Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki temel fark, bir çalışmadaki rolleri ve ne zaman meydana geldikleridir: Bağımsız değişken, araştırmacının manipüle ettiği, diğer değişkenlerin alacağı değerleri belirleyen unsurdur. Bağımlı değişken, bağımsız değişkene bağlı olarak değişen ve ölçülen sonuçtur. Örneğin, bir sınıftaki öğrencilerin akademik başarılarını inceleyen bir çalışmada, akademik başarı bağımlı değişkendir. Bir araştırmada bağımlı olan bir değişken, başka bir araştırmada bağımsız değişken haline gelebilir.