Mai ve Siyah kitabının özeti şu şekildedir: Ahmet Cemil'in Hayatı: Ahmet Cemil, babasının ölümünden sonra ailesinin geçimini sağlamak için kitap çevirileri yapar ve özel ders verir. Aşk ve Hayal Kırıklıkları: Ahmet Cemil, Lamia'ya aşıktır ancak Lamia bir subayla nişanlanır. Aile Tragedyaları: Ahmet Cemil'in kız kardeşi İkbal, hamile iken kötü muamele görür ve çocuğunu düşürerek hayatını kaybeder. İşten Atılma ve Eserin Yakarılması: Ahmet Cemil, çalıştığı gazeteden atılır ve büyük emeklerle yazdığı eserini yakar. İstanbul'dan Ayrılış: Tüm umutları tükenen Ahmet Cemil, annesiyle birlikte İstanbul'dan ayrılır. Mai hayal ve ümitleri, siyah ise hayal kırıklıkları ve acı gerçekleri temsil eder.