bir kısmı, atom modelleri ile ilgili çeşitli soruların çözümüyle geçmektedir. Öğretmen, elektronun keşfi, atomun yapısı, enerji seviyeleri ve modern atom teorisi gibi konuları ele almaktadır. Dersin sonunda, bir sonraki derste modern atom teorisi ve kuantum sayılarına geçileceği belirtilmektedir.
- 00:0011. Sınıf Kimya Dersi Tanıtımı
- 2024-2025 eğitim-öğretim yılına başlanıyor ve 11. sınıf kimya dersi modern atom teorisi ile başlıyor.
- Derslerin sıfırıncı dersi olarak atom modelleri (Dalton, Thomson, Rutherford ve Bor atom modeli) anlatılacak.
- Konu, ispatlarıyla ve mantığıyla anlatılacak, sonuna kadar izlenmesi öneriliyor.
- 02:14Atom Modelleri Hakkında Genel Bilgi
- Dalton, Thomson ve Rutherford atom modelleri TYT (9. sınıf) konusu olup, 11. sınıfa Bor atom modelinden itibaren başlanıyor.
- Dalton atom modeli bilimsel olarak ilk kabul edilen model olup, içi dolu küre modelidir.
- Demokritos atomları maddenin bölünemeyen en küçük yapı taşı olarak tanımlamış ancak bilimsel ispat yoktu.
- 03:04Dalton Atom Modelinin Oluşumu ve Özellikleri
- Dalton atom modeli, Anthony Lazer'in kütlenin korunumu yasası ve Prostat sabit oranlar yasasından gözlem yaparak oluşturulmuştur.
- Dalton atomları küçük bilardo toplarına benzetmiş ve maddenin parçalanmayan en küçük yapı taşı atomlardır demiştir.
- Bir elementin bütün atomları aynı özellikte olduğu iddiası, izotopların varlığı nedeniyle yetersizdir.
- 04:41Dalton Atom Modelinin Yetersizlikleri
- Bu modelde atomu oluşturan proton, elektron ve nötron gibi tanecikler yer almıyor, bu yüzden maddenin en küçük yapı taşı atomlardır demek doğru olmuyor.
- Aynı elemente ait proton sayıları aynı, nötron sayıları farklı izotop adı verilen atomlar vardır.
- Atomlar radyoaktif tepkimelerle parçalanabilirler, bu da modelin yetersizliklerinden biridir.
- 06:06Thomson Atom Modeli
- Thomson atom modeli, Crooks katot ışınları tüpü ile oluşturulmuştur.
- Crooks katot ışınları tüpünde elektrik devresi bağlandığında lazer ışınları oluşur ve manyetik alan uygulandığında ışınlar sapmaya uğrar.
- Thomson, atomun içinde artı ve eksi yüklerin bulunduğunu, artı yüklü homojen bir tabaka içerisinde eksi yüklerin üzümlü kek modeli olarak oluştuğunu söylemiştir.
- 07:55Thomson Atom Modeli
- Thomson atom modelinde atomda artı yüklü homojen bir tabaka içerisinde eksi yüklü yükler üzümlü kekin üzümleri gibi bulunmaktadır.
- Thomson atomdaki artı yüklü taneciklerin tamamının atom kütlesini oluşturduğunu söylemiştir, ancak bu doğru değildir; artı yükler toplam kütlenin yaklaşık yarısını oluşturur.
- Thomson atom modelinde atomun çapı yaklaşık 10 üzeri 28 santimetredir ve elektronların yüklü kütle oranı hesaplanmıştır.
- 09:30Thomson Atom Modelinin Yetersizlikleri
- Atomda artı ve eksi yükler bir arada bulunmaz, artı yüklü elektronlar çekirdeğin etrafında yer alır.
- Atom kütlesinin tamamını artı yükler oluşturmaz, artı yükler yaklaşık yarısını oluşturur.
- Bu modelde yüksüz tanecikler olan nötronlar yer almaz.
- 10:54Rutherford Atom Modeli
- Rutherford, Thomson'un öğrencisi olup, Thomson'un modelini ispatlamak amacıyla altın levha deneyini tasarlamıştır.
- Deneyde radyoaktif alfa ışınları altın levhaya gönderildiğinde, ışınların birçoğu dümdüz giderken, çok azı hafif sapmalar yapmış ve çok az bir kısmı levhaya çarpıp geri dönmüştür.
- Rutherford, bu deney sonucunda atomda çekirdek adı verilen çok yoğun, güçlü ve küçük bir bölgenin olduğunu ve bu çekirdeğin artı yüklü olduğunu keşfetmiştir.
- 14:02Rutherford Atom Modelinin Özellikleri
- Düz giden ışınlar atomun boşluklu yapısını gösterir; atom çekirdeğine göre devasa boşluklar vardır.
- Rutherford, artı yüklü taneciklerin atom kütlesinin yaklaşık yarısını oluşturduğunu keşfetmiştir, ancak nötronları bilimsel olarak ispatlayamamıştır.
- Rutherford atom modelinde eksi yüklü tanecikler çekirdek denilen bölgenin etrafında rastgele hareket etmektedir ve bu model gezegen modeli olarak adlandırılır.
- 17:39Rutherford Atom Modelinin Sorunları
- Rutherford atom modelinde atom çekirdeği artı yüklü, elektronlar eksi yüklü ve hareket ediyor, ancak elektronların hangi enerjide durabildiği açıklanamıyor.
- Modelde nötronların varlığı öngörülüyor fakat bilimsel olarak modelde nötronlar yer almıyor.
- Rutherford atom modeli elementlerin karakteristik ışımalarını açıklayamıyor.
- 18:02Elementlerin Karakteristik Işımaları
- Elementlerin karakteristik ışımaları vardır, örneğin baryum çözeltisi alev verildiğinde yeşil renklenir, havai fişekler rengarenktir.
- Her madde ışıma yapar ancak gözümüz sadece 400 nanometre ile yaklaşık 700 nanometre dalga boyu arasındaki ışınları görebilir.
- Baryum sarı-yeşil, sodyum sarı renk yapar ve bu ışımaları Rutherford atom modeli açıklayamaz.
- 19:12Bor Atom Modeli ve Kesikli Spektrum
- Bor atom modeli elementlerin karakteristik ışımalarını açıklayabilir.
- Hidrojen atomunun emisyon spektrumu incelenir ve hidrojen dolu bir tüpten çıkan ışınlar yarıktan ve prizmadan geçirilerek dalga boyları değiştirilir.
- Kesikli spektrum, maddenin sadece belirli dalga boylarında ışık yayan spektrumunu gösterir ve her madde kendi parmak izine sahiptir.
- 22:11Spektrum Türleri ve Atomun Enerji Seviyeleri
- Beyaz ışık prizmaya gönderildiğinde oluşan bütün renkler sürekli spektrum olarak adlandırılır.
- Hidrojen gazı temel haldeyken hiçbir enerji almadığında, enerji verildiğinde elektron bir üst enerji seviyesine geçer.
- Elektron bir üst enerji seviyesine geçtiğinde atom uyarılmış hale geçer.
- 23:24Atomun Enerji Seviyeleri ve Spektrum
- Atomun temel halden uyarılmış hale geçme olayına absorpsiyon denir, bu süngerin suyu emmesi gibi bir süreçtir.
- Uyarılmış haldeki elektron temel hale geri dönerken aldığı enerjiyi ışık olarak yayarak emisyon olayı gerçekleşir.
- Hidrojen atomunun emisyon spektrumu, elektronun bir üst seviyeye geçip geri dönerken yaydığı ışınların dar bir yarıktan ve prizmadan geçirilerek gözün görebileceği aralığa getirilmesiyle elde edilir.
- 25:04Bor Atom Modeli
- Bor atom modeli, atomun enerji katmanlarından oluştuğunu gösterir ve bu katmanlara n=1, n=2, n=3 gibi sayılar verilir.
- Bor atom modeli, klasik fizik ve modern fizik (kuantum fiziği) arasındaki bir geçiştir.
- Atom yörüngelerden oluşur ve çekirdekten uzaklaştıkça yörüngelerin enerjisi artar.
- 27:45Bor Atom Modelinin Özellikleri
- Bor atom modeli, yörünge kavramının ilk kez yer aldığı model olarak bilinir ve yörüngeli model olarak adlandırılır.
- Modelin yetersizlikleri arasında nötronların açıklanamaması, elektronların çekirdek tarafından çekilmeden yörüngelerde nasıl bulundukları açıklanamaması ve çok elektronlu atomları açıklayamaması bulunmaktadır.
- Bor atom modeli tek elektronlu sistemlerde tutuyorken, çok elektronlu sistemlerde tutmuyor çünkü denklemler deneysel sonuçları tutmuyor.
- 29:49Atom Modellerinin Tarihsel Gelişimi
- Dalton atom modelinde atomlar içi dolu küre olarak görülür ve atomda büyük boşluklar vardır.
- Rutherford altın levha deneyinde atomda çekirdek adı verilen bir bölgenin olduğunu göstermiştir.
- Bor atom modelinde yörünge kavramı hayatımıza girmiştir.
- 32:37Atom Modelleri Hakkında Sorular
- Rutherford modelinde atomda yoğun ve küçük artı yüklü çekirdek adı verilen tanecikler vardır ve atom kütlesinin tamamını artı yükler oluşturuyordu.
- Bor atom modelinde elektronlar dışarıdan enerji alarak bir üst enerji seviyesine geçerler (absorpsiyon olayı) ve elektronlar sadece belirli enerji katmanlarında bulunurlar.
- Dalton atom modelinde maddenin en küçük yapı taşı atomlardır ve bir elementin bütün atomları aynı özelliktedir.
- 34:01Bor Atom Modeli Özellikleri
- Bor atom modelinde hidrojen ve hidrojen gibi tek elektronlu atomlar açıklanmıştır.
- Elektronlar sadece belirli enerji katmanlarında (yörüngelerde) bulunur ve çekirdeğe yakın katmanın potansiyel enerji en düşüktür.
- Çekirdekten uzaklaştıkça potansiyel enerji artar.
- 34:46Thomson ve Rutherford Atom Modelleri
- Atomun çekirdekli yapıda olması ve pozitif yüklü taneciklerin negatif yüklü tanecikleri eşit olması (atom nötrdür) Thomson ve Rutherford atom modelleri için ortaktır.
- Thomson atom çaplarını 10 üzeri eksi sekiz santimetre olarak hesaplamış, Rutherford çekirdek çapını 10 üzeri eksi onüç santimetre, atom çapını ise 10 üzeri eksi sekiz santimetre olarak hesaplamıştır.
- 35:46Bor Atom Modelinin Günümüzdeki Durumu
- Bor atom modelinde elektronlar çekirdek dışında belirli enerji düzeyinde bulunurlar ve elektronlar çekirdekten uzaklaştıkça enerjileri artar.
- İkinci enerji düzeyindeki bir elektron birinci enerji düzeyine geçerken ışık yayar ve bu emisyon spektroskopisi ile kullanılır.
- Elektronlar çekirdek etrafında dairesel bir yörünge izler ifadesi günümüzde yanlıştır, yörünge kavramı yerine enerji seviyeleri kullanılır.
- Elektron en eşittir birden en eşittir iki geçmesi için gereken enerji, en eşittir iki'den en eşittir üç'e geçmesi için gereken enerjiden fazladır.