Timur

Timur'a Timurlenk denmesinin sebebi, sağ ayağı aksak şekilde yürümesidir. Bu lakap, Farsça "Timur-i leng" anlamına gelir ve Türkçede "Aksak Timur" demektir. Timur, gençliğinde bir akının sonucunda sağ bacağında ve sağ kolunda oluşan yaralanma nedeniyle bu ismi almıştır.

Abdullah Hâtıfî'nin Timurnâme adlı eseri, şiirsel tarih (manzûm tarih) tezine örnektir. Bu eser, Timur'un doğumundan ölümüne kadar olan askeri seferlerini içerir ve Hâtıfî'nin tarihe dair kaleme aldığı iki eserden biridir. Hâtıfî, Timurnâme'yi dönemin Timurlu hükümdarının isteği üzerine yazmıştır.

Timur'un kullandığı mühürde "Rasti-rustî" (Adalet kuvvettir) yazısı bulunmaktadır. Ayrıca, Timur'un mühründe aslan, güneş ve üç halkadan (Avrupa, Asya, Afrika) oluşan bir tasarım da yer almaktadır.

Venedik kaynaklarında Timur, bir Tatar lideri olarak geçmektedir. Venedikliler, Timur'un faaliyetlerini iki ana nedenden dolayı takip ediyorlardı: 1. Ticari çıkarlar: Venedik, geniş bir coğrafyada ticari faaliyetlerde bulunuyordu ve Timur'un hareketleri bu ticareti etkileyebilirdi. 2. Siyasi dengeler: Timur'un Osmanlılarla olan ilişkileri, Venedik için stratejik bir önem taşıyordu. Osmanlı tehdidine karşı Timur'un desteğini kazanmak istiyorlardı. Venedik kaynaklarında Timur hakkında bazı bilgiler: 1394 yılında Venedik Senatosu, Osmanlı Sultanı ile bir Tatar liderinin arasındaki düşmanlığı tartışmıştır. 1401 yılında, Timur'un Dımaşk'ı yağmaladığı haberi Venedik'e ulaşmıştır. Venedikliler, Timur'u genellikle tarafsız bir şekilde anlatmışlardır, ancak bu anlatımda tarihi gerçekler ve diğer kaynakları tamamlama çabası da önyargılarla karışmıştır.

Timur döneminde yapılan bazı önemli eserler şunlardır: Mimari Eserler: Bibi Hanım Camii. Gur-ı Emir Türbesi. Registan. Herat Ulu Camii. Musalla Külliyesi. Bilimsel Eserler: Uluğ Bey Medresesi ve Gözlemevi. Diğer Eserler: Yazlık Saray. Dımaşk Yerleşimi.

Timur'un soyunun hangi Türk boyundan olduğu konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı görüşlere göre Timur, Türkleşmiş bir Moğol boyu olan Barlaslar'a dayanmaktadır. Diğer bir görüşe göre ise Cengiz Han Türk olduğu için Timur da Cengiz ile aynı kökten geldiği için Türk'tür. Fransız Türkolog Jean-Paul Roux ise Timur'un Türkleşmiş bir Moğol olduğunu ileri sürmektedir. Bu konuda kesin bir bilgi bulunmamaktadır.

Ankara Savaşı'nda Ankara'yı Timur İmparatorluğu almıştır. 28 Temmuz 1402'de gerçekleşen Ankara Muharebesi'nde Osmanlı Devleti'ne karşı kesin bir zafer kazanan Timur, Ankara'yı ele geçirmiştir.

Şerafeddin Ali Yezdi'nin Zafernâme adlı eseri, aşağıdaki nedenlerden dolayı önemlidir: Timur'un hayatını ve fetihlerini anlatması. Önemli bir kaynak olması. Ayrıntılı anlatımlar içermesi. Yeni bilgiler içermesi. Resmi kayıtlar ve çeşitli bilgiler içermesi. Önemli bir başvuru kaynağı olması. Çevirilerinin yapılması. Birçok kez kopyalanması ve resimlendirilmesi.

Halil Çetin'in "Timur’un Anadolu Seferi ve Ankara Savaşı" adlı kitabı, Emir Timur ve Yıldırım Bayezid'in mücadelesini konu alır. Kitapta ele alınan bazı konular: Timur'un Hindistan'dan getirdiği filler; Osmanlı padişahının esareti; İlk Osmanlı tarih yazarlarının Ankara Savaşı'ndaki mağlubiyeti yeterince aktarmamaları; Savaşın muasır kaynakları: Nizamüddin Şâmi ve Şerefeddin Ali Yezdî'nin "Zâfernâme"leri ve İbn Arabşah'ın "Acâibü'l-makdûr" adlı eseri; Savaşın sonuçları: Osmanlı'da Fetret Dönemi, Bizans'ın yarım asır daha siyasi hayatına devam etmesi ve Avrupa'nın rahat bir nefes alması.

Timur'un armasının neden üç daire olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, tarihçiler bu sembolün farklı anlamlar taşıyabileceğini öne sürmektedir: Dünyanın Dörtte Üçü: Bayrakta yer alan üç beyaz dairenin, Timur Devleti'nin dünyanın dörtte üçüne sahip olmasını sembolize ettiği düşünülmektedir. Üç Mühür: Dairelerin devletin üç mührünü temsil ettiği görüşü de bulunmaktadır. Ayrıca, 1403 yılında Kastilya kralının Timur sarayındaki büyükelçisi Ruy de Clavijo ve Arap tarihçisi İbn Arabşah, bu sembolün Timur'un "Sahib-Qiran" (üç hayırsever gezegenin hükümdarı) lakabını örneklemeye çalışmış olabileceğini belirtmişlerdir. Bu sembol, Timurluların ana sembolü olarak kabul edilir.

Uluğ Bey'in gerçek soyu, Timur İmparatorluğu'na dayanmaktadır. Tam adı Mirza Muhammed Taragay bin Şah Ruh olan Uluğ Bey, Timur'un küçük oğlu Şahruh'un büyük oğludur.

Timur'un "başbuğ" olarak anılmasının birkaç nedeni vardır: Askeri ve siyasi deha: Timur, etkili bir devlet adamı, askeri taktikçi ve strateji uzmanı olarak tanınır. Geniş topraklar üzerinde hakimiyet: Harezm, Doğu Türkistan, İran, Azerbaycan, Hindistan, Irak ve Suriye gibi geniş bir coğrafyada hüküm sürmüştür. Cengiz Han yasasına bağlılık: Cengiz Han soyundan gelmediği için "Han" unvanı yerine "Emir" unvanını kullanmıştır. Fetihleri meşrulaştırma: İslami simgeler kullanarak fetihlerini meşrulaştırmıştır.

Timur, İran'ı 1386-1394 yılları arasındaki seferler sonucunda ele geçirmiştir. Bu süreçte gerçekleşen bazı önemli savaşlar şunlardır: Şiraz'ın Ele Geçirilmesi (1387). Bağdat'ın Fethi (1393). Timur, İran'daki yerel hanedanlara karşı mücadele ederek, özellikle Muzafferîler'e bağlı Şah Mansur ile çatışmış ve onları yenilgiye uğratmıştır.

Yıldırım Bayezid'in Timur'a yenilmesinin bazı sonuçları: Fetret Devri: Osmanlı'da 12 yıl sürecek Fetret Devri başladı. Toprak kayıpları: Osmanlı toprakları beyliklere bölündü. İç çatışmalar: Yıldırım Bayezid'in çocukları arasında taht kavgaları çıktı. Avrupa'da duraklama: Osmanlı'nın Avrupa'daki ilerleyişi yarım asırlık bir duraklamaya uğradı. Ekonomik kayıplar: Osmanlı hazinesi ve ordunun geçtiği şehirler yağmalandı. Önemli şehirlerin kaybı: Bursa ve İznik ateşe verildi.

Ankara Savaşı'nda Timur'un amaçları arasında şunlar yer almaktadır: Osmanlı Devleti'ni kontrolü altına almak. Ganimet ve ün kazanmak. Hakaret ve meydan okumaya karşılık vermek. Memlük Devleti'ni ortadan kaldırmak. Ayrıca, Timur'un casuslar aracılığıyla elde ettiği istihbarat sayesinde, düşman ordusunun güzergâhında değişiklikler yaparak en uygun bölgelerden ilerlediği ve hızlı sonuç almak istediği bilinmektedir.

Ankara Savaşı, Osmanlı Devleti ile Timur İmparatorluğu (Moğollar) arasında gerçekleşmiştir. Savaş, 28 Temmuz 1402 tarihinde Ankara'nın kuzeydoğusundaki Çubuk Ovası'nda meydana gelmiştir.

Ankara Savaşı'nda Kara Tatarlar, Timur'un kendi soyundan geldiklerine dair mektuplar göndermesi ve siyasi vaatler nedeniyle saf değiştirerek Timur'un tarafına geçtiler. Kara Tatarlar, Osmanlı ordusunda yer alırken, Timur'un casusları aracılığıyla bu etnik grubun sadakati kazanıldı. Ayrıca, bazı kaynaklara göre, Kara Tatarlar, hükümdarlarının Timur'a sığınması sebebiyle saf değiştirdiler. Ancak, tarihçiler arasında, Tatarların geçişinin genelleştirilemeyeceği ve münferit geçişlerin savaşın gidişatını fazla etkilemediği görüşü de bulunmaktadır.

Timur Devleti'nin üç başkenti şunlardır: 1. Semerkant (1370–1405). 2. Herat (1405–1507). Timur Devleti, 1370 yılında Timur (Çağatay Emiri) tarafından kurulmuş ve en geniş sınırları döneminde Tanrı Dağları'ndan İzmir ve Şam'a, İtil Nehri'nden Ganj Nehri'ne kadar uzanmıştır.

Yıldırım Bayezid ve Timur arasında yapılan Ankara Antlaşması olarak bir antlaşma bulunmamaktadır. Ankara Savaşı'nın sonuçları ise şunlardır: Osmanlı Devleti'nde iktidar boşluğu: Savaşın ardından Osmanlı Devleti, "Fetret Devri" olarak adlandırılan ve 1413 yılına kadar süren bir iktidar boşluğu dönemine girdi. Toprak kayıpları: Devletin sınırları, Çorum, Amasya ve Tokat hariç, Orhan Gazi dönemindeki sınırlara kadar küçüldü. Merkezi otoritenin bozulması: Merkezi otorite bozuldu ve Yıldırım Bayezid'in oğulları arasında taht kavgaları çıktı. Göçler: Anadolu'nun demografik yapısı değişti; Türkmen, Kürt ve Araplar Rumeli'ye göç etti. Ticaretin bozulması: Anadolu'daki ticaret akışı bozuldu ve Venedik ile Ceneviz, Doğu Akdeniz'deki deniz ticaretini ele geçirdi.

Ankara Savaşı, Timur ve Yıldırım Bayezid arasında, her iki hükümdarın da Anadolu'da üstünlük kurmak istemesi nedeniyle yapılmıştır. Timur, Anadolu'yu kendi topraklarına katmak isterken, Yıldırım Bayezid de Osmanlı Devleti'nin Anadolu'daki hakimiyetini güçlendirmeyi amaçlamıştır.