Anı

Anı (hatıra) ve hatırat aynı anlama gelir. Anı (hatıra), bir kimsenin kendi hayatını, yaşadığı devrede şahidi olduğu ya da duyduğu olayları edebî değer taşıyan bir dille anlattığı yazılardır. Hatırat sözcüğü üzerinde de bir karmaşa mevcuttur. Ancak, günümüze gelindiğinde bu tartışmada hâtıratın yerini öz Türkçe kabul edilen “anı” sözcüğü alır. “Hâtırat” veya “hâtıra” olarak kullanımda olan bu terimin yerine Cumhuriyet’ten sonra öz Türkçe akımının da etkisiyle “anmak” fiilinden türetilen “anı” kelimesi kullanılmaya başlanmıştır.

Anı (hatıra) türüne örnek olarak verilebilecek bazı eserler şunlardır: Halit Ziya Uşaklıgil - Kırk Yıl, Saray ve Ötesi, Bir Acı Hikaye. Hüseyin Cahit Yalçın - Edebi Hatıralar. Ruşen Eşref Ünaydın - Atatürk’ü Özleyiş. Yakup Kadri Karaosmanoğlu - Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, Zoraki Diplomat, Politikada 45 Yıl, Anamın Kitabı. Yahya Kemal - Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım. Yusuf Ziya Ortaç - Portreler, Bizim Yokuş. Refik Halit Karay - İstanbul’un İç Yüzü. Halide Edip Adıvar - Mor Salkımlı Ev, Türkün Ateşle İmtihanı. Falih Rıfkı Atay - Çankaya. Şevket Süreyya Aydemir - Suyu Arayan Adam. Ayrıca, kısa anı örnekleri olarak şunlar verilebilir: Çocukluğumun Bahçesi. Komşunun Kedisi. İlk Bisikletim.

Bahtiyar Vahapzade'nin "Ömürden Sayfalar" eseri, şairin makalelerini içeren bir kitaptır. 2000 yılında, Yusuf Gedikli tarafından Türkçeye aktarılarak Ötüken Neşriyat tarafından yayımlanan kitapta, Vahapzade'nin aile kavramı, vatan sevgisi, dilin önemi, sosyal doku ve edebiyat düşüncesi gibi konulara dair görüşleri yer alır. Kitabın ilk bölümü olan “Otobiyografim”, şairin devrinin iktisadi, siyasi ve sosyal panoramasını sunduğu en değerli kısımdır. "Ömürden Sayfalar"ın diğer bölümlerinin başlıkları: "Sanat Görüşüm", "Ana", "Vatan", "Dil", "Din", "Tarih", "Edebiyat", "Seyahat" ve "Musiki"dir.

Tiyatro ve anı arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Tiyatro: - Estetik ve Sanatsal Amaç: Tiyatro, belirli bir metni sahneleyerek estetik bir eser yaratmayı hedefler. - İzleyici ve Oyuncu İlişkisi: İzleyici pasif bir rol üstlenir ve performansı izler; oyuncu ise belirli bir karakteri canlandırır. - Hazırlık Süreci: Provalar, kostümler ve dekorlar gibi kapsamlı bir hazırlık süreci gerektirir. 2. Anı: - Kişisel ve Gerçek Olaylar: Anı, kişinin kendi yaşamından önemli olayları ve deneyimleri anlatır. - Yazılma Zamanı: Olayların üstünden belirli bir süre geçtikten sonra yazılır. - Amaç: Geçmişteki önemli olayları hatırlamak, anlatmak ve tarihe kaynak sağlamak. Bu farklar, tiyatro ve anı türlerinin farklı amaçlar ve yöntemlerle oluşturulduğunu gösterir.

12 Mart ile ilgili bazı şiirler: İstiklal Marşı. İstiklâl Marşımız. 12 Mart. Bayrağım. Ayrıca, e-okul.org sitesinde 12 Mart ile ilgili kısa ve uzun şiirler de bulunmaktadır.

Savaş anıları, genellikle "anı" veya "hatırat" türünde eserler olarak sınıflandırılır. Örneğin, Charles de Gaulle'ün "Savaş Anıları" (Mémoires de guerre) ve Ernesto Che Guevara'nın "Savaş Anıları" (Recuerdos de la guerra revolucionaria cubana) bu tür eserlere örnek olarak verilebilir.

Tayfun Talipoğlu'nun "Telgrafın Tellerine" şiiri, Türk milletinin tarihini ve karakterini anlatır. Şiirin tam metnine şu sitelerden ulaşılabilir: forumgercek.com; dailymotion.com.

Armağan Küçük'ün "Efkar" kitabı, yaşanması mümkün olayları aşkla harmanlayarak sunuyor ve okuyucuyu olayların içine dahil ederek aşkla acının arasında gidip gelmesini sağlıyor. Kitapta, "efkar"ın hüküm sürdüğü bir hayatta bu duyguyu yaşayanların karşılaşmalarının çok farklı olacağı anlatılıyor. Ayrıca, Fakir Baykurt'un "Efkar Tepesi" adlı bir kitabı daha bulunmaktadır.

Ahmet Rasim'in "Muharrir, Şair, Edip" adlı eseri, anı (biyografi) türündedir.

Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı), öykü, roman, deneme, otobiyografi ve çocuk kitapları gibi çeşitli türlerde eserler yazmıştır. Bazı eserleri: Öykü: "Ege Kıyılarından", "Merhaba Akdeniz", "Ege'nin Dibi". Roman: "Aganta Burina Burinata", "Ötelerin Çocukları", "Uluç Reis", "Turgut Reis". Deneme: "Anadolu Efsaneleri", "Anadolu Tanrıları", "Altıncı Kıta Akdeniz". Otobiyografi: "Mavi Sürgün". Çocuk Kitapları: "Denizin Çağrısı", "Define Adası", "Tünek Ahmet".

Mahsun Kırmızıgül'ün "Hırka" şarkısını kime yazdığı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, "Hırka" şarkısının Mahsun Kırmızıgül'ün 2024 yılında çıkardığı bir eser olduğu bilinmektedir.

Emir Can İğrek, "Can Dostum" şarkısını Onur Can Özcan için yazmıştır. Onur Can Özcan, 2018 yılında Şile'de teknenin alabora olması sonucu hayatını kaybetmiştir.

"Sen Benden Gittin Gideli" türküsü, Mazlum Çimen tarafından babası halk ozanı Nesimi Çimen'in anısına yazılmıştır. Mazlum Çimen, türküyü 1993 yılında gerçekleşen Sivas Katliamı sırasında babasının Madımak Oteli'nde hayatını kaybetmesi üzerine bestelemiştir.

Bu metin, Atatürk'ün çocukluk anılarından birini anlatmaktadır. İlgili metnin bir kısmı şu şekildedir: "Mustafa'nın dayısı Hüseyin Ağa akşamüstü çiftliğe geldi. Hüseyin Ağa: > "Millet duydunuz mu? Karşı Rum köyünden çocuklar beş-altı kişilik bir çete kurmuşlar, sağa sola saldırıyorlarmış." Bu metin, Atatürk'ün Çocukluğu adlı kitaptan alınmıştır.

Otobiyografide anılara yer verilmez çünkü otobiyografi, kişinin kendi hayatını kendi ağzından anlattığı bir yazı türüdür. Ancak, otobiyografide anılar kullanılabilir; yazar, mektuplar, fotoğraflar, kişisel hatıralar gibi diğer bilgi kaynaklarından yararlanarak hikayesini daha zengin ve ilgi çekici hale getirebilir. Ayrıca, otobiyografi yazarken anıların doğruluğu da göz önünde bulundurulmalıdır; anılar zamanla değişebilir ve yanıltıcı olabilirler.

Fakir Baykurt'un Efkar Tepesi kitabı, 1959-1960 yılları arasında çeşitli yayın organlarında çıkan yazıların toplandığı bir eserdir. Kitapta ele alınan bazı konular: partizanlık; din sömürüsü; köyün yoksulluğu; köylünün cahilliği; okur-yazarlık; kız çocuklarının okula gönderilmemesi. Eser, adını yazarın ilk görev yerlerinden olan Artvin-Şavşat'ta ilçeye hakim yüksek bir tepe olan Efkar Tepesi'nden alır.

Anıl Emre Daldal'ın "M." şarkısı, 2014 yılında hayatını kaybeden bir arkadaşı anısına yazılmıştır. Daldal, şarkının anlamını tam olarak açıklamaktan kaçınmış ve dinleyicilerin kendi yorumlarını yapmasına olanak tanımıştır.

Hatıra, bir kişiyi veya olayı anımsatan nesne, andaç, anmalık, yadigâr anlamına gelir. Ayrıca, yazarın anılarını kaleme aldığı düz yazı türü de hatıra olarak adlandırılır.

Emir Can İğrek'in "Facia" şarkısı, aşkın ve tutkunun getirdiği yoğunluğu anlatıyor olabilir. Şarkı sözlerinde, sevgilinin bakışlarının mermi, kirpiklerinin ok olduğu ve bu durumun bir facia olduğu ifade ediliyor. Şarkının tam anlamını sanatçının niyetine göre değerlendirmek daha doğru olacaktır.

Halide Edip Adıvar, Mor Salkımlı Ev'i çocukluk günlerinden 1918 yılına kadar olan anılarını anlatmak için yazmıştır. Eser, yazarın iki anı kitabından ilkidir. Mor Salkımlı Ev, ilk önce İngilizce olarak yayımlanmış (Memoirs of Halide Edip, Londra, 1926), daha sonra 1955 yılında Yeni İstanbul Gazetesi'nde tefrika edilmiş ve 1963 yılında, yazarın ölümünden hemen önce kitap olarak yayımlanmıştır.