Kuyucaklı Yusuf romanı, 1903 yılında Aydın'ın Kuyucak köyünde bir cinayete tanık olan 9 yaşındaki Yusuf'un, onu evlat edinen Kaymakam Selahattin Bey'in kızı Muazzez ile olan aşkını ve bu aşka engel olmak isteyenlerle mücadelesini anlatır. Özetin devamı şu şekildedir: Yusuf, küçük yaşta ailesini kaybeder ve kasabanın kabadayısı Şakir'in Muazzez'e sataşması üzerine onunla kavga eder. Şakir, Yusuf'u alt etmek için babasını, Muazzez'in babası ile kumar oyununa dahil eder ve borç karşılığı olarak Muazzez'i ister. Ancak, Şakir düğün sırasında bakkalı öldürür ve Muazzez'i elde etmeye çalışır. Yusuf ve Muazzez kaçar ve evlenir. Yeni kaymakam, Yusuf'u köy tahsildarlığına verir. Şahende Hanım, kızını fuhşa iter, Yusuf bunu öğrenince intikam alır ve Şahende, Şakir ve kaymakamı öldürür. Yusuf, yaralı Muazzez'i alıp kaçar, ancak Muazzez yolda ölür. Roman, Anadolu kasabalarındaki toplumsal ve töreyi güçlü bir gözlemle yansıtırken, adaletsiz düzene karşı bir başkaldırı olarak da kabul edilir.