Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin 10. sınıf öğrencilerine yönelik hazırladığı kapsamlı bir biyoloji dersidir. Öğretmen, ZEDU Biyoloji notlarından konuları kullanarak interaktif bir şekilde dersi anlatmaktadır.
- Video, 10. sınıf birinci dönem birinci yazılı sınavı için hazırlanmış olup, üç ana bölümden oluşmaktadır: ATP, fotosentez ve kemosentez. İlk bölümde ATP molekülünün yapısı ve özellikleri anlatılırken, ikinci bölümde fotosentezin denklemi, evreleri, kloroplast yapısı ve etkileyen faktörler detaylı şekilde açıklanmaktadır. Son bölümde ise kemosentez konusu ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca fotosentezi etkileyen çevresel ve kalıtsal faktörler, fotosentezi etkileyen deneyler, fotosentez tarihi ve bilim insanlarının katkıları, işaretli atomlar ve fotosentez ile kemosentez arasındaki farklar gibi konular da işlenmektedir. Video, öğrencinin sınav hazırlıklarını konu alan kısa bir görüşme ile sona ermektedir.
- 10. Sınıf 1. Dönem Yazılı Sınavı İçin Genel Tekrar
- 10. sınıf 1. dönem yazılı sınavı için ATP, fotosentez ve kemosentez konuları üzerinden genel tekrar yapılacak.
- Genel tekrar sonrası yazılı sınav programı paylaşılacak ve öğrencilerin daha erken çalışması gerektiği vurgulanıyor.
- Kanalda hafta hafta ders videoları atılıyor ve gelecekle ilgili belirsizlik olduğu için yazılı sınavların çok önemli olduğu belirtiliyor.
- 01:42Kanal Hakkında Bilgiler
- Kanalda 703 bin aboneye ulaşıldığı ve 1 milyon aboneye ulaşma hedefi belirlendiği belirtiliyor.
- Öğretmenlerin kendi kanallarında da yazılı sınavlar için genel tekrar videoları ve sınav provaları paylaşacağı söyleniyor.
- Zedu Biyoloji notları üzerinden konular işlenecek ve her hafta sonu ilgili konularla ilgili ders videoları atılacak.
- 02:36Enerji Teması
- Canlılık için enerjinin önemi, fotosentez olayı, fotosentezi etkileyen faktörler ve fotosentezde açığa çıkan moleküller konuları işlenecek.
- Canlıların enerji ihtiyacını doğadan karşıladıkları ve bitkiler fotosentez yoluyla karbondioksiti özümleyip besin sentezinde kullandıkları belirtiliyor.
- Fotosentezde besin yapısına enerji aktarıldıktan sonra hücresel solunum olayı yardımıyla besinler parçalanarak ATP elde ediliyor.
- 05:23ATP Molekülü
- ATP molekülünün açılımı adenozin tri-fosfat olup yapısında bir tane adenin azotlu organik bazı, bir tane beş karbonlu şeker ve üç tane fosfat bulunuyor.
- Adenin azotlu organik bazı ile beş karbonlu şeker olan riboz glikozit bağı ile birbirine bağlanıyor ve oluşan molekülün adı adenozin oluyor.
- Adenozin molekülüne ester bağ yardımıyla fosfat ilave edildiğinde adenozin monofosfat (AMP), bir tane daha fosfat bağlandığında adenozin difosfat, bir tane daha bağlandığında adenozin trifosfat molekülü oluşuyor.
- ATP'nin yapısında fosfatlar arasında bulunan yüksek enerjili fosfat bağlarında enerji depolanıyor ve metabolik faaliyetlerde bu enerji kullanılabiliyor.
- 08:01ATP'nin Yapısı ve Özellikleri
- ATP molekülünde adenin, riboz şekeri ve üç yüksek enerjili fosfat bağ bulunur.
- ATP tüm canlılarda üretilir ve bir hücreden başka bir hücreye aktarılmaz, her hücre kendi ATP'sini kendisi üretir.
- ATP molekülünde protein ve yağ bulunmaz, ancak riboz şekeri vardır.
- 08:55ATP'nin Enerji Kaynağı
- Canlılar yaşadığı süre boyunca ATP üretip tüketmek durumundadır.
- ATP'deki fosfat bağlarında her birinde 7300 kalorilik enerji bulunur ve metabolik olaylar bu enerji sayesinde gerçekleştirilebilir.
- Fosfat bağları suyla koparıldığında (hidroliz) açığa çıkan enerji yardımıyla metabolik işler gerçekleştirilebilir.
- 09:47ATP'nin Bileşenleri ve Diğer Moleküllerle İlişkisi
- ATP'deki adenin, DNA ve RNA'da da bulunur.
- Riboz şekeri hem RNA hem de ATP'de bulunur.
- Fosfat hem ATP'de hem de DNA ve RNA moleküllerinde bulunur.
- 10:21ATP'nin Sentezi ve Tüketimi
- ATP'nin sentezlenmesine fosforilasyon (fosfat bağlama) denir.
- ATP'nin parçalanmasına fosforasyon (fosfat ayırma) denir.
- Fosforilasyon sırasında ADP molekülüne inorganik fosfat ilave edilerek ATP molekülü sentezlenir.
- 12:23ATP Döngüsü ve Tepkimeler
- Oksijenli solunum, oksijensiz solunum ve fermantasyon olaylarında ATP açığa çıkar (exergonik tepkimeler).
- Biyosentez tepkimelerinde, aktif taşıma olaylarında, sinir hücrelerinde impuls iletiminde, kas hareketlerinde ve enzim aktivasyonunda ATP tüketilir (endergonik tepkimeler).
- Fotosentez ve kemosentez olaylarında ATP üretimi gerçekleşir ancak bu ATP'ler sadece besin sentezinde kullanılır, metabolik faaliyetlerde kullanılmaz.
- 16:28ATP Yapısı ve Enerji
- ATP'nin yapısında bir adenin, bir ribos ve üç fosfat bulunur; adenin ile ribos arasında glikozit bağ, ribos ile fosfat arasında ester bağı vardır.
- ATP, yüksek enerjili fosfat bağlarında bulunur ve her canlı yaşaması için ATP üretip tüketmek durumundadır.
- Enerji, fosforilasyon ATP sentezi ve ATP'nin tüketilmesi anlamına gelir; hidroliz ve pasif taşıma olaylarında ATP tüketilmez.
- 17:28Fotosentez Olayı
- Fotosentez, işık yardımıyla besin üretilmesi olayıdır ve denklemi CO₂ + H₂O → G₆H₁₂O₆ + O₂ şeklindedir.
- Fotosentez yapan canlılar (ototroflar) inorganik bileşikleri organik besin çevirir ve bunu yaparken ışık enerjisini kullanır.
- Fotosentez yapan canlılar, karbondioksit ve suyu ışık enerjisi yardımıyla birleştirerek glikoz üretir ve atmosfere oksijen verir.
- 19:14Fotosentez Yapan Canlılar
- Canlılar hayatlarını sürdürebilmek için beslenmek durumundadır; dışarıdan hazır beslenenlere heterotrof, kendi besinini üretenlere ototrof denir.
- Fotosentez yapan ototroflara fotoototrof denir ve bu canlılar karbondioksit ve suyu güneş ışığı yardımıyla birleştirerek besin üretir.
- Fotosentez yapan canlılar ökaryot (çekirdeğe sahip) veya prokaryot (çekirdeğe sahip olmayan) yapıda olabilir; bitkiler, su yosunları ve ayder ökaryot, siyanobakter ve mor kükürt bakterisi prokaryot yapıdadır.
- 23:30Fotosentez Yapamayan Bitkiler ve Ekosistem
- Canavar otu, verem otu ve cins saçı gibi parazit bitkiler klorofil pigmenti taşımayan ve fotosentez yapamayan bitkilerdir.
- Fotosentez, ekosistemin temel besin ve enerji akışını sağlayan bir olaydır.
- Bitkiler ototrof olarak besin üretir, otçul hayvanlar (keçi) bitkileri yiyerek enerji alır, heterotrof hayvanlar (tilki) otçul hayvanları yiyerek besin ve enerji alır.
- 24:50Bitkilerin Besin Üretimi
- Bitkiler kökleri yardımıyla topraktan su ve mineralleri, atmosferden karbondioksiti alarak besin sentezi yaparlar.
- Bitkiler oksijenli solunum sonucunda açığa çıkan karbondioksiti fotosentezde kullanarak su ile birleştirip besin sentezi yaparlar.
- Fotosentez sonucunda bitkiler oksijen ve glikoz gibi besin üretimi yaparlar.
- 25:49Fotosentezde Görevli Pigmentler
- Fotosentezde görevli en meşhur pigment klorofil pigmentidir ve ışığı emerek besin yapısına enerji katmaya çalışır.
- Fotosentez yapan canlılar görünür ışığı (kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, mor) kullanır, X-ışını, radyo dalgaları, ultraviyole ışınları ve kızılötesi ışınları kullanmaz.
- Karotenoid pigmentler çiçekleri ve bitkiyi renk verir, yoğun ışıkta klorofil pigmentini korur ve ışığı klorofil pigmentine aktarır.
- 27:33Kloroplast Yapısı
- Bitkilerde fotosentezde görevli olan organel kloroplasttır ve çift zarlı bir yapıdadır.
- Kloroplastın içinde bozuk para benzeri yapılar olan tiko (plak) bulunur ve bu tiko'lar üst üste dizilerek gram adı verilen yapılar oluşturur.
- Gramların çoğuna grana adı verilir, kloroplastın içini dolduran sıvıya stromala adı verilir.
- 30:02Kloroplastın İç Yapısı
- Kloroplastın içinde halkasal DNA, RNA molekülü ve protein sentezi yapan ribozom bulunur.
- Klorofil pigmentinin yapısında magnezyum minerali bulunur ve organik olduğu için karbon, hidrojen, oksijen ve azot atomlarını taşır.
- Klorofil pigmentinin yapısında demir bulunmaz ancak klorofil üretilebilmesi için bitkinin toprakta demir minerali ihtiyacı vardır.
- 33:47Fotosentez ve Pigmentler
- Refinin dışında ışığı soran yardımcı pigmentler bitkiye renk verir ve farklı dalga boylarındaki ışığı emip klorofile aktarır.
- Bu pigmentler yüksek ve şiddetli ışıktan klorofile koruma sağlar.
- 34:18Fotosentez Yapan Canlılar
- Fotosentez yapan canlılar fotoototrof olarak adlandırılır ve üretici olan canlılar ototrof olarak isimlendirilir.
- Fotosentez yapan canlılar karbondioksit ve suyu birleştirip besin ve oksijen üretirler.
- Fotosentez yapan canlılar ışığa ve klorofil pigmentine ihtiyaç duyar.
- 34:38Fotosentez Yapan Canlıların Türleri
- Fotosentez yapan canlılar ökaryot (çekirdeği olan) veya prokaryot (çekirdeği olmayan) olabilir.
- Tam parazit bitkiler fotosentez yapamaz.
- Fotosentez ekosistemin devamı için gerekli bir olaydır.
- 35:16Fotosentez İçin Gerekli Malzemeler
- Bitkiler fotosentez için gerekli olan su ve mineralleri topraktan alır, pigmentinin yapısına katması için magnezyum ve üretilebilmesi için demire ihtiyaç duyar.
- Bitkiler kökleriyle karbondioksiti dışarıdan alır ve fotosentezle besin sentezi yapar.
- 35:53Kloroplast Yapısı
- Bitkilerde fotosentezi görevli organ kloroplasttır ve çift zarlıdır.
- Kloroplastta bozuk para benzeri yapılar olan gramlar bulunur ve bunların içinde elektron taşıma sistemi ve klorofil pigmenti yer alır.
- Kloroplast sıvısında halkasal DNA, RNA ve ribozom bulunur.
- 36:24Klorofil Yapısı
- Klorofil pigmentinin ortasında magnezyum minerali bulunur.
- Klorofil pigmentinin üretilebilmesi için ortamda demire ihtiyaç vardır.
- 36:36Fotosentezin Genel Özellikleri
- Fotosentez, bitkiler, aileler ve bazı bakteriler tarafından gerçekleştirilen bir süreçtir.
- Ökaryot canlılar fotosentez olayını kloroplast organelinde gerçekleştirirken, prokaryotlar (bakteriler) kloroplast yerine klorofil pigmenti kullanarak hücre zarı kıvrımlarında ve sitoplazmada fotosentez yaparlar.
- Fotosentezin genel denklemi: 6 karbondioksit + 6 karbondioksit + ışık enerjisi + klorofil pigmenti → glikoz (C₆H₁₂O₆) + oksijen (O₂) şeklindedir.
- 40:02Fotosentezin Aşamaları
- Fotosentez iki aşamada gerçekleşir: ışığa bağımlı evre ve ışığa bağımsız evre.
- Işığa bağımlı evrede ışık kullanılır, klorofil pigmenti ve elektron taşıma sistemi görev alır, ATP üretilir ve su fotoliz (ışıkla parçalanma) ile oksijen ve hidrojen ayrılır.
- Işığa bağımsız evrede ışık kullanılmaz, karbondioksit kullanılır ve besin üretimi gerçekleşir.
- 44:11Fotosentezin Işıktan Bağımsız Evresi
- Işıktan bağımsız evrede ATP molekülleri kullanılarak Calvin döngüsü gerçekleştirilir.
- Calvin döngüsü kloroplastın stromada (sıvı bölümünde) gerçekleşir ve glikoz (şeker) üretmeye çalışır.
- Bu evrede karbondioksit özümlenir, ATP tüketilir ve NADPH molekülleri kullanılır.
- 45:53Calvin Döngüsünün Detayları
- Işıktan bağımsız evrede karbondioksit yakalanır ve besin yapısına katılır.
- ATP'nin harcanması, ATP+Fosfat şeklinde gösterilir ve bu ATP'nin tüketildiğini gösterir.
- NADPH molekülleri hidrojen verir ve besin yapısına katılır, böylece Calvin döngüsü gerçekleşir.
- 46:36Fotosentezin Özeti
- Fotosentezin özeti, ışığa bağımlı ve ışıktan bağımsız evrelerin bir arada gerçekleşmesidir.
- Işığa bağımlı evreler tilakoitlerde (kloroplastın zar kıvrımlarında) gerçekleşir ve ATP üretir.
- Işıktan bağımsız evreler stromada gerçekleşir, karbondioksit özümlenir ve besin sentezi yapılır.
- 48:43Fotosentez Denklemleri ve Doğru-Yanlış Soruları
- Fotosentez denklemlerinde su fotolize uğrayarak oksijen ve hidrojen açığa çıkar.
- Karbondioksit özümlenmesi ökaryotlarda stromada, prokaryotlarda ise sitoplazmada gerçekleşir.
- NADPH molekülü ışığa bağlı evrede üretilir ve Calvin döngüsünde kullanılır.
- 52:09Işığa Bağlı Evrenin Tekrarı
- Işığa bağlı evrede güneş enerjisi ATP'ye aktarılır.
- Profili pigmentten emilen ışık, elektron taşıma sisteminde (ETS) elektron aktarımını başlatır.
- Elektron taşıma sisteminde elektronlar bir ETS elemanından diğerine aktarılır ve indirgenip yükseltilir.
- 52:35Fotosentez Süreci
- Fotosentez sırasında su parçalanarak oksijen, hidrojen ve elektronlar oluşur.
- Elektronlar pigmentten koparak elektron taşıma sistemine aktarılır ve bu süreçte güneş enerjisi ATP sentezinde kullanılır.
- Pigmentin elektron ihtiyacı karşılanmak için su parçalanır, oksijen atmosfere verilir ve hidrojen molekülleri pigmente aktarılır.
- 53:54Kalbin Döngüsü ve Moleküller
- Kalbin döngüsünde üretilen ATP'ler karbondioksit ile bağlanarak tüketilir ve bu süreçte bugal fosfogliser aldehit molekülü sentezlenir.
- Bugal fosfogliser aldehit molekülü, azot ilave edilerek vitamin, aminoasit veya azotlu organik baz, ilave edilmeden gliserol, glikoz veya trigliserit gibi farklı bileşiklere dönüşebilir.
- 55:08Fotosentezi Etkileyen Faktörler
- Fotosentezi etkileyen çevresel faktörler arasında sıcaklık, karbondioksit miktarı, ışığın şiddeti, dalgaboyu, su miktarı, ortamdaki mineraller ve toprağın pH'sı bulunmaktadır.
- Minimum yasası gereği, ortamda en az bulunan faktör fotosentezi sınırlar.
- Kalıtsal faktörler olarak yaprak sayısı, klas sayısı, stoma sayısı ve yaprak genişliği fotosentez hızını etkiler.
- 55:50Fotosentezi Etkileyen Çevresel Faktörler
- Fotosentezde ışığın dalga boyu önemlidir; en hızlı fotosentez mor ve mavi ışıkta, ardından kırmızı ve turuncu ışıkta gerçekleşir, en az sarı ve yeşil ışıkta gerçekleşir.
- Theodor Engeman'ın deneyinde, ışığı prizmadan geçirip ipliksi algi üzerine yerleştirdiğinde, bakterilerin mor ışıkta toplandığını, yeşil ışıkta ise en az toplandığını gözlemlemiştir.
- Işık şiddeti arttıkça fotosentez hızı da artar, ancak bir yerden sonra klorofil pigmenti ışığa doyuyor ve fotosentez hızı sabitlenir.
- 57:48Sıcaklık ve Diğer Faktörlerin Etkisi
- Sıcaklık arttıkça fotosentez hızı da artar, ancak bir yerden sonra enzimlerin yapısı bozulmaya başlar ve fotosentez hızı yavaşlar.
- Su miktarı 115 mg/L'nin altında olduğunda enzimler çalışmaz ve fotosentez gerçekleşmez, ancak 115 mg/L'den sonra arttıkça fotosentez hızı da artar, ancak bir yerden sonra bitki suya doyuyor ve fotosentez hızı sabitlenir.
- Karbondioksit miktarı arttıkça fotosentez hızı da artar, ancak bir yerden sonra enzimler karbondioksiti doyuyor ve fotosentez hızı sabitlenir.
- 58:38Karbondioksit Tutucular ve Kireç Suyu
- Bacanak (baryum, kalsiyum, sodyum, potasyum) ve kireç suyu (kalsiyum hidroksit içeren) karbondioksiti tutarak fotosentezi engeller.
- Fotosentezin hızını etkileyen faktörler arasında ışığın dalga boyu, ışık şiddeti, sıcaklık, su miktarı, karbondioksit miktarı ve karbondioksit tutucular bulunmaktadır.
- 1:00:16Fotosentezi Gösteren Deneyler
- Bir yaprağın üzerine alüminyum folyo kaplandığında, ışık göremeyen yaprağın üzerinde iyot nişasta ile mavi renk oluşmaz, ancak ışık alan yaprağın üzerinde mavi renk oluşur çünkü fotosentez yaparak glikozu nişastaya çevirir.
- Elodea bitkisi deneyinde, tüp içindeki bitkinin oksijen ürettiği görülür ve tüpün içindeki kibritin alevinin parlaklığı artar.
- Tüpe gazoz veya maden suyu ilave edildiğinde, içindeki çözünmüş karbondioksit nedeniyle çıkan kabarcık sayısı artar, ancak kaynatılıp soğutulmuş su ilave edildiğinde karbondioksit miktarı azalır ve fotosentez hızı düşer.
- 1:02:57Galvanometre Deneyi
- Galvanometre deneyinde ışık prizmadan geçirilerek renkleri ayrılır ve yeşil ışık için geçmesine müsaade edilir.
- Yeşil ışığın geçtiği yerden önüne trafik çözeltisi konulur ve geçen ışık fotoelektrik tüpe iletilerek ölçülür.
- Yeşil ışık pigmenti yansıttığı için sapma çok olurken, mor ışık pigmenti çoğunu emdiği için sapma az olur.
- 1:05:21Fotosentez Süreci
- Fotosentez ışığa bağımlı ve ışıktan bağımsız iki kısımdan oluşur.
- Işığa bağımlı kısımda klorofil pigmenti ışığı emerek elektronları fırlatır ve elektron taşıma sistemi ATP üretir.
- Işıktan bağımsız kısımda (Kalvin döngüsü) karbondioksit alınıp ATP enerjisi aktarılır ve hidrojen eklenerek organik bileşikler sentezlenir.
- 1:06:59Fotosentezle İlgili Bilim Tarihi Çalışmaları
- Baptist van Helle bitkinin büyümesine suyun rolünü açıklamıştır.
- Joseph Priestley bitkinin fotosentezde atmosfere oksijen verdiğini keşfetmiştir.
- John Ingenhouse bitkinin fotosentez için ışığa ihtiyacı olduğunu ve yeşil kısımlarında klorofil pigmentinin olduğu yerlerde fotosentezin gerçekleştiğini ortaya koymuştur.
- 1:09:41Fotosentez Tepkimeleri
- Fotosentez denklemi: 6 karbondioksit + 12 su → besin + oksijen + su.
- Yeşil bitkiler, ökaryotlar, yosun ve siyanobakterler fotosentez yapabilirken, mor kükürt bakterileri H₂S kullanır.
- Her fotosentez yapan canlı mutlaka oksijen vermez ve her zaman su kullanılmaz, mor kükürt bakterileri H₂S kullanarak kükürt üretir.
- 1:11:57İşaretli Atomlar ve Fotosentez
- Fotosentezde karbondioksitteki karbon, besin yapısındaki karbon yapısına katılır.
- Karbondioksitteki oksijen de besin yapısına çıkar.
- Su molekülündeki hidrojenler besin yapısına katılırken, oksijen atmosfere verilir.
- Fotosentezde suda açığa çıkan hidrojenler de besin yapısına katılır.
- 1:13:35Kemosentez Nedir?
- Kemosentez, ışık kullanmadan inorganik maddelerin oksitlenmesiyle açığa çıkan kimyasal enerjiden besin sentezi yapma olayıdır.
- Kemosentez yapan canlılar derin deniz diplerindeki oksijensiz çamur tabakalarında, çöplüklerde, bazı memelilerin sindirim sistemlerinde ve egzantrik yerlerde yaşarlar.
- Kemosentez yapan canlılar (kemototrof) kimyasal yolla kendi besinlerini üreten canlılardır ve en popüler örnekleri nitrit bakterisi, nitrat bakterisi ve demir kükürt bakterileridir.
- 1:17:12Kemosentez ve Fotosentez Karşılaştırması
- Fotosentezde karbondioksit ve su birleştirilerek besin sentezi yapılırken, kemosentezde de karbondioksit ve su birleştirilerek besin sentezi yapılır.
- Fotosentezde ışık ve klorofil pigmenti kullanılırken, kemosentezde ışık ve pigment kullanılmaz.
- Fotosentezde oksijen açığa çıkarken, kemosentezde oksijen açığa çıkmaz.
- 1:19:42Kemosentez Yapan Canlıların Özellikleri
- Kemosentez yapan canlılar ışık ve pigment kullanmaz, gece gündüz besin sentezi yapabilirler.
- Kemosentez yapan canlılar prokaryot yapıdadır, yani içinde çekirdek bulunmaz.
- Kemosentez yapan canlılar inorganik maddeleri oksitleyerek besin sentezi yaparlar.
- 1:22:14Dersin Sonu ve Öneriler
- Dersin sonrasında yazılı sınav provası yapılacağı belirtilmiştir.
- 10. sınıf için özel biyolojik notlar zeva.com adresinden alınabilir.
- İzleyicilerden abone olmaları ve yazılı sınav provasına katılmaları istenmiştir.
- 1:23:16Veda Mesajı
- Konuşmacı, karşısındakine yazılımını yapıp derse uğurlayacağını söylüyor.
- Konuşmacı, karşısındakinin son terapisini izlemediğini umduğunu belirtiyor.
- Konuşmacı, karşısındakinin okula giderken serviste izleyenlerin sabah yazanları olduğunu ve güzel bir sınav geçirmesini diliyor.