Karakoncolos, Kalandar Gecesi'nde insanları hem korkutan hem de güldüren bir karakter olarak etrafta dolanır. Karakoncolos, insanlara sorular sorar ve cevaplarda "kara" kelimesi yoksa küçük bir cezayla onları güldürür. Bazı anlatılarda karakoncolos’un konuşabildiği, tıpkı bir maymun gibi insanları taklit ettiği vurgulanmaktadır. Ayrıca, Trabzon anlatılarında karakoncolos’un saf yanı vurgulanır, insanların sohbetlerine ve eğlencelerine katıldığı, yapılan her şeye ortak olduğu, kimseye zarar vermediği, sadece yiyecek isteyip gittiği belirtilir. Kalandar Gecesi'nde Karakoncolos'un yaptığı bazı diğer şeyler ise şunlardır: Bir sopanın ucuna bağlanan, üzerine çıngırak bağlanmış bir torba ile ev kapısından içeri uzanır. Yiyecek bir şey bulamazsa evin küçük erkek çocuğunu yiyebileceği inanılır. Kalandar Gecesi, 13 Ocak'ı 14 Ocak'a bağlayan gecedir.