DilGelişimi

Zeki bebekler genellikle 9-12 ay arasında konuşmaya başlar. Bazı araştırmalar, çok zeki bebeklerin konuşma yeteneğinin erken geliştiğini ve bu çocukların dil becerilerini hızlı bir şekilde edindiğini göstermektedir. Bebeklerin ne zaman konuşmaya başlayacağı, zekâ seviyeleriyle doğrudan ilişkilendirilmese de, erken konuşma, bilişsel gelişim açısından olumlu bir gösterge olabilir. Eğer endişeler varsa veya gelişimde belirgin bir gecikme hissediliyorsa, bir pediatrist veya uzmana danışılması faydalı olabilir.

Sağır bireylerin konuşup konuşamayacağı, sağır oldukları yaşa ve işitme kaybının derecesine bağlıdır. Doğuştan sağır bireyler: İşitsel girdi olmadan konuşma becerilerini geliştirmedikleri için genellikle konuşamazlar. Sonradan sağır bireyler: İşitme kaybı yaşamadan önce konuşma becerilerini geliştirdikleri için genellikle konuşabilirler. Sağır bireyler, konuşma terapistleri ile çalışarak konuşma becerilerini geliştirebilirler.

Dil ve konuşma terapisi için bazı kaynaklar: Oyun ve oyuncaklar: Kartlar, resim kartları, dram çalışmaları ve okuma grupları gibi materyaller kullanılabilir. Çalışma makaleleri: Dil gelişimini destekleyen çeşitli makaleler faydalı olabilir. Teknolojik araçlar: Eğitim yazılımları ve çevrimiçi kaynaklar, terapi süreçlerinde kullanılabilir. Kitaplar: Çocukların ilgi alanlarına uygun kitaplar, dil becerilerini geliştirmek için okunabilir. Görsel materyaller: Resimler ve diğer görsel destekler, kelime dağarcığını genişletmeye ve anlamayı pekiştirmeye yardımcı olur. Ayrıca, dil ve konuşma terapisi için uzman seçerken lisans, deneyim, iletişim yeteneği ve kullanılan tedavi yöntemleri gibi faktörlere dikkat edilmelidir.

Alıcı ve ifade edici konuşma, çocukların dil gelişiminde iki farklı süreci ifade eder: Alıcı dil, çocuğun başkalarının konuşmalarını izleyerek, dinleyerek önce seslerin nasıl çıktığını fark edip taklit etmesini, konuşmayı öğrendikten sonra da dinleyerek bilgi edinmesini, zihninde yeni şemalar oluşturmasını ifade eder. İfade edici dil, çocuğun öğrendiği sözcükleri, cümle kalıpları içinde kullanarak çevresinde algıladıklarını, isteklerini, ihtiyaçlarını, deneyimlerinden yararlanıp kendi düşünce süreçlerinden geçirerek sözlü olarak ifade etmesidir. Alıcı dil, "input" (girdi) olarak tanımlanırken, ifade edici dil "output" (çıktı) olarak tanımlanır.

14 aylık bir bebek ortalama 6 kelime kullanabilir. Bu dönemde bebekler "anne", "baba", "hala" ve "dede" gibi basit hece tekrarlarından oluşan kelimeleri söyleyebilir. Her bebeğin gelişim süreci farklıdır ve bazı bebekler daha az veya daha fazla kelime kullanabilir.

Bebeklerin ilk anlamlı kelimesini söyleme zamanı 8-18 aylar arasında, çoğunlukla 12. ayda gerçekleşir. Ancak her bebeğin gelişim hızı farklıdır ve ilk kelimelerin gelmesi 7. aya kadar düşebilir veya 18. aya kadar gecikebilir. Konuşma gecikmesi durumunda bir uzmana danışılması önerilir.

3 yaşındaki bir çocuk üç ila dört kelimeden oluşan basit cümleler kurabilir. Örneğin, "Anne ben dışarı çıkmak istiyorum" gibi ifadelerle ihtiyaçlarını dile getirebilir. Dil gelişimi bireysel farklılıklar gösterebilir.

36-48 ay arasındaki çocuklar için bazı kazanım ve göstergeler şunlardır: Bilişsel gelişim: Zıt kavramları ayırt eder. 1’den 10’a kadar sayar. Üç küple köprü yapar. Renkleri tanır ve eşleştirir. Modele bakarak iki nesneden oluşan örüntüyü devam ettirir. Dil gelişimi: 3-4 sözcüklü cümleler kurar. Neden, nasıl, kim gibi sorular sorar. Geçmiş zaman ifadelerini kullanır. Konuşmalarında sıfat kullanır. Art arda verilen üç yönergeyi yerine getirir. Sosyal-duygusal gelişim: Grup oyunlarına katılır. Sırasını bekler. Duygularını ifade eder. Başkalarının duygusal ifadelerini fark eder. Yetişkin denetiminde kurallara uyar. Kaba motor gelişim: Çift ayakla yerinde sıçrar. Tek ayak üzerinde sıçrar. Durduğu noktadan çift ayak öne doğru atlar. Topu iki eliyle hedefe atar. Durduğu yerde ayakla sabit topa vurur. İnce motor gelişim: Sıvıları kaptan kaba boşaltır. Yumuşak malzemeleri kullanarak şekiller oluşturur. Baskı ve yapıştırma işlerini yapar. Daire şeklini çizer. Sekiz küple kule yapar.

4-5 yaşlarındaki bir çocuğun ortalama 800-1500 kelime ile konuşması beklenir. Ayrıca, bu yaştaki çocuklar 4-5 kelimeden oluşan karmaşık cümleler kurabilir, anaokulu veya arkadaşlarıyla ilgili düşüncelerini ve deneyimlerini anlatabilirler.

4 yaşındaki bir çocuğun konuşması şu şekilde olmalıdır: Kelime dağarcığı: Ortalama 800-1500 kelime kullanabilir. Cümle yapısı: 4-5 kelimeden oluşan cümleler kurabilir. Anlama ve ifade etme: Konuşmasının tamamı anlaşılabilir. Hikaye anlatımı: Basit hikayeler anlatabilir. Dil bilgisi: Dil bilgisi kurallarını uygulamaya başlayabilir. Her çocuğun gelişimi farklı olabilir, bu nedenle bir uzmana danışmak önemlidir. Konuşma gecikmesi durumunda, çocuğun yakın çevresindeki anne, baba ve kardeşleriyle kurduğu iletişimin doğru yönde yapılandırılmasının yanı sıra gerekli durumlarda konuşma terapisi ve/veya özel eğitim desteği alınabilir.

Okul öncesi "i" sesi genellikle 3-4 yaş döneminde verilmeye başlanır. Bu yaş grubu, çocukların ses gelişimini tamamlamaya başladığı ve fonolojik farkındalık kazandığı bir dönemdir. "I Sesi - Eğitici Video - Okul Öncesi Eğitim" başlıklı YouTube videosu da bu dönemde çocuklara "i" sesini öğretmek için kullanılabilir. Ancak, her çocuğun gelişim süreci farklı olduğu için, "i" sesi verme zamanı çocuğun hazır oluşuna bağlı olarak değişebilir.

Bilişsel ve dil gelişimi kazanımlarının değerlendirilmesi için çeşitli yöntemler kullanılabilir: Gözlem: Öğretmenlerin, çocukların gelişim seviyelerini belirlemek için gözlem yapmaları önemlidir. Kazanım ve göstergeler: Millî Eğitim Bakanlığı'nın 2024 Okul Öncesi Eğitim Programı'nda, çocukların bilişsel ve dil gelişimlerini değerlendirmek için "kazanım" ve "gösterge"ler temel alınmıştır. Ölçme araçları: Çocukların bilişsel becerilerini değerlendirmek için legolar, yap bozlar, eğitici oyuncaklar ve kitaplar gibi araçlar kullanılabilir. Değerlendirme sürecinin doğru ve objektif olabilmesi için, gözlemlere dayalı olması ve çocukların tüm gelişim alanlarında sistematik olarak değerlendirilmesi gereklidir.

10. sınıf edebiyat ders kitabı Beşgen Yayıncılık, sayfa 26'da "Türkçenin Tarihî Gelişimi" başlıklı bir metin bulunmaktadır. Metnin bazı özellikleri: Konu: Türkçenin tarih içindeki gelişimi. Amaç: Okuyucuya Türk dilinin dönemleri, coğrafyaları ve önemli eserler hakkında bilgi vermek. Hedef kitle: Üniversiteli öğrenciler.

I harfi ile ilgili bazı etkinlikler: Harf yazma çalışmaları. Hece ve kelime oluşturma. Cümle kurma. Görsel dikte. Boyama sayfaları. Hızlı okuma metinleri. Kes yapıştır etkinlikleri. Bulmaca ve labirent. Bu etkinliklere şu sitelerden ulaşılabilir: tr.pinterest.com; mustafa-turan.com; turuncusinif.com; sonerhoca.net.

Bebeklerin kendi dilini konuşmaya başladığı yaş, genel olarak 8. ay ile 18. ay arasında, çoğunlukla 12. aydır. Bu dönemde bebek, "gel", "git", "dur", "al", "ver" gibi genellikle tek heceli sözcüklerle iletişim kurmaya başlar. Ancak her bebeğin gelişim süreci kendine özgü farklılıklar gösterir. Bebeklerin dil gelişimi ile ilgili kesin bir bilgi için bir uzmana danışılması önerilir.

Kız çocuklarının erkek çocuklarına göre daha erken konuşmasının bazı nedenleri: Aile desteği: Çocuğun konuşmasına ailenin olumlu etkisi vardır. Çevreden öğrenme: Bebek, çevresinden duyduklarını pratik yaparak öğrenir. Ancak, her çocuğun kapasitesinin farklı olduğu ve konuşma süresinin buna bağlı olarak değişebileceği unutulmamalıdır.

Kız çocuklarının "anne" demesi için kesin bir yaş vermek mümkün değildir. Genellikle bebekler 9-12 aylıkken "anne" demeye başlarlar. Eğer endişe duyuluyorsa, bir uzmana danışılması önerilir.

Fil Yayınları görsel eğitim seti, çocukların dil gelişimini hızlandırmak ve nesneleri tanımalarına yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Set, aşağıdaki kazanımları hedefler: nesneler ile resimleri ilişkilendirme; tanıma ve adlandırma; nesneleri özelliklerine uygun biçimde sıralama; örüntü yapma; dikkatini toplama; dinleme ve anlama; hatırlama; öğrenmeyi sevme ve kendi kendine öğrenme. Bu set, okul öncesi eğitim kurumları, özel eğitim merkezleri ve aile kullanımı için uygundur.

Hece farkındalığını geliştirmek için uygulanabilecek bazı etkinlikler: Hece atma: Söylenen bir sözcüğü hecelerine ayırma ve ilk hecesi olmadan tekrar söyleme. Hece sayma: Belirli bir hece sayısı olan veya olmayan sözcükleri bulma. Hece birleştirme: Heceleri birleştirerek yeni kelimeler oluşturma. Hece eşleştirme: Başlangıç ve bitiş hecelerini eşleştirerek doğru kelimeleri oluşturma. Şarkılarla heceleme: Sevilen şarkıları hecelere bölerek söyleme. Hece kartları oyunu: Farklı heceleri içeren kartlar hazırlayıp, çocuklardan bu kartları birleştirerek kelimeler oluşturmasını isteme. Heceli hikâye tamamlama: Hecelere ayrılmış hikâye metinlerini çocuklara verip, heceleri birleştirerek hikâyeyi tamamlamalarını isteme. Hece farkındalığı, çocukların okuma ve yazma becerilerini geliştirmeleri için temel bir adımdır.

5 yaşındaki bir çocuğun günde kaç kelime öğrendiği hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, 5 yaşındaki çocukların ortalama 2000 ila 2500 kelime arasında bir kelime dağarcığına sahip olduğu bilinmektedir. Çocuklar, dil becerilerini hızlı bir şekilde geliştirir ve günlük hayatlarında dilin daha karmaşık yapılarını kullanmaya başlarlar. Her çocuğun dil gelişimi farklı hızlarda ilerleyebilir.