Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye'nin ilk yerli otomobili olan "Devrim" projesinin yapım sürecini konu alan dramatik bir film veya dizidir. Videoda İsmet Bey (Sanayi Bakanı), Gündüz Bey (Ulaştırma Bakanı), Necip Kavak (demiryolu mühendisi), Cemal Gürsel (Devlet Başkanı) ve diğer mühendisler ve işçiler yer almaktadır.
- Video, 1920'lerde Türkiye'de yerli otomobil üretiminin imkansız olduğu düşünülmesine rağmen, İsmet Bey'in 29 Ekim'e kadar bir yerli otomobil imal edilebileceğini kanıtlama çabasını anlatmaktadır. Proje, Cumhuriyet Bayramı törenlerine 130 gün kala Eskişehir'deki Cer Atölyesi'nde başlamış ve yaklaşık bir milyon dört yüz bin lira harcanarak dört silindirli bir motor yapılmıştır. Video, otomobil üretimindeki teknik zorlukları, bütçe kısıtlamalarını ve siyasi baskıları kronolojik olarak göstermektedir.
- Videoda ayrıca Cemal Gürsel'in atölyeye ziyareti, otomobillerin meclise intikali ve "Devrim" otomobilinin benzin bittiği için durması gibi olaylar da yer almaktadır. Projenin başarısı ve mühendislerin gurur duyması vurgulanırken, projenin başarısızlığı olarak algılanması eleştirilir.
- 00:37Necip Bey'in Dönüşü
- Necip Bey, kırk bir sene önce okuldan sonra işe başladığı yerde tekrar bulunuyor.
- Necip Bey'in mektubunu alan kişi, onun kıymetli biri olduğunu belirtiyor.
- 01:57Silahlı Kuvvetlerin İktidarı
- Dün gece yarısından itibaren Türkiye'de deniz, ava ve kara Türk Silahlı Kuvvetleri el ele vererek memleketin idaresini ele almıştır.
- Bu hareket, silahlı kuvvetlerin müşterek iş birliği sayesinde kansız başarılmıştır.
- 02:22Yerli Otomobil Projesi
- Türkiye'nin sık sık bir tarım memleketi olduğu ve bir vapur dolusu pamuk karşılığı ancak birkaç otobüs alabildiği belirtiliyor.
- İsmet Bey, otomobil üretiminin yerli sanayi demek olduğunu ve iktisadi özgürlükle var olan borçları söyleyeceğini söylüyor.
- İsmet Bey, Türk ulusunun kendi sanayini yaratacak kuvvete ve kabiliyete sahip olduğunu ve memleketin kendi otomobilini yapacağını vurguluyor.
- 03:54Projenin Zorlukları
- Konuşan mühendislerden bazıları makine, işçi, alt yapı, üst yapı ve yan sanayi eksikliğini belirtiyor.
- İsmet Bey, yan sanayinin otomotiv sayesinde kurulacağını ve sanayinin doğuracağı istihdamın, döviz tasarrufunun ve teknik bilginin önemini vurguluyor.
- İsmet Bey, kısa vadede ve orta vadede ithal etmek imal etmekten daha ucuz olduğunu ve devletin sokağa atacak parası olmadığını belirtiyor.
- 04:46Projenin Destekçileri
- İsmet Bey, yerli otomobille ilgili hararetli konuşmasını keyifle dinlediğini ve pek çok kişiyi ikna edemediğini söylüyor.
- İsmet Bey, makine, işçilik, hammadde ve yan sanayinin eksik olduğunu kabul ediyor ancak bunların hepsinin aşılabilir olduğunu belirtiyor.
- İsmet Bey, işin zor olması başka, imkansız olması başka bir şey olduğunu vurguluyor.
- 06:24Projenin İlerleyişi
- İsmet Bey, yerli otomobil imal edilmesini istiyor ve bu konuda bir etüt yapmak istiyor.
- İsmet Bey, otomotiv kongresinden sonra Türklerin otomobil üretemez lafına canı sıkılmış ve yapabileceğimizi herkese göstermek istiyor.
- İsmet Bey, tecrübe başarılı olursa ileride seri üretime geçmeyi düşünüyor.
- 07:10Projenin Zaman Çerçevesi
- İsmet Bey, otomobilin 29 Ekim'e istendiğini ve sadece dört ay kaldığını belirtiyor.
- İsmet Bey, Devlet Demiryolları'nın 29 Ekim'e kadar bir yerli otomobil imal edebileceğini söylüyor.
- İsmet Bey, eldeki bütçeyle her şeyi kendi imkanlarıyla çözmek zorunda olduklarını ve Eskişehir'deki Cer Atölyesi'nin bu iş için en uygun yer olduğunu belirtiyor.
- 15:38Mühendislerin Toplanması
- Mühendisler Eskişehir'e geliyor ve Necip Bey ile tanışıyorlar.
- Mühendisler otobüsle Eskişehir'e geliyor ve Necip Bey onları misafirhaneye götürüyor.
- Mühendisler arasında Necip Kavak adında 24 yaşındaki bir mühendis de bulunuyor.
- 18:35Türkiye'nin İlk Yerli Otomobili Projesi
- Gündüz Bey, mühendislere Türkiye'nin ilk yerli otomobilini imal edeceklerini ve Cumhuriyet Bayramı törenlerine yetiştirmeleri gerektiğini söylüyor.
- Mühendisler projenin zorluğunu ve 130 gün içinde tamamlanamayacağını belirtiyorlar.
- Gündüz Bey, bu fırsatın bir inanç meselesi olduğunu ve inanmayanların projeden çekilebileceğini söylüyor.
- 22:20Projenin Zorlukları
- Projenin en zor kısmı motor ve şanzıman olup, her şeyin tek tek parça parça imal edilmesi gerekiyor.
- Motor ve şanzıman için 130 gün yerine yaklaşık 95 gün vakit ayırmaları gerekiyor.
- Mühendisler, otomobilin dört silindirli olmalı, özel soğutma sistemi, art toza dayanabilen hava filtresi ve yüksek lastikler gerektirdiğini belirtiyorlar.
- 24:19Film İzleme ve Çalışma Grupları
- Gündüz Bey, mühendislere imalatla ilgili genel bir fikir verecek bir film izletiyor.
- Film izlendikten sonra herkesin moralinin bozulduğunu fark ediyor.
- Yarın çalışma gruplarını belirleyeceklerini söylüyor.
- 27:26Projenin İlerleyişi
- Mühendisler otomobilin iç tasarımını yapıyorlar ve farların arası ızgara olmalı, arka koltuk daha yüksek ve köşeli olmalı gibi önerilerde bulunuyorlar.
- Otomobilin adı "Devrim Cemal Paşa" olarak belirleniyor.
- Dökümhaneden gelen piston kolları hatalı çıkıyor ve Recep Usta'nın yardımıyla çözüm bulunuyor.
- 34:26Kamuoyu ve Dış Yardım
- Türkiye'nin kendi otomobilini yapıp yapamayacağı tartışmaları kamuoyunu meşgul ediyor.
- Bazı kişiler, iktisadi imkanları kısıtlı ve yan sanayisi olmayan bir memleketin otomobil üretebileceğini düşünmenin pembe bir rüya olduğunu söylüyor.
- Amerika Dış Yardım Komisyonu'ndan bir heyet atölyeye geliyor ve projenin ilerleyişini merak ediyor.
- 41:35Otomobil Projesi ve Bütçe Sorunları
- Bir otomobilin haftaya yetişmesi gerekiyor ve orijinal model ile dökülmüş model karşılaştırılıyor.
- Ankara'da şiddetli itirazlar nedeniyle projenin bütçesi 900 bin lira indirilmiş, üçte bir kesinti yapılmış.
- Projede elektrik kesintileri yaşanıyor ve jeneratör ödenmesi gerekiyor.
- 43:50Malzeme Sorunları
- Arabanın karasörü için büyük saç presleri gerekiyor ancak memlekette yok ve yollarda pres kalıplarını üretecek zaman da yok.
- Hidrolik krikolar iki ton ağırlık kaldırabiliyor ve bu bir çözüm olabilir.
- Bir parça tahminlerden daha ucuz halletilmiş ve fotoğrafı çekildikten sonra Ankara'ya gönderilmiş.
- 45:45Projenin Geleceği Hakkında Endişeler
- Proje ayda sadece birkaç parça yapabiliyor ve yetişmeleri çok zor.
- Otomobili bitirmeleri durumunda uçak veya gemi yapmak için de para istenirse ne yapılacağı sorgulanıyor.
- Memleketin olmayacak hayalleri verecek parası artık yok, ancak bazıları var.
- 46:52Geçmişteki Başarısızlıklar
- Latif Bey, Ankara'daki kapatılan tayyare fabrikasını anlatıyor.
- Atatürk'ün emriyle kurulan fabrika, İkinci Dünya Savaşı'na kadar 112 farklı uçak imal etmiş.
- Fabrika kendini geliştirmeye başlayınca Hollandalılar uçakları İngilizler yaptırdı ve birkaç yıl sonra fabrika tamamen kapatılıp traktör fabrikasına dönüştürüldü.
- 49:17Gece Saatinde Elma Toplama
- Necip, hamile karısı Nilüfer'in elma aşerdiğini düşünerek gece saatlerinde ağacın tepesine çıkıyor.
- Sokağa çıkma yasağı nedeniyle polis tarafından yakalanıyor.
- Gündüz Bey, Necip'e ağacın tepesinde elma toplamasını söylüyor ve ona özür diliyor.
- 53:24Fabrika Ziyareti ve Motor Testi
- Fabrikada çalışanlar, daha zor bir dökme için daha fazla maça ihtiyaç duyduklarını belirtiyor.
- Yassıada'daki son söz duruşmasında başkan başrol, anayasa davasıyla birlikte görülen davasının bittiğini ve kararların 15 Eylül 1961 günü dökülebileceğini söylüyor.
- Sivas'taki fabrikada iki günde, Ankara'daki fabrikada bir günde işlenecek ve her şey rast giderse beş günde dönülecek.
- 55:56Otomobil Sektörünün Ekonomik Değerlendirmesi
- Planlama Teşkilatı'nın raporunda otomobillerin karlı olmadığı ve imalatın yılda 20 bin otomobil yapıp satması gerektiği belirtiliyor.
- Türkiye'nin bu kadar talebi yapıp satmaya kalkışması, fındık sektörünü çökertecek.
- Otomobil sektörü milyonlarca lira harcama demek ve halkın 29 Ekim'de otomobilin yürüdüğünü görsün diye çalışılması gerektiği vurgulanıyor.
- 57:08Telefon Görüşmeleri
- Gündüz Bey, ailesiyle telefon görüşmesi yapıyor ve yakında geleceğini söylüyor.
- Zehra ile de telefon görüşmesi yapıyor.
- Erhan, Gündüz Bey'e motorun ilk tecrübesini yapmak üzere olduklarını ve Cemal Paşa'nın çarşamba günü ziyarete geleceğini bildiriyor.
- 59:40Motor Testi ve Sorun Çözümü
- Motor testi yapılıyor ancak motor çalışmıyor ve hararet yükseliyor.
- Gündüz Bey, sorunun bir şeyi atladıklarını düşünüyor ve Cemal Paşa'nın gelmesine 72 saat kaldığını belirtiyor.
- İşin artık bir otomobil meselesi olmaktan çıktığını, çok daha mühim ve büyük bir mesele olduğunu vurguluyor.
- 1:04:54Gündüz Bey'in Durumu
- Gündüz Bey, atölyeye dönmek zorunda olduğunu söylüyor.
- Eşi, kaç gündür eve gelmediğini ve hiç uyumadığını belirtiyor.
- Gündüz Bey, orada herkes it gibi çalışırken oynayacak vakit olmadığını söylüyor.
- 1:05:38Motorun Test Edilmesi
- Gündüz Bey, Cemal Paşa'nın atölyeye geleceğini ve yaptıkları motoru görmeye geleceğini düşünerek endişeleniyor.
- Gündüz Bey, projeye haksızlık ettiğini ve birçok insanı peşinden sürüklediğini düşünüyor.
- Gündüz Bey'in arkadaşı, onun tanıdığı Gündüz'ün kimseyi zorla işe sokmadığını ve insanların projeye inandığını hatırlatıyor.
- 1:08:14Cemal Paşa'nın Ziyareti
- Cemal Paşa atölyeye geliyor ve Gündüz Bey'in dört silindirli motorunu görmek için sabırsızlanıyor.
- Motor test ediliyor ve başarılı bir şekilde çalışıyor.
- Cemal Paşa, Gündüz Bey'e dört silindirli motorun isabetli olduğunu ve çalışan bir Türk motoru olduğunu söylüyor.
- 1:12:07İkinci Otomobilin Hazırlanması
- Cemal Paşa, ikinci otomobilin de 9 Ekim'e yetişmesi gerektiğini hatırlatıyor.
- Gündüz Bey, iki otomobille halkın huzuruna çıkacaklarını belirtiyor.
- Gündüz Bey'in arkadaşı, iki hafta önce iki otomobil yetişmesi gerektiğini bildirdiklerini söylüyor.
- 1:13:47Necip'in Acil Durumu
- Necip acil bir durumla karşılaşıyor ve yardım istiyor.
- Suna abla ve Nilüfer, Necip'in durumunu kontrol ediyor ve acil müdahale yapıyorlar.
- Necip'in bir kızı doğuyor ve annesi sağlıklı durumda.
- 1:18:54Otomobilin İyileştirilmesi
- Gündüz Bey, otomobile giriş yapacaklarını söylüyor.
- Motorun gücünü yükseltmek için sıkıştırma oranını arttırmaları ve karbüratör memelerine bakmaları gerekiyor.
- Gündüz Bey, otomobilin Türkçe çok yakıştığını söylüyor.
- 1:22:33Gizli Projenin Ortaya Çıkması
- Gazeteler, yerli otomobil imalatı hazırlıklarının gizli olduğunu ve yaklaşık bir milyon dörtyüz bin lira harcanmış olduğunu haber veriyor.
- Projenin adı "Devrim" ve Eskişehir Cer Atölyesinde yüzlerce personel tahsis edilmiş.
- Gündüz Bey, Ankara'dan gelen emirlerle otomobili yapmak zorunda olduğunu ancak arkadan gelen eleştirilere karşı durduğunu belirtiyor.
- 1:25:01Milli Birlik Komitesi Toplantısı
- Milli Birlik Komitesi 15 Eylül 1961'de Cemal Gürsel'in başkanlığında toplanıyor.
- Yüksek Adalet Divan ve İttifakla ölüm cezasına çarptırılan Celal Bayar, Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan'ın cezalarını onaylıyor.
- Celal Bayar'ın 65 yaşını bitirmiş olması nedeniyle ölüm cezası müebbet ağır hapsetme cezasına dönüştürülüyor.
- 1:26:56Otomobilin Hazırlanması
- Gündüz Bey, otomobillerin halka armağan edileceğini söylüyor.
- Hasan Usta, hidrolinin kaçırıyor ve frenlerin tutmuyor olduğunu belirtiyor.
- Nilüfer, atölyeye börek getiriyor ve çalışanlar yemek yiyorlar.
- 1:29:37Cemal Gürsel'in Cumhurbaşkanı Olması
- Genelkurmay Başkanı Cemal Gürsel, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin toplantısında ilk turda 434 oyla yedi yıl görevi yürütmek üzere Cumhurbaşkanı seçiliyor.
- Reis-i Cumhur sorununu bütün yurt bay sevinci içinde karşılamış.
- Gündüz Bey, otomobilleri yüklemeden önce benzin depolarının boşaltılması talimatını alıyor.
- 1:35:14Devrim Otomobillerinin Meclise Giriş
- Yeni Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'in emriyle imal edilen ilk yerli otomobil olan Devrim'in meclise intikalini bekliyorlar.
- Eskişehir plakalı iki Devrim otomobili meclise giriş yapıyor.
- Türk mühendisi, ustası ve işçisinin emeğiyle imal edilen Devrim otomobilleri Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin meydanına intikal ediyor ve halk coşkun tezahüratlarla selamlıyor.
- 1:38:16Benzin Sorunu
- Siyah otomobilde hiç benzin kalmamış ve gösterge arızası olabileceği düşünülüyor.
- Bej arabayı hazırlayıp Necip Hayati'nin benzin bulması için gönderiliyor.
- Cumhur Hazretleri için siyah otomobilin kırmızı halının başına getirilmesi isteniyor.
- 1:39:57Tören Hazırlıkları
- On dakika daha var ve tayin ediliyor.
- Huni bulunamadığı için beklenemeyecek kadar zaman kaybediliyor.
- Bir habere bakılıyor ve çabuk bir çözüm aranıyor.
- 1:41:12Törenin Başlaması
- Cumhur Hazretleri teşrif etmek üzere arz ediliyor.
- Devlet Demiryolları'nın mühendisleri ve işçileri tebrik ediliyor.
- "Aşağılık duygusuyla bizde otomobil yapılamaz diyenler utansınlar" deniliyor.
- 1:42:38İlk Yerli Otomobil
- Fahri Mesut düştü ve Reis-i Cumhur öne mühendis bey'in yanına biniyor.
- Reis-i Cumhur otomobile bindiler ve Türkiye için tarihi bir an yaşanıyor.
- İlk yerli otomobil Devrim, Hipozomdaki törenlere götürmek üzere hareket ediyor.
- 1:43:54Benzin Sorunu ve Devrim'in Durması
- Benzin bittiği için Devrim aniden duruyor.
- Meclis meydanında bir ölüm sessizliği hakim oluyor.
- İsmet direksiyona geçiyor ve neden durduğu soruluyor.
- 1:46:33Gazetelerin Tepkisi
- Devrim yürümediği için İstanbul'a terkedileceği söyleniyor.
- Zati Alileri, "Garp kafasıyla otomobil yaptık ama şark kafasıyla benzin koymasını unuttuk" sözünü buyuruyor.
- Diğer otomobilin durmasıyla ilgili olarak "Garp kafasıyla otomobil yaptık ama şark kafasıyla benzin koymasını unuttuk" sözü kullanılıyor.
- 1:47:27Çözüm ve Tebrikler
- Benzin var olduğu için gideceklerini söylüyorlar.
- Arabaya benzin koyduktan sonra konvoya katılacaklarını belirtiyorlar.
- Gündüz Bey, devrim durduğunda en azından halk onu sırtlar demiş.
- 1:50:25Projenin Sonu
- Adı Devrim olan bir otomobilin sokaklarda dolaşmasına izin vermezlerdi.
- Hayati Bey, otomobili topladıklarını ve iki tur bile attıklarını söylüyor.
- Gündüz Bey, arkadaşlara fazla mesailerini ve ikramelerini dağıtacağını belirtiyor.
- 1:51:42Sonuç ve Hatıra
- Gündüz Bey, bu günleri hayatının sonuna kadar gururla anacağını söylüyor.
- Projede çalışma fırsatı verilenlere teşekkür ediliyor.
- Gazetelerde "Devrim arabası" denildiği zaman herkes "o yürümeyen otomobil mi" diyecek.
- 1:53:14Son Durum
- Kim ne derse desin otomobilleri yaptıklarını ve hiçbir şeyin bu gerçeği değiştiremeyeceğini söylüyorlar.
- Necip Bey, kalan tek de elim gibi olduğunu belirtiyor.
- Benzin var olduğu için gideceklerini tekrar söylüyorlar.