Dönem eskiyaları, tarihsel süreçte farklı dönemlerde çeşitli şekillerde tanımlanan silahlı çeteler ve haydut gruplarını ifade eder. Osmanlı döneminde eskiyalar, genellikle "eşkıya" olarak adlandırılmış ve bu terim, zenginden çalıp yoksula veren, haksızlıklara karşı bir tepkiyi temsil eden haydut gruplarını tanımlamıştır. Cumhuriyet döneminde ise eskiyalık faaliyetleri üç ana kategoride incelenmiştir: 1. Siyasi Eşkıyalık: Devlet otoritesine karşı çıkan ve genellikle belirli bir siyasi amaç güden gruplar. 2. Kırsal Eşkıyalık: Kırsal bölgelerde yaşayan ve genellikle gasp, adam kaçırma, yağma gibi eylemler gerçekleştiren gruplar. 3. Adi Eşkıyalık: Şehir merkezlerinde faaliyet gösteren ve hane ve işyerlerinden soygun, gasp gibi suçları işleyen gruplar. Ayrıca, Balkanlar'da "hayduk" terimi, 18. ve 19. yüzyıllarda ayaklanma hareketlerinin başını çeken eşkıyaları tanımlamak için kullanılmıştır.