TürkSinemaTarihi

Türk sineması, 1960-1975 yılları arasında en büyük gelişimini göstermiştir. Bu dönemde: Renkli film üretimi artmış ve piyasaya hakim olmuştur. Türk sineması, ABD sinemasının önüne geçmiştir. Birçok yeni yapımcı ortaya çıkmıştır. Metin Erksan'ın "Susuz Yaz" filmi, uluslararası alanda ödül alan ilk Türk filmi olmuştur. 1966 yılında Türk sineması, dünya uzun metraj film üretimi sıralamasında 4. sırayı almıştır.

Yeşilçam filmlerinin vintage olarak kabul edilmesinin sebebi, bu filmlerin Türk sinemasının altın çağını temsil etmesidir. Ayrıca, bu isim, filmlerin üretildiği dönemin özelliklerine ve film şirketlerinin yazıhanelerinin İstanbul'un Beyoğlu semtindeki Yeşilçam Sokağı'nda bulunmasına dayanır.

Türk sineması, 1950'li yıllarda İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki Yeşilçam Caddesi'nde birçok film yapım şirketinin ofislerinin bulunması nedeniyle "Yeşilçam" olarak anılmaya başlanmıştır. Yeşilçam Caddesi, Türk sinemasının üretim ve dağıtım merkezi haline gelmiş, sinema camiası da bu ismi benimsemiştir. "Yeşilçam" ismi, Türk sinemasının altın çağı olarak kabul edilen dönemde, 1980 öncesi dönemde ortaya çıkmıştır.

Yılmaz Güney'in başrolünde yer aldığı ve yönetmenliğini Yılmaz Atadeniz'in yaptığı "Çirkin Kral" filmi, 1966 yılında çekilmiştir.

Türk sinemasında köy filmleri, 1930'lu yıllarda ilk örneklerini vermeye başlamıştır. Bu dönemde çekilen ilk köy filmi örneği, Muhsin Ertuğrul'un 1934 yılında yönettiği Aysel Bataklı Damın Kızı adlı filmdir. 1950'li ve 1960'lı yıllar, köy filmlerinin sayısının arttığı dönemlerdir.

"Sot ve Türk" filminin kim tarafından çekildiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, Türk sinemasının ilk filmi olarak 14 Kasım 1914 tarihinde Fuat Uzkınay tarafından çekilen "Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı" kabul edilmektedir. Türk sinemasının "Yeşilçam" olarak anılmasının sebebi ise, 1950'li yıllarda birçok film yapım şirketinin ofislerinin İstanbul'un Beyoğlu semtindeki Yeşilçam Caddesi'nde bulunmasıdır.

Vintage Yeşilçam, 1930-1980 yılları arasındaki Türk sinemasını ifade eder. Yeşilçam, adını İstanbul’un Beyoğlu ilçesinde bulunan ve dönemin sinema sektörüne ev sahipliği yapan Yeşilçam Caddesi'nden almıştır.

Yeşilçam'a "Yeşilçam" denmesinin sebebi, İstanbul'un Beyoğlu semtinin Taksim'e yakın kısmında yer alan ve 1980 öncesi dönemde film şirketlerinin çoğunluğunun yazıhanelerinin bulunduğu Yeşilçam Sokağı'dır. 1950'li yıllarda, bu cadde Türk sinemasının merkezi haline gelmiş ve Yeşilçam Caddesi'nde pek çok film yapım şirketinin ofisleri bulunmuştur.

Türk sinemasındaki ilk köy filmi, Muhsin Ertuğrul'un yönettiği "Aysel, Bataklı Damın Kızı"dır.

Türk sineması, 14 Kasım 1914 tarihinde Fuat Uzkınay tarafından çekilen "Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı" adlı filmle başlamıştır. Ancak, sinemanın Türkiye'ye girişi 20. yüzyılın başlarında, 1896 yılında Lumière Kardeşler'in İstanbul'da film gösterisiyle başlamıştır.

Yeşilçam sineması, genellikle melodram türünde filmler sunar ve aile, aşk, kader ve toplumsal çatışmalar gibi temaları işler. Aile: Yeşilçam anlatılarında aile, öykü örgüsünün oluşmasında önemli bir rol oynar. Aşk: Filmlerde, kahraman karakterlerin karşılaştığı engeller ve rastlantılar, aşk temasının gelişiminde etkilidir. Kader: Kahramanların hedeflerine ulaşmasında kader önemli bir rol oynar. Toplumsal Çatışmalar: Kan davası, toprak paylaşımı ve törelerin baskısı gibi durumlar, köy temalı filmlerde çatışmaları doğurur. Yeşilçam, aynı zamanda Türkiye sinemasının nostaljik ismi olarak da kullanılır.

Tülin Tan, 1975 yılında Saklambaç Gazetesi tarafından düzenlenen Fotoroman Güzeli Yarışması'nda birinci olarak Yeşilçam'a adım atarak ün kazanmıştır. 70'li yıllarda Aydemir Akbaş, Bülent Kayabaş, Kazım Kartal, Behçet Nacar, Hadi Çaman ve Zerrin Egeliler gibi dönemin usta oyuncularıyla erotik komedi filmlerinde rol almıştır. Film kariyerinin ardından şarkıcılığa başlamış, dönemin ünlü gazinolarında sahne almış ve "Aşk Dediğin Nedir ki?" adlı bir plak doldurmuştur.

Yeşilçam'da aile sineması, 1980'lerin sonuna doğru popülerliğini kaybetmeye başlamıştır. Yeşilçam dönemi ise genel olarak 1950-1985 yılları arasındaki Türk sinemasının altın çağını temsil eden dönem olarak kabul edilir. Yeşilçam sinemasının bitiş tarihi herhangi bir resmi kayda dayanmamaktadır, ancak 1985 yılından sonra Yeşilçam filmlerinin tamamen piyasadan silindiği söylenebilir.

Cumhuriyet döneminde film çeken bazı sanatçılar şunlardır: Muhsin Ertuğrul. Lütfi Akad. Metin Erksan. Atıf Yılmaz. Halit Refiğ. Yılmaz Güney. Şerif Gören. Ziya Öztan. Ayrıca, Faruk Kenç, Turgut Demirağ, Şakir Sırmalı, Aydın Arakon ve Vedat Ar gibi isimler de Cumhuriyet döneminde film çeken yönetmenler arasında yer almaktadır.

Ayhan Işık, 1951 yılında Yıldız Dergisi'nin düzenlediği "Artist" yarışmasında Belgin Doruk ile birlikte birinci olarak sinemaya adım atmış ve ün kazanmıştır. Işık, özellikle Ömer Lütfi Akad'ın yönettiği "Kanun Namına" filmiyle büyük çıkış yapmış ve bu rolüyle hem halkın hem de sektörün takdirini kazanmıştır. Kariyerinin ilerleyen dönemlerinde de birçok başarılı filmde rol alarak Türk sinemasının unutulmaz jönlerinden biri olmuştur.

Yeşilçam'ın adı, Türkçeleştirme politikaları kapsamında değiştirilmiştir. 1930'lara kadar "Deveaux Sokak" adıyla bilinen İstanbul'un Beyoğlu semtindeki sokak, Osmanlı Bankası'nın girişimleriyle genişletilerek daha kullanışlı hale getirilmiş ve bu sayede Türk sinemasının merkezi haline gelmiştir. Bu değişikliklerin ardından, sokak bugünkü adı olan Yeşilçam'ı almıştır.

Türkiye'de çekilen ilk amatör film hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Türkiye'de çekilen ilk film, 1914 yılında Osmanlı ordusunda görevli olan Fuat Uzkınay tarafından çekilen "Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı" adlı belgesel filmdir. Türkiye'de çekilen ilk kurmaca filmler ise 1917 yılında çekilen "Pençe" ve "Casus" adlı filmlerdir.

Atilla Dorsay'ın sinema kitapları arasında bazıları şunlardır: 100 Yılın 100 Türk Filmi; 50 Unutulmaz Film ve 50 Unutulmaz Film Daha; Sinemamızda Çöküş ve Rönesans Yılları; Sinema ve Kadın; Ne Şurup-Şeker Şarkılardı Onlar; Düşen Yapraklar Geçen Yıllar; Quo Vadis İstanbul?; Bir Ömürden Seçilmiş Tablolar; Hayatımızı Değiştiren Filmler. Ayrıca, Dorsay'ın Yılmaz Güney Kitabı ve O Güzel Atlara Binip Gidenler gibi başka kitapları da bulunmaktadır.

Fitaş Sineması, 1919-1950 yılları arasında faaliyet göstermiştir. 1960'ların sonunda ise Dünya ve Fitaş Sinemaları, İstiklal Caddesi'nde yeniden açılmıştır. 18 Ekim 1961 tarihinde, "Grant Otel Filmi" ile faaliyete geçtiği bilinmektedir. 2015 yılında, Mars Grubu ve Fitaş'ın anlaşması yenilenmeyince sinema kapanmak durumunda kalmıştır. Yakın zamanda, Mars Grubu'nun girişimleri ile Fitaş Sineması yeniden açılmış ve Cinemaximum bünyesinde hizmet vermeye başlamıştır.

Kemal Sunal, Türk sinemasına birçok katkı sağlamıştır: Popülerlik: "İnek Şaban" karakteriyle büyük bir popülerlik elde etmiş ve bu rol, adının akıllarda "Şaban" olarak kalmasına neden olmuştur. Güldürü ve mesaj verme: Güldürü filmlerini toplumsal mesajlarla zenginleştirmiş, mizah yoluyla yoksulluk, eşitsizlik ve adaletsizlik gibi konulara dikkat çekmiştir. Sevgi ve kardeşlik: Ekonomik, siyasi ve toplumsal krizler döneminde izleyiciye aile olabilme ve arkadaşlık gibi duyguları hatırlatmıştır. Çeşitli karakterler: Öğretmenden bekçiye, kapıcıdan çöpçüye kadar birçok farklı karakteri başarıyla canlandırmıştır. Ödüller: "Kapıcılar Kralı" filmiyle Antalya Film Festivali'nde "En İyi Erkek Oyuncu" ödülü, "Düttürü Dünya" filmiyle Ankara Film Festivali'nde aynı ödülü ve "Yaşam Boyu Onur Ödülü" almıştır. Kemal Sunal, 82 filmde rol alarak Türk sinemasına önemli bir miras bırakmıştır.