Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Disk'e bağlı kimya sendikasında çalışan ve Disk Genel Başkanı Abdullah Başrol'ün konuşmasını hazırlayan bir konuşmacının 1 Mayıs'ın tarihsel gelişimini anlattığı bilgilendirici bir sunumdur.
- Video, 1 Mayıs'ın antik dünyadan başlayarak Roma dönemine, ortaçağa ve 19. yüzyıla kadar olan tarihsel gelişimini kronolojik olarak anlatmaktadır. Özellikle 1886'daki Chicago Katliamı, 1889'da uluslararası işçi günü olarak kabul edilmesi, Türkiye'de 1906'da İzmir'de, 1909'da Üsküp'te ve 1912'de İstanbul'da ilk kez kutlanması, 1923'te sekiz saatlik iş günü bayramı olarak kabul edilmesi ve 1969'da Disk'in ilk kitlesel 1 Mayıs kutlamasını düzenlemesi gibi önemli dönüm noktaları ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca 1977'deki "Kanlı Bir Mayıs" olayı, 1978'deki kutlama, 1979'da Ecevit döneminde sokağa çıkma yasağı, 1980 askeri darbesi sonrası Disk yöneticilerinin yargılanması ve 2009'da Bir Mayıs'ın emek ve dayanışma günü olarak kabul edilmesi gibi Türkiye'deki önemli tarihsel gelişmeler de anlatılmaktadır. 2013-2014 yıllarındaki anti-kapitalist müslümanların katılımı ve 2020-2021 yıllarındaki pandemi engelleri de videoda ele alınan konular arasındadır.
- 1 Mayıs'ın Tarihi ve Anlamı
- 1 Mayıs, tüm dünya ülkeleri işçilerinin birlik, mücadele ve dayanışma günüdür.
- Türkiye'de 2009 yılından bu yana 1 Mayıs emek ve dayanışma günüdür.
- 1 Mayıs'ın ardında yatan gerçek, işçilerin sekiz saatlik iş günü mücadelesidir.
- 00:40Antik Dünyada
- Antik dünyada özellikle Batı Anadolu'da, Ege'de ve adalarda Mayıs ayında Dionysos şenlikleri gerçekleştiriliyordu.
- Roma döneminde çiçek tanrıçası Flora için veya tarım-hasat tanrıçaları için özel şenlikler 30 Nisan ve 1 Mayıs günleri gerçekleştiriliyordu.
- Ortaçağ'da "May Pall" denilen Mayıs dilekleri ortaya çıkıyor ve bu dilekler etrafında kurdelelerle dönen insanlar, özellikle genç kızlar bulunuyordu.
- 01:49İşçi Mücadeleleri
- Kapitalizmin gelişimi içerisinde işçiler önce 14 saat, 12 saat, 10 saat çalıştırıldılar, mücadele ile sekiz saatlik bir iş günü kazanıldı.
- 1789 Fransız Devrimi'nde özgürlük, eşitlik, kardeşlik kavramları ortaya dökülmüştü.
- 1830-1848 devrimleri, 1830'lu yıllarda İngiltere'de işçi sınıfının oy verme hakkını içeren çarşist hareketler ve 1848 yılında Komünist Manifestosu yayınlandı.
- 02:501 Mayıs'ın Uluslararası Gelişimi
- 1866 yılında ilk kez Uluslararası İşçiler Derneği kuruldu ve bir yıl sonra Karl Marx'ın "Kapital"i yayınlandı.
- 1871 yılında Paris Komünü gerçekleşti ve Paris'e 70 gün boyunca işçiler sahip oldu.
- İşçi Sendikaları Federasyonu 1884 yılında günde sekiz saat çalışabilmesini yasalara geçirtmek amacıyla bir çağrı yaptı ve 1 Mayıs 1886 günü hedef gösterdi.
- 04:06Heyma Olayı
- 1 Mayıs 1886 günü Amerika'da 300 bin-500 bin işçi genel greve gitti ve sekiz saatlik iş günü için haykırdılar.
- 3 Mayıs 1886 günü Cormik fabrikasında grev kırıcılar ile işçiler arasında çatışma çıktı ve güvenlik kuvvetleri ateş açtı.
- 4 Mayıs 1886 günü bir bomba patladı, polis ateş açtı ve sonuçta 7 polis, 4 işçi öldü.
- 05:431 Mayıs'ın Uluslararası Kabulü
- Dört işçinin asılması dünyada her şeyi allak bullak etti ve Amerikan işçi hareketi 1 Mayıs'ı işçi günü olarak kabul etmez.
- 1889 yılında işçi derneği toplantısına işçilerin sekiz saatlik iş günü mücadelesinin kalıcı kılınması için 1 Mayıs gününü uluslararası işçi günü olarak önerirler.
- İkinci Enternasyonal bunu kabul eder ve 1 Mayıs 1890'da dünyanın birçok yerinde ilk kitlesel bir Mayıs kutlanır.
- 07:30Türkiye'de 1 Mayıs
- Türkiye'de ilk Mayıs kutlaması 1906 yılında İzmir'de gerçekleşti, ancak ilk kitlesel bir Mayıs İstanbul'da 1912 yılında gerçekleşmiştir.
- 1923 ile beraber TC Devleti'nin kurulması ile beraber 1 Mayıs'ta yasaklar gelecektir.
- 1925 Takriri Sükun Yasası nedeniyle Şeyh Said İsyanı bahane edilerek 1 Mayıs'lar engellenecektir.
- 08:471960'lı Yıllar ve 1 Mayıs
- 1950-1960 yılları arasında Adnan Menderes başbakan iken 27 Mayıs askeri darbesi ile düşürülmeden 26 gün önce 1 Mayıs'ta radyoda konuşma yapmıştır.
- 1961 Anayasası'nda işçilere bazı haklar verilir ve 1963 yılında yasadışı ama anayasal bir grev yaşar Türkiye.
- 1969'da Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) 1 Mayıs'a ilişkin ilk defa bir bildiri yayınlar.
- 11:29Türkiye'de Bir Mayıs Kutlamaları
- Türkiye'de Bir Mayıs kutlamaları üç ayrı kuruluş yoluyla Taksim Meydanı'nda kutlanmıştır.
- İlk Bir Mayıs kutlaması 1977'de gerçekleşmiş, ertesi yıl daha büyük bir katılımla kutlanırken, kimin yol açtığı açıklanamamış bir olay sonucu en az 34 kişi ölmüştür.
- 1978'de Disk, katliama rağmen 100 binin üzerinde işçinin katılımıyla Taksim Meydanı'nda Bir Mayıs kutlamasını başarıyla gerçekleştirmiştir.
- 12:49Bir Mayıs'ın Tarihsel Gelişimi
- 1979'da Ecevit'in başbakanlığında Bir Mayıs'ta sokağa çıkma yasağı getirilmiş ve Disk sendikacıları içeriye atılmıştır.
- 1980'de 12 Eylül askeri darbesi sonrası Disk yöneticileri idam cezasıyla yargılanmış, ancak Disk beraat etmiştir.
- 2009 yılında Bir Mayıs'ın emek ve dayanışma günü olarak kabul edilmesinden sonra, 32 yıl sonra Disk, Türk İş, Hak İş ve Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu ile aynı yerde kutlamıştır.
- 13:36Son Yıllardaki Bir Mayıs Kutlamaları
- 2011-2012 yıllarında Taksim'de Bir Mayıs kutlamaları devam etmiş, ancak sonrasında biber gazlı engellemelerle karşılaşılmıştır.
- 2013 ve 2014 yıllarında anti-kapitalist Müslümanlar da Bir Mayıs kutlamalarına katılmış, Fatih Camii'nde ölen işçilerin gıyabında namaz kılmışlardır.
- 2020 yılında pandemi nedeniyle balkonlardan kutlanılmış, 2021 yılında ise pandemi dolayısıyla kutlamalara yasak getirilmiştir.
- 14:32Bir Mayıs'ın Küresel Durumu
- Tüm dünya Bir Mayıs'ları farklı şekilde yaşamış, duvarın yıkılmasıyla ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla Bir Mayıs'lar kızıllıkla suçlanmamıştır.
- Hala Küba, Vietnam, Rusya ve dünyanın birçok yerinde Büyük katılımlarla Bir Mayıs kutlanmaya devam etmektedir.
- Bir Mayıs hala işçinin ve emekçinin bayramıdır.