Nizâmülmülk, Nizamiye Medreseleri'ni birkaç nedenle kurmuştur: Sünnî İslam'ı yaymak: Medreseleri, Sünnî İslam dünyasını Rafızi-Bâtınî (Şii ve Batini) düşüncesine karşı korumak ve Ehl-i Sünnet akidesini güçlendirmek amacıyla kurmuştur. Devlet görevlisi yetiştirmek: Devlet için uzman kadrolar yetiştirmek istemiştir. İlim kültürünü devam ettirmek: Ulemanın bilgilerini öğrencilerle paylaşabilmesi, rahatça yeni düşünceler geliştirebilmesi ve bu bilgilerin yeni nesillere aktarılarak ilim kültürünün devamını sağlamak amaçlanmıştır. Fakir öğrencilere eğitim imkanı sunmak: İmkanı olmayan fakir öğrencilerin de eğitim almasını sağlamak hedeflenmiştir.