Mem u Zin'in gerçek hikayesi, 1450/1451 yılında Cizre'de yaşanan bir aşk öyküsüne dayanır. Hikayenin kahramanları: Zin: Cizre Beyi Mir Zeynuddin'in kız kardeşidir. Memo: Divan katibinin oğludur. Olayların gelişimi: İki genç, bir Mart ayında düzenlenen şenlik sırasında kız kılığına girerek tanışır ve birbirlerine aşık olurlar. Parmaklarındaki yüzükleri değişirler. Cizre Beyi, Tacdin'e Siti'yi, Memo'ya ise Zin'i verir, ancak Memo ve Zin'in düğünü ertelenir. Bey'in iç özel kapıcısı Bekir, Zin'in aşkına engel olmaya çalışır. Memo, Bekir'in oyununa gelerek Bey ile iddialı bir satranç oyunu oynar ve kaybeder. Memo, Zin'e aşkını itiraf etmek zorunda kalır ve Bey onu zindana atar. Memo, zindanda Zin'in hasretinden ölür. Zin, Memo'nun mezarının başında can verir ve ikisi yan yana gömülür. Eser: Ahmed-i Hani, bu aşk öyküsünden ilham alarak Kürtçenin Kurmanci lehçesi ile "Mem û Zîn" mesnevisini yazmıştır. Eser, 2655 beyitten oluşur ve 1690-1695 yılları arasında yazılmıştır.