Van Gölü'nün hikayesi, yaklaşık beş milyon yıl önce bölgenin farklı bir coğrafi yapıda olmasıyla başlar 1. Batı Anadolu'dan İran'ın batısına kadar uzanan bir iç göl, tektonik hareketler ve volkanik dağların etkisiyle ikiye ayrılır 1. Doğuda kalan göl, Van Gölü'nü oluşturur 13.

Gölün oluşumuyla ilgili bir efsane ise Urartu dönemine dayanır 2. Efsaneye göre, güzel bir prenses ve ona aşık olan bir genç arasında yaşanan derin aşk, kıskanç bir büyücü tarafından bozulur ve ikisi de kuğuya dönüştürülür 2. Bu nedenle, Van Gölü'nde dolaşan kuğuların bu efsanenin bir yansıması olduğu düşünülür 2.

Van Gölü, aynı zamanda tarihi ve kültürel açıdan da önemlidir 3. Urartu Krallığı'nın başkenti Van'da birçok tarihi eser bulunur ve göl çevresi, birçok devletin iz bıraktığı bir coğrafya olmuştur 13.