Refik Halit Karay'ın "Boz Esek" hikayesi, Anadolu'da yaşayan insanların gerçek hayatlarını ve toplumsal durumlarını anlatır 23.

Hikayenin özeti:

Köyün çocukları, dağ yolunda yere yatmış yaşlı bir adam ve yanında dolaşan boz bir eşek görürler 4. Çocukları haber vermesi üzerine, Hüsmen Hoca ve birkaç köylü yaşlı adamı aramaya giderler 4. Yaşlı adamın ölmek üzere olduğunu düşünseler de, adam gittikçe canlanır ve köye getirilir 4.

Yaşlı adam, ölmeden önce boz eşeğini ve kemerindeki sekiz altını Mekke'ye vakfetmek istediğini söyler 4. Köylüler, bu vasiyeti yerine getirmek için kadıya danışmaya karar verirler 4. Hüsmen, eşeği yanına alarak kasabaya gider, ancak kadı yoktur ve işi iki hafta sonraya ertelerler 4. Hüsmen, üç seferde de kadıyı bulamayınca, yorgun ve parasız bir şekilde köyüne geri döner 4.

Köylüler, eşeğe misafir gibi bakar ve ona kutsallık atfederler 4. Bir yıl sonra, Hüsmen tekrar kasabaya gittiğinde, kadıyı boz eşeğin üzerinde görünce hayrete düşer ve ıstırap içinde kalır 4.