Hasankeyf Kalesi'nin hikayesi şu şekilde özetlenebilir: - M.S. 363 yılında Bizanslılar tarafından, Dicle Nehri kıyısında ve nehirden 200 metre yükseklikte bir Süryani piskoposluğunun merkezi olarak inşa edilmiştir. - Kadıköy Konsülü tarafından M.S. 451 yılında alınan kararla kaledeki piskoposluğa "Kardinal" unvanı verilmiştir. - İslamiyetin yayılmasıyla birlikte, 638 yılında Halit Bin Velid'in komutanı İyaz Bin Ganem tarafından fethedilmiş ve sırasıyla Abbasiler, Mervaniler ve Hamdanilerin egemenliğine girmiştir. - 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra Selçukluların Anadolu'ya girmesiyle, Artuk Oğulları Beyliği'nin hakimiyetine geçmiş ve bu beylik tarafından imar edilerek iskana açılmıştır. - 1260 yılında Moğollar tarafından istila edilince, halk şehri terk ederek kaleye ve yamaçlardaki mağaralara sığınmıştır. Hasankeyf Kalesi, günümüze kadar ulaşan basamaklı merdivenleri ve kale duvarlarındaki kitabeleriyle tarihi bir öneme sahiptir.