Ölçüt ve değişken kavramları şu şekilde açıklanabilir: Ölçüt: Bir ölçme aracının, ölçmeyi amaçladığı özelliği başka özelliklerle karıştırmadan doğru bir şekilde ölçebilme derecesi. Değişken: Bireyden bireye, zamandan zamana, durumdan duruma farklılık gösteren, en az iki değer alabilen özellikler. Değişkenler, aldıkları değerlere ve kontrol şekillerine göre şu şekilde sınıflandırılabilir: Aldıkları değerlere göre: Sürekli (geçişli) değişkenler. Süreksiz (geçişsiz) değişkenler. Kontrol şekillerine göre: Bağımlı (açıklanan) değişkenler. Bağımsız (açıklayan) değişkenler.