Derecesi değişen kalem, sertlik derecesi farklı olan kurşun kalemleri ifade eder. Bu kalemler, H (sert) ve B (yumuşak) gibi harflerle belirtilen derecelere sahiptir. H serisi kalemler, daha ince ve açık çizgiler için kullanılır. B serisi kalemler ise daha yumuşak ve koyu çizgiler oluşturur. Ayrıca, HB kalemleri, sertlik derecesi ortalama bir kalem olup, günlük yazım ve çizim için kullanılır.