Eşek ve kabak hikayesi, Mevlana Celaleddin Rumi'nin Mesnevi adlı eserinde yer alan bir hikayedir 12.

Hikayenin özeti: Bir eşek, kabak bahçesine girip doyasıya kabak yer 1. Bahçe sahibi onu yakalayıp döver 1. Korkan eşek, bir daha kabak bahçesine gitmek istemez 1. Ancak bir süre sonra, başka bir bahçede yine kabak görür ve dayanamayıp yer 1. Yine bahçe sahibi tarafından yakalanıp dövülür 1. Bu kez eşek, kabak yeme isteği yüzünden bağımlı hale gelir ve ne kadar dövülürse dövülsün bu istek gitmez 1.

Hikayenin anlamı: Bu hikaye, insanoğlunun bazı zevklerine karşı bağımlı hale gelebileceğini ve bu bağımlılıkların felakete yol açabileceğini anlatır 1. Ayrıca, kabak yeme isteği nedeniyle kendine zarar veren eşek, hayvanların bile akıllı ve bilinçli olduğunu gösterir 1.