Trp ve lac operonları, bakterilerin gen ifadesini düzenlemek için kullandıkları mekanizmalardır. Trp operonu: - Yukarı akış düzenleyici bir gen olan TrpR, trp baskılayıcı proteininin üretiminden sorumludur. - Yeterli miktarda triptofan mevcut olduğunda, triptofan baskılayıcı proteine bağlanarak onun şeklini değiştirmesini sağlar. - Bu değişiklik, baskılayıcının DNA üzerindeki operatör bölgesine bağlanmasına ve RNA polimerazın aktivitesini engellemesine olanak tanır. - Böylece, triptofan sentezinde yer alan proteinlerin transkripsiyonu bloke edilir. Lac operonu: - Laktoz metabolizması için gerekli enzimleri (beta-galaktosidaz, permeaz, galaktosidaz transasetilaz) kodlar. - LacI düzenleyici geni tarafından kontrol edilir ve bu gen, operonun yukarısında yer alır. - LacI, operatör bölgesine bağlanan ve RNA polimerazın transkripsiyonunu engelleyen aktif bir baskılayıcı proteinin üretimini sağlar. - Ancak, laktoz mevcut olduğunda, allolaktaz (laktozun bir izomeri) adı verilen bir indükleyici, aktif baskılayıcıya bağlanır ve onu inaktif hale getirir. - Bu, baskılayıcının operatörden ayrılmasına ve RNA polimerazın laktoz metabolize eden proteinleri transkripsiyonuna izin vermesine neden olur. Her iki operon da negatif kontrol örneğidir, çünkü aktif baskılayıcılar transkripsiyon üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir.