Mükâteb köle, bir bedel karşılığında azat edilmek üzere efendisiyle anlaşma yapmış olan köledir. Fıkıh terimi olarak köle veya cariyenin bir bedel karşılığında hürriyetini elde edebilmesi için efendisiyle anlaşmasını ifade eder. Mükâteb köle, akit yaptığında, bedelin tamamını ödeyinceye kadar tam hürriyete kavuşmaz, ancak tam anlamıyla da köle sayılmaz; hürriyete adım atmış kabul edilir. Mükâtebe sözleşmesi yapan köle, efendisinin mülkiyetinden çıkmamakla birlikte, kendi adına çalışma, hukuki tasarruflarda bulunma, mallarının sahibi olma ve kazanç elde edebilmek için yolculuğa çıkma hak ve yetkilerini elde eder.