Aşı

Aşıyı modern anlamda ilk bulan kişi İngiliz doktor Edward Jenner'dır. Bazı diğer önemli aşıların geliştiricileri: Louis Pasteur: 19. yüzyılda kuduz ve şarbon aşılarını geliştirmiştir. Jonas Salk: 1955 yılında çocuk felci aşısını bulmuştur. Katalin Karikó: COVID-19 pandemisinde kullanılan mRNA bazlı aşıların geliştirilmesinde öncü rol oynamıştır.

Covid-19 aşı kartı, bazı durumlarda istenebilir: Yurt dışı seyahatleri. Okul veya işyeri girişleri. Aşı kartının istenip istenmediği, gidilecek ülkeye ve ilgili kurumun politikalarına göre değişiklik gösterebilir. Güncel bilgiler için ilgili kurumların web sitelerini veya resmi duyuruları takip etmek önemlidir.

AK Parti'nin aşı politikasına dair bazı bilgiler şu şekildedir: Yerli aşı çalışmaları: AK Parti, özellikle COVID-19 aşısı olmak üzere yerli aşı geliştirme çalışmalarına destek vermektedir. Aşı üretimi: AK Parti iktidarları döneminde, aşı üretiminin yeni teknolojilerle ülkeye kazandırılması için ciddi gayretler gösterilmiştir. Aşı temini: AK Parti, COVID-19 salgını sırasında aşı temini için çalışmalar yürütmüş, ancak bazı iddialar ve tartışmalar da gündeme gelmiştir. AK Parti'nin aşı politikasına dair daha fazla bilgi için partinin sağlık politikaları başkanlığının web sitesi ziyaret edilebilir.

Sağlık Bakanlığı'na göre aşı dolaplarının sıcaklığı 2-8 derece Celsius arasında olmalıdır. Özellikle sabitlenmesi gereken sıcaklık ise +4 derece Celsius'tur.

Hepatit-A aşısı yapılmazsa, kişinin hepatit-A virüsüne karşı koruması olmaz ve bu virüsle enfekte olma riski artar. Hepatit-A virüsü, kişiden kişiye fekal-oral yolla, kontamine su ve gıdaların alınmasıyla bulaşabilir. Bu virüsle enfekte olan kişilerde şu belirtiler görülebilir: ciltte ve gözlerde sararma (sarılık); yüksek ateş; halsizlik ve mide bulantısı; koyu renkli idrar; dışkının renksiz ya da soluk renkli olması. Hepatit-A virüsü, özellikle ileri yaşlarda ölümcül sonuçlar doğurabilir. Hepatit-A aşısı, bebeklik döneminde rutin aşı takviminde yer alır.

Evet, hepatit B aşısı olduktan sonra çocuk sahibi olunabilir. Hepatit B aşısı, gebelik sırasında da uygulanabilen ve hem anne hem de bebek sağlığı açısından kritik öneme sahip bir aşıdır. Ancak, hepatit B taşıyıcısı bir partnerle evlenmeyi veya çocuk sahibi olmayı düşünüyorsanız, evlilik öncesinde ve cinsellik öncesinde hepatit B aşısı yaptırmanız önerilir.

Grip aşısı, genellikle 6 aylıktan küçük çocuklar, hamileliğin ilk üç ayı içindeki kadınlar, ciddi yumurta alerjisi olanlar ve daha önce grip aşısına karşı alerjik reaksiyon gösteren kişilere yapılmaz. Ayrıca, intranazal grip aşısı, 2 yaşından küçük çocuklar, 50 yaş ve üstü yetişkinler, hamile kadınlar, 2 ila 17 yaş arasında aspirin veya salisilat içerikli ilaç kullanan çocuklar ve bağışıklık sistemi yetmezliği olan kişilere uygulanmaz.

Hayır, HMPV (insan metapnömovirüsü) için onaylanmış bir aşı bulunmamaktadır. Ancak, mRNA tabanlı bir aşının geliştirilmesi konusunda araştırmalar devam etmekte olup, klinik denemelerde olumlu sonuçlar alınmıştır.

Adacel aşısı, 4 yaş ve üzeri kişilerde tetanoz, difteri ve boğmacanın (boğmaca öksürüğü) önlenmesine yönelik aktif rapel immünizasyon için kullanılır. Ayrıca, gebelik sırasında maternal immünizasyonun ardından, erken bebeklik döneminde boğmacaya karşı pasif koruma sağlamak amacıyla da uygulanabilir. Bu aşı, ilgili hastalıklara neden olan bakterilere karşı vücudun kendi korumasını oluşturmasını sağlar.

Japon grip aşısı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, genel olarak grip aşısı her yıl sonbahar döneminde, yani Eylül-Kasım ayları arasında yapılmalıdır. Grip aşısı, Dünya Sağlık Örgütü'nün önerileriyle her yıl yeniden hazırlanır ve grip mevsiminden birkaç hafta önce uygulanması en iyisidir. Grip aşısının koruyucu etkisi 6 ila 8 ay sürer.

Aşıların kaç gün arayla yapılması gerektiği, bireyin yaşı, bağışıklık durumu ve önceki aşı geçmişine bağlıdır. 6 ay - 4 yaş arası bireyler: 3 doz aşı uygulanır; ilk dozdan 3 hafta sonra ikinci doz, ikinci dozdan en az 8 hafta sonra üçüncü doz yapılır. 5 yaş ve üzeri bireyler: Güncel varyanta uyarlanmış tek doz aşı uygulanır. Bağışıklığı baskılanmış bireyler: 3 dozluk birincil seri aşı ve 2 ay sonra ek dozlar yapılır; doz sayısı ve aralıklar kişisel sağlık durumuna göre belirlenir. 65 yaş ve üzeri bireyler: İlk dozdan en az 4 ay sonra ek doz önerilir. Pfizer-BioNTech aşısı, 21 gün arayla iki doz olarak uygulanır.

Hayır, kızamık ve kızamıkçık aşısı aynı değildir. KKK aşısı, kızamık, kabakulak ve kızamıkçığa karşı koruma sağlayan bir aşıdır. Kızamık aşısı ise tek başına kızamık hastalığına karşı koruma sağlar.

Covid-19 aşısını ilk bulan kişiler, Türk kökenli bilim insanları Uğur Şahin ve Özlem Türeci'dir. 2008 yılında kurdukları Almanya merkezli BioNTech şirketi, mRNA teknolojisiyle geliştirdiği aşı ile tüm dünyaya umut olmuştur. Aşının geliştirilmesinde ayrıca, Macaristan doğumlu Dr. Katalin Kariko'nun da önemli katkıları bulunmaktadır.

Sağlık Bakanlığı, aşı takvimindeki menenjit ve çocuk felci aşılarını difteri-boğmaca-tetanos (DBT) karma aşısıyla birleştirme kararı almıştır. Bu karara göre, aşıların birleştirilme zamanı şu şekildedir: İlk üç doz: DBT ve HİB aşılarıyla birlikte uygulanır. Son doz: Ağızdan verilir. Aşıların birleştirme işlemi, bebeklik döneminin sonuna kadar tamamlanmalıdır. Aşıların uygulanması için en doğru zaman, Sağlık Bakanlığı'nın resmi aşı takvimine göre belirlenmelidir. Bu takvime, Sağlık Bakanlığı'nın resmi internet sitesinden veya aile sağlığı merkezlerinden ulaşılabilir.

Hepatit-B'ye maruz kalan kişiye yapılması gerekenler: Profilaktik tedavi: 24 saat içinde bir doz hepatit B aşısı ve hepatit B immün globulin uygulanır. Doktor kontrolü: Yakın zamanda virüse maruz kalmış olabileceğinizi düşünüyorsanız, vakit kaybetmeden bir doktora başvurulmalıdır. Testler: Kan testleri ile hepatit B varlığı araştırılır. Tedavi: Akut hepatit B genellikle özel bir tedavi gerektirmez, ancak ağır semptomlar gelişirse destekleyici tedavi uygulanabilir. Hepatit B'den korunmanın en etkili yolu ise hepatit B aşısı olmaktır.

15 yaş ve üzeri bireylerde HPV aşısının ikinci ve üçüncü dozu arasındaki süre 6 ay olmalıdır. 9-14 yaş arası bireylerde ise ikinci doz, ilk dozdan 6 ay sonra yapılır. HPV aşısı için en doğru doz ve aralık, kişinin yaşına ve bağışıklık sisteminin durumuna göre değişiklik gösterebilir. Aşı programını tamamlamak için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Evet, kedi karma aşısı zorunludur. Karma aşı, kediler için en temel koruma sağlayan aşıdır ve üç farklı hastalığa karşı bağışıklık geliştirir: Feline Viral Rhinotracheitis (kedi nezle hastalığı), Calicivirus ve Panleukopenia (kedi vebası). Yavru kediler için karma aşı, 8-10 haftalık yaşta ilk doz, 10-12 haftalık yaşta ise ikinci doz olarak uygulanır. Aşı takvimi ve uygulama zamanları, kedinin genel sağlık durumu ve yaşam koşullarına göre değişiklik gösterebilir.

K99+C aşısı, Clostridium perfringens tip C enterotoksemi için 21 gün arayla iki kez uygulanır. E.coli enfeksiyonlarına karşı ise, gebe inek, koyun ve keçilere doğumdan 1 ay önce tek doz olarak uygulanır.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın açıklamalarına göre, 20 yaş üstü kişilerin Temmuz ayına kadar aşılanması hedeflenmektedir. Ancak, 18 yaş üstü için aşılama sürecinin ne zaman başlayacağına dair kesin bir tarih henüz açıklanmamıştır.

Evet, 11. sınıf öğrencileri Kanada'da aşı olabilir. Kanada Sağlık Bakanlığı'na bağlı Health Canada, Pfizer/BioNTech tarafından geliştirilen Covid-19 aşısının 5-11 yaş grubuna uygulanmasını onaylamıştır. Ancak, Kanada'ya giriş için 18 yaş ve üzeri yabancı öğrencilerin çift doz aşı olmaları gerekmektedir.