Jeopolitik

Jeopolitik teoriler, fizikî coğrafyaya dayalı ve kuvvete dayalı olmak üzere iki ana başlıkta toplanabilir. Fizikî coğrafyaya dayalı teoriler: Kara Hâkimiyeti Teorisi: İngiliz Halford Mackinder tarafından ortaya konmuştur. Kenar Kuşak Teorisi: ABD'li Nicholas J. Spykman'a aittir. Kuvvete dayalı teoriler: Deniz Hâkimiyeti Teorisi: ABD'li Amiral Alfred Mahan tarafından öne sürülmüştür. Hava Hâkimiyeti Teorisi: Kara egemenliği teorisinden yola çıkarak, hava kuvvetlerinin üstünlüğünün önemini vurgular.

Para paritesini belirleyen bazı faktörler şunlardır: Ekonomik faktörler: Cari açık, devlet borçları, faiz oranları ve enflasyon oranları gibi temel ekonomik göstergeler bir para biriminin değerini etkileyebilir. Merkez bankası kararları: Merkez bankalarının politikaları ve piyasa müdahaleleri döviz kurlarında dalgalanmalara neden olabilir. Jeopolitik olaylar: Ticaret savaşları, doğal afetler, siyasi istikrarsızlıklar ve terörizm gibi olaylar parite değerini etkileyebilir. Piyasa duyarlılığı: Yatırımcı algıları ve piyasa beklentileri para birimlerinin arz ve talebini etkileyebilir. Sosyal faktörler: Demografik değişimler ve sosyal tercihlerdeki değişiklikler de parite ölçütünü etkileyebilir.

8 Şubat 2024 tarihinde doların yükselmesinin birkaç nedeni bulunmaktadır: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'ndaki (TCMB) başkan değişimi. Dolar/TL'nin Eylül 2023'ten beri yükselişte olması. Uluslararası piyasalarda doların değer kazanması. 8 Şubat 2025 tarihinde ise doların yükselmesinin nedenleri arasında küresel piyasalardaki dalgalanmalar, Türkiye'nin ekonomik göstergeleri ve uluslararası ticaret ilişkileri gibi faktörler etkili olmuştur.

Hindistan ordusunun büyük olmasının birkaç nedeni vardır: Nüfus ve insan kaynağı: Hindistan, dünyanın en kalabalık ülkelerinden biridir ve bu durum, büyük bir orduyu destekleyecek geniş bir insan kaynağı sağlar. Bölgesel çatışmalar: Hindistan, Pakistan ile uzun süredir devam eden gerginlikler ve çatışmalar nedeniyle ordusunu büyük ve güçlü tutmak zorundadır. Stratejik ve jeopolitik konum: Hindistan, coğrafi olarak Çin gibi büyük ülkelerle sınır komşusudur ve bu da askeri gücünü artırmasını gerektirir. Modernizasyon ve uluslararası iş birlikleri: Hindistan, savunma sanayinde kendine yeterliliği artırmak için yerli üretim projelerine ve uluslararası iş birliklerine ağırlık vermektedir. Nükleer caydırıcılık: Hindistan, nükleer silah kapasitesine sahip olup, bu durumu korumak ve geliştirmek için askeri gücünü büyük tutmaktadır.

Savaş zamanlarında genellikle savunma sanayii, enerji ve emtia sektörlerindeki şirketler dikkat çeker ve bu sektörlerdeki emtiaların fiyatları yükselir. Yükselmesi beklenen bazı emtialar: Petrol: Arz kesintisi korkuları nedeniyle fiyatları artar. Doğalgaz: Çatışma ve belirsizlikler arzı etkileyerek fiyatları yükseltebilir. Tarım ürünleri: Kıtlık, kuraklık ve savaş dönemlerinde talep artar, bu da fiyatları yükseltir. Altın: Belirsizlik dönemlerinde güvenli liman olarak kabul edilir ve değeri artar. Demir ve bakır: Çatışmalar metal arzını etkileyebilir ve bu metallerin fiyatlarını yükseltebilir.

Doğal gazda spot fiyat, Enerji Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) tarafından belirlenen referans fiyatına göre belirlenir. Belirlenmeyi etkileyen bazı faktörler: Mevsimsel değişimler. Depolama kapasiteleri. Hava durumu. Jeopolitik gelişmeler. Spot piyasada doğal gaz fiyatları, piyasa katılımcıları için belirlenen dengeleme gazı alış ve satış fiyatları ile de şekillenir. 30 Ağustos 2025 tarihinde spot piyasada 1000 metreküp doğal gazın referans fiyatı 14.637,32 TL olarak belirlenmiştir.

Dolar yükselmesinin bazı nedenleri: Enflasyon ve faiz oranları. Uluslararası ve siyasi olaylar. Cari açık. Arz-talep dengesi. FED kararları. Dolar yükselmesinin hikayesine örnek olarak, 2013 yılında ABD Merkez Bankası'nın (Fed) parasal genişleme politikasını azaltacağını açıklaması verilebilir.

Siyasi coğrafyanın alt dalları şunlardır: Jeopolitik. Jeostrateji. Siyasi coğrafya ayrıca şu konuları da inceler: devletlerin gruplandırılmasında etkili olan faktörler; devletler ile eski sömürgeleri arasındaki ilişkiler; devlet, hükümet ve halk arasındaki ilişkiler; devletlerarası ilişki ve antlaşmaların dayanakları; sınırların oluşturulması ve korunmasıyla ilgili sorunlar; siyasi güçlerin coğrafi mekan üzerindeki etkileri; seçim sonuçları ve bunda etkili olan faktörler.

Donald Trump'ın piyasaları karıştırmasının birkaç nedeni vardır: Ekonomi politikalarındaki belirsizlik: Trump'ın özellikle dış ve ekonomi politikalarında sergilediği tutarsız ve dik başlı tutum, piyasalarda belirsizlik yaratmaktadır. Gümrük vergileri: Trump'ın bazı ticaret ortaklarına uyguladığı gümrük vergilerini durdurma veya yeniden başlatma kararları, kısa vadeli rahatlamalar sağlasa da, uzun vadede piyasada volatiliteye yol açmaktadır. Sosyal medya paylaşımları: Trump'ın sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamalar, özellikle ticaret savaşı risklerini artırarak piyasalarda sert dalgalanmalara neden olmaktadır. Merkez bankası yöneticileriyle ilgili açıklamalar: Trump'ın, Fed Yönetim Kurulu üyesi Lisa Cook'u görevden alma girişimi, merkez bankasının bağımsızlığına yönelik endişeleri artırmıştır.

"Dünyaların Savaşı" ifadesinin neden iyi olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, II. Dünya Savaşı'nın önemli ve etkili bir tarihsel olay olmasının bazı nedenleri şunlardır: Yıkıcılık: 70 ila 85 milyon ölümle sonuçlanan II. Dünya Savaşı, insanlık tarihindeki en ölümcül çatışmadır. Teknolojik gelişmeler: Savaş, radar, jet motoru ve nükleer enerji gibi alanlarda ilerlemelere yol açmıştır. Siyasi ve ekonomik etkiler: Savaş sonrası dünya, ABD ve SSCB gibi süper güçler arasında kutuplaşmış, Avrupa'nın ekonomik yapısı değişmiş ve Birleşmiş Milletler gibi uluslararası kuruluşlar kurulmuştur. Toplumsal etkiler: Kadınların işgücüne katılımı gibi toplumsal normlarda önemli değişiklikler yaşanmıştır.

Hermon Dağı'nın önemli olmasının bazı nedenleri: Stratejik konum: Dağın zirvesi, İsrail'in kuzey savunmasını güçlendiriyor ve Suriye ile Lübnan'daki gelişmeleri izleme imkanı sunuyor. Erken uyarı sistemi: Dağa yerleştirilen radarlarla, alçaktan uçan insansız hava araçları ve jetler hakkında erken uyarı alınabiliyor. Gözetleme: Suriye topraklarının derinliklerine elektronik gözetleme yapma imkanı sağlıyor. Yükseklik: 2.814 metre yüksekliğiyle Suriye veya İsrail'deki herhangi bir noktadan daha yüksek. Tampon bölge: Dağın zirvesi, İsrail ve Suriye güçlerini ayıran tampon bölgede yer alıyor.

Aralık ayında altın fiyatlarının yükselmesinin birkaç nedeni vardır: Ortadoğu'daki jeopolitik gerilimler. Fed'in faiz kararı. Altın fiyatları, piyasa koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir ve yatırım tavsiyesi olarak değerlendirilmemelidir.

Türkiye, tarihi ve modern ticaret yollarının üzerinde yer almaktadır. Tarihi ticaret yolları: İpek Yolu: Çin'den Anadolu'ya ve Avrupa'ya uzanan önemli bir antik ticaret yoludur. Baharat Yolu: Hindistan'dan Avrupa'ya baharatların taşındığı deniz yolu. Modern ticaret yolları: İstanbul-Bükreş-Budapeşte-Prag Rota: Türkiye'yi Avrupa'nın ticaret merkezleriyle bağlayan bir karayolu. İstanbul-Tiflis-Bakü Rota: Orta Asya ve Kafkasya ile ticareti kolaylaştıran bir karayolu. İstanbul-Athens-Beyrut Rota: Güneydoğu Avrupa ve Ortadoğu ülkelerini birbirine bağlayan bir rota. Türkiye'nin coğrafi konumu, Asya ve Avrupa arasında bir köprü görevi görerek, hem kara hem de deniz yolu ile önemli ticaret yollarının üzerinde yer almasını sağlar.

Gürcü Boğazı, tarihsel olarak önemli bir geçiş noktası olmuştur. Ayrıca, Gürcü Boğazı'nın bulunduğu bölge, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Türkiye'deki Gürcüler ile Gürcistan arasındaki ilişkilerin gelişmesinde de önemli bir rol oynamıştır.

Jeopolitik açıdan en önemli boğaz, farklı kaynaklarda farklı şekilde değerlendirilmektedir. Bazı kaynaklar, jeopolitik açıdan en önemli boğaz olarak İstanbul ve Çanakkale boğazlarını göstermektedir. Diğer kaynaklar ise Hürmüz Boğazı, Babülmendep Boğazı, Süveyş Kanalı ve Panama Kanalı gibi boğazları en önemli boğazlar arasında saymaktadır. Ayrıca, Malakka Boğazı da stratejik ve ekonomik açıdan önemli bir boğaz olarak kabul edilmektedir.

Mango, Rusya'da Ukrayna'ya yönelik saldırılar nedeniyle Rusya'yı boykot etmek amacıyla ticari faaliyetlerini sonlandırma kararı almıştır. Şirketten yapılan açıklamada, Rusya'daki 55'i kendine ait, 65'i temsilcilik olmak üzere toplam 120 mağazadaki satışların durdurulduğu belirtilmiştir.

Jeopolitik ve siyasi riskler arasındaki temel fark, jeopolitik risklerin coğrafi unsurlar ve stratejik konumlarla ilgili olması, siyasi risklerin ise ülkeler arasındaki siyasi gerginlikler ve olaylarla ilgili olmasıdır. Jeopolitik riskler, bir ülkenin veya bölgenin siyasi istikrarsızlığı, uluslararası ilişkilerdeki gerilimler, askeri çatışmalar, terör eylemleri, ticaret savaşları gibi olayların finansal piyasalar ve yatırımlar üzerindeki olumsuz etkilerini ifade eder. Siyasi riskler ise, bir ülkedeki hükümet değişiklikleri, yasal düzenlemelerdeki belirsizlikler ve diğer politik olayların iş dünyası ve yatırımlar üzerindeki etkilerini kapsar. Özetle, jeopolitik riskler daha geniş bir kavram olup, siyasi riskler bu risklerin bir alt başlığı olarak değerlendirilebilir.

Türk kapısı ifadesi, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir: Coğrafya: Türkiye'nin Türkistan ile bağlantısını ifade eden, Nahçıvan'daki 17 kilometrelik sınırı tanımlayan jeopolitik bir terimdir. Tarih: Mustafa Kemal Atatürk'ün, Türkiye ile Azerbaycan anakarası ve Türkistan arasındaki bağlantıyı ifade etmek için kullandığı bir ifadedir. Mimari: Türk mimarisinde, özellikle Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde, süslü ve gösterişli kapıları tanımlamak için kullanılır. Davranış: Türk toplumunun misafirperverliğini ifade eden bir deyimdir.

BlackRock Geopolitical Risk Indicator (BGRI) şu şekilde hesaplanır: Piyasa Dikkati: BGRI, belirli jeopolitik risklerle ilgili brokeraj raporları ve finansal haber makalelerinin sıklığını izler. Piyasa Hareketi: İlgili risk için, mevcut piyasa ortamının, söz konusu riskin gerçekleşmesi durumunda nasıl görüneceğine dair beklentiyle ne kadar benzer olduğunu ve piyasa hareketlerinin büyüklüğünü ölçer. Hesaplama Detayları: Puanlama: Sıfır puanı, BGRI seviyesinin tarih boyunca ortalama olduğunu gösterir. Ağırlıklandırma: Son okumalar, ortalamayı hesaplarken daha fazla ağırlık taşır. BGRI, jeopolitik olayların finansal piyasalar üzerindeki potansiyel etkisini ölçmek için kullanılır.

Hürmüz Boğazı, küresel petrol ve doğal gaz taşımacılığı açısından stratejik bir öneme sahiptir. Önemli olmasının bazı nedenleri: Petrol İhracatı: Boğaz, Orta Doğu'daki petrol üreticilerinin, Pasifik Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika pazarlarına bağlandığı ana güzergahtır. Küresel Petrol Tüketimi: Küresel petrol tüketiminin yaklaşık beşte biri Hürmüz Boğazı'ndan taşınır. Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG) Ticareti: Dünyanın en büyük LNG ihracatçısı olan Katar'ın ürettiği doğal gazın büyük bir kısmı bu boğazdan geçer. Jeopolitik Gerilimlerin Merkezi: Boğaz, tarih boyunca bölgesel gerginliklerin ve çatışmaların merkezi olmuştur. Hürmüz Boğazı'nın kapatılması, petrol fiyatlarında artışa, enerji krizlerine ve küresel ticaretin aksamasına yol açabilir.