• Buradasın

    Ünlü düşmesi ve ünlü daralması nasıl ayırt edilir?

    Yazeka

    Arama sonuçlarına göre oluşturuldu

    Ünlü düşmesi ve ünlü daralması arasındaki fark şu şekilde ayırt edilebilir:
    1. Ünlü Düşmesi:
      • İki heceli kelimelerde görülür 3.
      • Ünlüyle başlayan ek alındığında, ikinci hecedeki dar ünlü (ı, i, u, ü) düşer 13.
      • Örnekler: ağız / ağzı, gönül / gönlünüz 3.
    2. Ünlü Daralması:
      • "-e", "-a" ünlüsüyle biten fiillere "-yor" eki geldiğinde meydana gelir 15.
      • Bu durumda "-e", "-ı", "-i", "-u", "-ü" şeklinde daralır 15.
      • Örnekler: bekle + yor → bekliyor, anla + yor → anlıyor 15.
    Özetle, ünlü düşmesi genellikle iki heceli kelimelerde ve ünlüyle başlayan eklerde görülürken, ünlü daralması "-e", "-a" ünlüsüyle biten fiillere "-yor" eki geldiğinde meydana gelir.
    5 kaynaktan alınan bilgiyle göre:

    Konuyla ilgili materyaller

    Otur-muş kelimesinde ünlü düşmesi var mı?

    "Oturmuş" kelimesinde ünlü düşmesi vardır.

    Ünlü daralması ve ünlü değişimi aynı şey mi?

    Hayır, ünlü daralması ve ünlü değişimi aynı şey değildir. Ünlü değişimi, kelime köklerinde ses değişmesine nadiren rastlanır ve yalnızca "sen" ve "ben" zamirlerine yönelme hali eki eklendiğinde meydana gelir. Ünlü daralması ise, -e, -a ünlüsüyle biten fiillere -yor eki geldiğinde bu kelimelerde daralma meydana gelmesi ve -ı, -i, -u, -ü şeklinde değişmesidir. Örnekler: bekle + yor → bekliyor (e daralarak i olur); anla + yor → anlıyor (a daralarak ı olur); dile + yor → diliyor.

    Dolaşma ünlü daralması mı?

    Dolaşma kelimesi, Türkçede ünlü daralmasına örnek olarak gösterilebilir. Ünlü daralması, Türkçede geniş ünlülerin (a, e) dar ünlülere (ı, i, u, ü) dönüşmesi şeklinde gerçekleşen bir ses olayıdır. Ancak, tek heceli olan "demek" ve "yemek" fiillerinde, söyleyişteki "i" ünlüsü yazıya da geçirilir. Bu nedenle, "dolaşma" kelimesinde ünlü daralması değil, "dolaş + yor" şeklinde bir kullanım söz konusudur.

    Hızla kelimesinde ünlü düşmesi var mı?

    Hayır, "hızla" kelimesinde ünlü düşmesi yoktur. Ünlü düşmesi, genellikle ikinci hecesinde dar ünlü (ı, i, u, ü) bulunan iki heceli kelimelerde, ünlü ile başlayan bir ek alındığında gerçekleşir. "Hızla" kelimesi bu kriterlere uymamaktadır.

    Ünlü daralması ve ünlü düşmesi aynı şey mi?

    Ünlü daralması ve ünlü düşmesi farklı ses olaylarıdır. Ünlü daralması, Türkçede "a" ve "e" geniş ünlüleri ile biten fiillere "-yor" eki getirildiğinde, bu ünlülerin daralarak "ı", "i", "u" veya "ü" dar ünlülerine dönüşmesi durumudur. Ünlü düşmesi ise, son hecesinde dar ünlü bulunan (ı, i, u, ü) bir kelime ünlüyle başlayan bir ek aldığında, son hecedeki dar ünlünün düşmesidir.

    Hızla kelimesi neden ünlü daralması?

    "Hızla" kelimesinde ünlü daralması yoktur. Ünlü daralması, Türkçede a veya e ünlüleriyle biten fiillerin şimdiki zaman çekiminde, fiilin son hecesindeki ünlü harfinin ı, i, u veya ü ünlülerinden birine dönüşmesi durumudur. "Hızla" kelimesi, "-la" ekiyle oluşturulmuş bir sıfat-fiil olup, bu tür kelimelerde ünlü daralması gerçekleşmez. Örneğin, "hızlı" kelimesine "-ca" eki geldiğinde daralma olmaz: "hızlıca".

    Ünlü daralmasına neden olan ekler?

    Ünlü daralmasına neden olan ekler şunlardır: -yor şimdiki zaman eki; -ma/-me olumsuzluk ekleri. Ayrıca, "de-" ve "ye-" fiil köklerine gelecek zaman, istek kipi, sıfat-fiil ve zarf-fiil eki getirildiğinde veya başka bir ek getirilip de araya "-y-" kaynaştırma harfi girdiğinde, bu seslerde (a, e) daralma olur. Örnekler: sakla + yor > saklıyor; dile + yor > diliyor; koşma + yor > koşmuyor.