Aşınma

Denizdeki kum, kayaların ve minerallerin aşınması sonucu oluşur. Bu süreç şu şekilde gerçekleşir: 1. Aşınma: Yeryüzündeki dağlar ve kayalıklar, rüzgar, su ve sıcaklık değişimleri gibi doğal etkenlerle aşınır. 2. Taşınma: Aşınan kayalar, nehirler ve akarsular aracılığıyla yüksek yerlerden alçak alanlara doğru taşınır. 3. Birikim: Nehirlerin denize döküldüğü deltalarda kum taneleri birikir. 4. Dalgaların Etkisi: Okyanus dalgaları, bu kum tanelerini sahil boyunca yayarak plajları oluşturur. Ayrıca, deniz canlılarının kalıntıları ve mercan resiflerinin parçalanması da deniz kumunun oluşumuna katkıda bulunur.

Sürtünmenin az olması, bazı durumlarda iyidir. Faydaları: 1. Makine parçalarının aşınmasını azaltır: Yağlama ve pürüzsüz yüzeyler, makine parçalarının daha az sürtünmesine ve dolayısıyla daha az aşınmasına neden olur. 2. Hareketi kolaylaştırır: Sürtünmenin az olduğu yüzeylerde cisimler daha kolay hareket eder, bu da spor aktivitelerinde ve günlük yaşamda işleri kolaylaştırır. Ancak, sürtünmenin tamamen yok olması istenmeyen bir durumdur. Çünkü sürtünme, cisimlerin yüzeyde tutunmasını sağlar ve enerjinin korunmasında rol oynar.

Makine parçaları yağlanır çünkü yağlama, makinelerin verimli çalışmasını ve uzun ömürlü olmasını sağlar. Yağlamanın başlıca nedenleri şunlardır: 1. Aşınmayı ve güç kaybını azaltmak: Yağlama, parçaların doğrudan temasını önleyerek aşınmayı ve güç kaybını minimize eder. 2. Soğutma: Yağ, ısıyı emerek ve dağıtarak makinenin aşırı ısınmasını önler. 3. Sızdırmazlık: Yağ, piston, sekman ve silindir cidarları arasında sızdırmazlık sağlayarak kompresyon kaçağını engeller. 4. Temizleme: Yağ, motor parçalarını ve sistemi kirleticilerden temizler. 5. Gürültü ve titreşimi azaltma: Yağ, darbe yüklerini emerek makine ve çevresindeki gürültüyü azaltır.

Gazaltı kaynak memeleri, ilerleyen telin sürtünmesi nedeniyle çabuk aşınır. Ayrıca, yanlış veya aşınmış kontak memesi kullanımı da kararsız ark ve aşırı sıçramaya neden olarak memenin ömrünü kısaltır.

Tribolojik sistemi meydana getiren temel unsurlar şunlardır: 1. Temel Sürtünme Elemanı: Fiziksel ve kimyasal özellikleri belirli, aşınması incelenen katı cisim. 2. Karşı Sürtünme Elemanı: Katı, sıvı veya gaz olabilir, temel sürtünme elemanı ile birlikte bir aşınma çifti oluşturur. 3. Ara Maddesi: Temel sürtünme elemanı ile karşı sürtünme elemanı arasında katı, sıvı, gaz, buhar veya bunların karışımı şeklinde bir cisim. 4. Çevre: Ortam sıcaklığı, nem miktarı, ortam basıncı gibi çevresel faktörler. 5. Yükleme: Etki eden yükün büyüklüğü, şekli, doğrultusu ve zamana göre değişimi. 6. Hareket: Temel sürtünme elemanının karşı sürtünme elemanına göre bağıl hareketinin cinsi, büyüklüğü ve doğrultusu.

Erozyon ve aşınma farklı kavramlardır. Erozyon, yer kabuğunun üzerindeki toprakların, başta akarsular olmak üzere türlü dış etkenlerle aşındırılıp, yerinden koparılması, bir yerden başka bir yere taşınması ve biriktirilmesi olayına denir. Aşınma ise, kaya veya toprak yüzeylerinin sürtünme veya kimyasal etkilerle yıpranmasıdır.