• Buradasın

    11. Sınıf Felsefe Dersi: İlk Çağ Felsefesinin Karakteristik Özellikleri

    youtube.com/watch?v=3q83TggjPuQ

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir öğretmenin 11. sınıf felsefe dersinin ikinci kazanımı olan "İlk Çağ Felsefesinin Karakteristik Özellikleri" konusunu anlattığı eğitim içeriğidir.
    • Video, Milattan Önce 6. yüzyıl ile Milattan Sonra 2. yüzyıl felsefesinin karakteristik özelliklerini ele alarak başlıyor ve bu dönemde önemli filozofların görüşlerini inceliyor. İçerikte Tales, Anaximandros, Anaximenes, Empedokles, Demokritos, Heraklitos, Parmenides, Sofistler, Sokrates, Platon ve Aristoteles'in varlık, bilgi ve değer anlayışları detaylı olarak açıklanıyor.
    • Video, Heraklitos'un felsefi düşüncelerinden başlayarak Parmenides'in eleştirisi, Sofistler ve Sokrates'in bilgi ve ahlak anlayışlarının karşılaştırılması, Platon'un idealar kuramı ve mağara mitosu, Aristoteles'in madde-form ilişkisi, dört neden görüşü, bilgi anlayışı ve "altın orta" prensibi gibi konuları kapsamaktadır. Ayrıca Aristoteles'in felsefi düşüncelerinin İslam filozofları tarafından nasıl benimsendiği de kısaca belirtilmektedir.
    00:18İlk Çağ Felsefesinin Karakteristik Özellikleri
    • 11. sınıfın ikinci kazanımı, ilk çağ felsefesinin karakteristik özelliklerini açıklamayı içerir.
    • İlk çağ felsefesinin karakteristik özelliklerini anlamak için filozofların töz hakkındaki düşünceleri ve değişim düşüncesi ele alınacaktır.
    • Sokrates ve sofistlerin bilgi ve ahlak anlayışları, Platon ve Aristoteles'in varlık, bilgi ve değer anlayışları incelenecektir.
    01:06İlk Çağ Felsefesinin Dönemleri
    • Milattan önce 6. yüzyıl ile milattan sonra 2. yüzyıl felsefesinin ayrıcı nitelikleri vardır.
    • Doğa felsefesi döneminde ilk neden ve değişim ele alınmıştır.
    • Felsefenin insana yöneldiği dönemde Sokrates ve sofistlerin bilgi ve ahlak, sistematik felsefenin başladığı dönemde ise Platon ve Aristoteles'in varlık, bilgi ve değer alanına ait tartışmaları öne çıkmıştır.
    01:39İlk Neden ve Değişim Düşünceleri
    • Doğanın insan için ihtiyaçları açısından bilinip tanınma gerekliliği felsefeden önce vardır.
    • İnsanların yaşamlarını sürdürmeleri, ihtiyaçlarını karşılamaları, güven içinde yaşamaları doğanın tanınmasına yönelik bilgiler oluşturulmasını sağlamıştır.
    • Pratik amacın dışına çıkıp sadece anlamak ve merak gidermek için doğaya yönelmek hem bilim hem de felsefenin önemli bir işlevidir ve teorik olana geçişi sağlamıştır.
    02:14İlk Dönem Filozofları
    • Milattan önce 6. yüzyıl, felsefenin ortaya çıkışının belirginleştiği dönemdir.
    • İlk dönem filozoflarının olup biteni doğa ile açıklama girişimleri onların doğa filozofları olarak adlandırılmasını sağlamıştır.
    • Mitolojik açıklamalarla yetinmeyen düşünürler, belirli bir neden-sonuç ilişkisi açıklaması geliştirmeye çalışmıştır.
    02:48İlk Neden Problemi
    • Bu dönem felsefesinin ana problemi varlığın ilk nedeninin ne olduğudur.
    • Varlığın ilk maddesinin ne olduğu, ilk neden, ilke ve arke olarak isimlendirilmiştir.
    • İlk neden, her şeyin ondan çıktığı ve her şeyin temelini belirleyen şeydir.
    03:11Varlığın Özü Tartışmaları
    • Doğa filozoflarından Tales, Anaximandros, Anaximenes, Empedokles ve Demokritos varlığın özü tartışmalarında ilk neden anlayışıyla öne çıkmıştır.
    • Varlığın değişimi tartışmalarında ise felsefe tarihinin ilk karşıt fikirlerinin sahipleri olan Heraklitos ve Parmenides ve Yunan filozoflarının dışında etkili bir filozof olan Lao Tzu'nun görüşleri önemlidir.
    03:50Tales'in İlk Neden Anlayışı
    • Tales ilk neden sorununu ortaya koyan ilk düşünürdür.
    • Tales'e göre evrenin ilk nedeni sudur, su varlıkların tümünün nedeni ilk maddesidir.
    • Suyun soğuduğunda buz, ısındığında ise buhar olması, suyun tüm varlıklarda farklı biçimlerde var olduğunu gösterir.
    04:21Anaximandros'un İlk Neden Anlayışı
    • Anaximandros'a göre ilk neden nicelik olarak sınırsız, nitelik olarak ise belirsiz olmalıdır.
    • Bu da su gibi fiziksel bir madde olamaz, arke duyusal olmayan bir varlık, soyut bir ilkedir.
    • Sonsuz olan bir ilk neden aeryondur, aeryon bütün varlıkların temelidir.
    04:54Anaximenes'in İlk Neden Anlayışı
    • Anaximenes, Anaximandros ve Thales gibi arke problemi ile ilgilenmiştir.
    • Arke Anaximenes'de havadır, hava somut ancak Anaximandros'ta olduğu şekliyle sonsuzluk niteliğindedir.
    • Hava, yoğunlaşma ve seyrekleşme ile diğer varlıkların oluşmasını sağlar.
    05:23Empedokles'in İlk Neden Anlayışı
    • Empedokles'te arke dört ana maddeden oluşur: su, toprak, hava ve ateş.
    • Kendinden başka bir şeye indirgenemeyen ve hareketsiz olan bu ana maddeleri hareket ettiren dış bir gücün olması gerektiğini söyler.
    • Bu güç sevgi ve nefrettir, tözler değişmez, ancak farklı oranlarda bir araya gelerek farklı varlıkların oluşumunu gerçekleştirir.
    05:55Demokritos'un İlk Neden Anlayışı
    • Demokritos'a göre arke, maddenin en küçük yapı taşına kadar bölünüp artık bölünemeyecek hale gelindiğinde elde kalan son parçadır.
    • Atomlar sonsuz, değişmeyen, boşluksuz ve yer kaplayan özelliktedir.
    • Boşlukta hareket eden atomlar, basınçları sonucu sınırsız şekiller halinde birleşerek varlıkları oluşturur, atomların bir araya gelmesi doğum, birbirinden ayrışması ise ölümdür.
    06:27Değişim Problemi
    • Değişim problemi Lao Tzu, Heraklitos ve Parmenides çerçevesinde ele alınmıştır.
    • Lao Tzu, Taoizmin kurucusu olarak kabul edilir ve Tao, patika, yol ve öğreti anlamlarında kullanılmıştır.
    • Lao Tzu'ya göre dünya var olan ve var olmayanlardan meydana gelmiştir, var olmayanların isimlendirilmesiyle var olan oluşmuştur.
    07:23Heraklitos'un Değişim Anlayışı
    • Heraklitos felsefede varlığın oluşu ve değişimi denince akla gelen ilk filozoftur.
    • Bilgelik ile çok bilgi sahibi olmayı birbirinden ayırır, arkhe ateştir.
    • Her şey sürekli bir değişim içindedir, değişimi anlamak için zamanı düşünmek yeterlidir.
    08:26Parmenides'in Değişim Anlayışı
    • Parmenides, kendinden önceki birçok doğa filozofunda temel problem olan arkenin ne olduğundan öte, varlığın değişimi ve bilgisi üzerine fikirler öne sürmüştür.
    • Felsefe tarihinin ilk büyük karşıtlığının tarafı olan Parmenides, Heraklitos'un düşüncelerinin tam tersini dile getirmektedir.
    • Parmenides düşüncesinin merkezine varlık vardır, yokluk yoktur ilkesini temel almıştır.
    08:52Parmenides'in Varlık Anlayışı
    • Parmenides'e göre varlık ezeli, ebedi, bölünemez, boşluk içermeyen ve hareketsiz olandır.
    • Varlık aldatıcı olarak çokluk olarak görünse de asıl olarak varlık bir olandır.
    • Değişimin reddiyle varlığın zamanla olan bağının olmadığını da söyler, değişim duyusal bir yanılgıdır.
    09:36Parmenides'in Metni
    • Parmenides'in "Doğa Üzerine" adlı eserinde düşünülebilen ve olabilen bir ve aynıdır.
    • Söylenebilen ya da düşünülebilen zorunlu olarak vardır, çünkü olması olanaklıdır.
    • Yok olan için olmak olanaklı değildir.
    10:41Heraklitos'un Metni
    • Heraklitos'un "Doğa ile Alakalı" bir metni vardır.
    • Aynı şeydir: yaşayanla ölmüş, uyanıkla uyuyan gençle ihtiyar.
    • Aynı ırmaklara girenlerin üzerine hep başka başka sular akar gelir, aynı ırmağa iki kere girilemez.
    12:01Heraklitos'un Felsefi Anlayışı
    • Heraklitos'a göre ölmüşle yaşayan, uyanıkla uyuyan, gençle ihtiyar aynıdır çünkü varlıksal aynılıktır; birinin hayatı diğerinin ölümüdür.
    • Her şey bir ölçüye, bir akla göre değişir ve buna "logos" denir.
    • Zaman olayı etkileyen bir şeydir, sadece zamanın değişmesiyle olayları yanlış anlıyoruz; her şey sürekli bir değişim içindedir ve bu değişiminde bir düzeni vardır.
    15:49Parmenides'in Eleştirisi
    • Parmenides, Heraklitos'un düşüncesini eleştirerek "düşünülebilen ve olabilen bir ve aynıdır" diyerek, bir şey düşünülebiliyorsa o olabilir de.
    • Parmenides, "söylenebilen ya da düşünülebilen zorunlu olarak vardır" diyerek, bir şey düşünebiliyorsan ya da söyleyebiliyorsan onun ismini adını, o şey vardır.
    • Parmenides, ölümlülerin bilgisizce dolaştıkları öteki konudan da geri tutmaya çalışmaktadır çünkü onlar için olmak ve olmamak aynı şeydir ve gene de aynı şey değildir.
    18:45Sokrates ve Sofistlerin Bilgi ve Ahlak Anlayışları
    • Sokrates ve sofistler, milattan önce altı yüzyıl ile milattan sonra iki yüzyıl felsefesinde insanın merkeze alındığı felsefi düşüncelerin tartışılmasında karşı karşıyadır.
    • Sofistler para karşılığı ders veren, konuşma sanatında ve siyasette eğitim veren kişilerdir; bilgide kesinliğin olmadığını savunmuşlardır.
    • Sokrates ise kesin bilginin var olduğunu ve ahlaki bilgilerin de bu türden bilgiler olduğunu savunmuştur.
    19:44Sofistlerin Bilgi ve Ahlak Görüşleri
    • Sofistler, insan duyular yoluyla edinilen bilgilerde algı yanılması yaşar ve bilgi edinme sürecinde duyuların kullanılması, elde edilen bilginin hatalı olma ihtimalini doğurur.
    • Protogoras "insan her şeyin ölçüsüdür" derken, bir şeyin doğru veya yanlış olmasını tamamen kişiye bağlar; Georgias ise hiçbir şey yoktur, olsa da bilemeyiz, bilsek de aktaramayız sözüyle üzerinde uzlaşabilecek hiçbir bilgi olmadığını savunur.
    • Sofistler, bilgi görüşlerinde olduğu gibi ahlak görüşlerinde de göreceliği temele alırlar; iyi ve kötünün insanın kendinde anlam kazandığını ileri sürerler.
    20:55Sokrates'in Ahlak Anlayışı
    • Sokrates, "sorgulanmamış yaşam yaşanmaya değmez" diyerek hayatın sorgulanmasına dikkat çeken ve soru sorma ve fikir tartışmalarını felsefenin yöntemi olarak gören filozoftur.
    • Sokrates'e göre ahlaki doğrular vardır ve bunlar sofistlerin dediği gibi göreceli değildir; bilgi, ahlaklı ve erdemli olmayı getirir.
    • Sokrates, geliştirmiş olduğu tartışma yöntemiyle insanlarda doğuştan var olduğunu düşündüğü bilgileri ortaya çıkarmaya çalışır; bu yöntem günümüzde Sokratik yöntem ya da doğurtma yöntemi olarak bilinmektedir.
    23:52Platon'un Hayatı ve Felsefesi
    • Platon, MÖ 6, MS 2. yüzyıl boyunca tüm zamanların en önemli filozoflarından biri olarak kabul edilmektedir.
    • Platon, felsefe tarihinin ilk sistemli filozofu olarak siyasetten sanata, dinden eğitime bütün alanlarda tutarlı ve bütünlükçü görüşler ortaya koymuştur.
    • Platon'un felsefeye yönlendiren adımın siyaset olduğu düşünülmektedir; hocası Sokrates'in idam hükmünü vermesi onu bu arayışa itmiştir.
    25:08Platon'un Varlık Anlayışı
    • Platon, varlığın değişimini kabul ve reddeden düşüncelerden yola çıkarak iddialar kuramı olarak isimlendirilen varlık anlayışını oluşturmuştur.
    • Platon'a göre gerçek varlık değişmeden kalabilen olmalıdır, aksi halde bilgisine ulaşılamaz.
    • İddalar duyusal dünyanın dışındadır ve duyusal alana bağlı olan varlıklar ise iddialardan pay alarak var olan fenomenlerdir.
    26:03Platon'un Bilgi Anlayışı
    • Platon, bilgi anlayışını oluştururken varlık anlayışından yola çıkarak gerçek varlığın bilgisiyle sadece bir yansıma olan fenomenlerin bilgisini ayırmıştır.
    • İddiaların bilgisi, iddialar dünyasından akıl yoluyla edinilir ve bu bilgiye ulaşmak için akıl iddialara dönmelidir.
    • Platon'a göre iddiaların bilgisi doğuştan zihinde hazır bulunur ve bu bilgilere episteme denir; bu düşünceye ruhun ölümsüzlüğü fikriyle ulaşır.
    27:05Mağara Mitosu
    • Platon'un önemli bir benzetmesi mağara mitosudur; yeraltında mağaramsı bir yerde insanlar çocukluklarından beri zincire vurulmuş bir mahpus olarak yaşar.
    • Mahpuslar, ateşin kuklaların üzerine çarpmasıyla karşı duvara yansıyan gölgelerini görüp bunları gerçek zanneder.
    • Platon'a göre biz dünyada gördüğümüz her şeyi asıl varlıkları değil, onların yansımaları olan gölgelerini görüyoruz; bu yüzden mağaradan çıkıp gerçek dünyaya gitmemiz gerekir.
    28:51Platon'un Değer Anlayışı
    • Platon'un etik, siyaset ve sanat anlayışları bilgi anlayışında olduğu gibi varlık anlayışıyla şekillenir.
    • Platon'a göre ahlakın kaynağı mutluluktur ve mutluluğa iyi iddiasına ulaşmaya çalışmakla varılır.
    • Platon siyaset felsefesi düşüncelerini insanların istek ve ihtiyaclar doğal olarak oluşturduğu devlet düşüncesiyle açıklar; devletin amacı insanların iyi, güzel ve doğru bir hayat yaşamalarıdır.
    30:35Aristoteles
    • Aristoteles, Platon'un öğrencisi olan bir diğer önemli filozoftur ve sistem filozofudur.
    • Aristoteles'in düşüncelerinin anlaşılması için ona iki açıdan bakılabilir: kendinden önceki filozofların düşüncelerine yer vermesi ve onların ele aldığı problemleri inceleyerek kendi çözüm yollarını göstermesi.
    • Aristoteles'in fizik ve mantık alanındaki çalışmaları 2. ile 15. yüzyıl arasında Hıristiyan ve İslam coğrafyalarındaki felsefelerin temelinde rol oynamıştır.
    31:57Aristoteles'in Varlık Anlayışı
    • Aristoteles, varlıkların görünüşlerinin sürekli değiştiğini ancak maddelerin değişim sürecinde özlerini koruduğunu düşünür.
    • Platon'un gerçek varlığı ayrı bir dünyada olduğunu ve fenomenlerin kopyası olduğunu eleştirerek, gerçek varlığın maddelerin özünde bulunduğunu savunur.
    • Aristoteles'e göre varlıkların değişim içinde olması, özlerinin değişmesini gerektirmez; öz korunarak başka varlıklara dönüşür.
    33:05Aristoteles'in Dört Neden Görüşü
    • Aristoteles, doğadaki her varlığın bir nedeni olduğunu ve dört neden görüşüyle açıklar: maddi neden, formel neden, fail neden ve ereksel amaçsal neden.
    • Maddi neden, bir şeyin kendisinden yapıldığı maddedir; formel neden, bir şeyin biçimsel nedenidir.
    • Fail neden (hareket ettirici neden), maddenin biçim kazanmasını sağlayan nedendir; ereksel amaçsal neden ise bir maddenin biçim kazanmasındaki amacını gösteren nedendir.
    34:20Aristoteles'in Bilgi Anlayışı
    • Aristoteles, bilmenin duyular ve akıl yürütme yoluyla gerçekleştiğini düşünür, Platon'un iddialar kuramı görüşünden farklıdır.
    • Bilinen şey, duyuları etkileyen form almış maddelerdir ve insan potansiyel olarak maddeleri algılar, akıl yoluyla onların ne olduğunu anlar.
    • Bilgi, doğru tümel önermelerle tikel önermeler arasında akıl yürütmeyle kurulur ve varlığın bilgisinin ona ait olan kategorilerle bilinebileceğini belirtir.
    35:40Aristoteles'in Değer Anlayışı
    • Aristoteles'in ahlak görüşleri "Nikomakhos'a Etik" adlı eserinde yer alır ve bu eser Aristoteles'in ölümünden sonra oğlu Nikomakhos tarafından yayımlatılmıştır.
    • Aristoteles her eylemin iyiyi arzuladığını, mutluluğun ruhun amacı olduğunu ve bu amaca uygun davranışın erdem olduğunu savunur.
    • Erdemin iki türü vardır: düşünce erdemi eğitimle, karakter erdemi alışkanlıkla elde edilir ve erdemlilik, eylemlerin aşırılığı ya da eksikliği nedeniyle bozulur.
    37:03Altın Orta ve Siyaset Anlayışı
    • Aristoteles'in erdem anlayışı günümüzde "altın orta" olarak bilinir; iki zıt düşüncenin tam ortasında olan denge meselesidir.
    • Mutluluğun yaşanması için doğru ortamın toplumsal yaşam olduğunu ve sosyal olmayan insanların mutlu olmadığını belirtir.
    • Aristoteles, "insan doğası gereği siyasi bir hayvandır" sözüyle toplumsal ve siyasal düzenin mutluluğun sırrı olduğunu vurgular.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor