Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Esrarengiz İstanbul" programının bir bölümü olan bu belgesel formatındaki video, sunucu ve Milli Saraylar Başkanlığı Müzecilik ve Tanıtım Daire Başkanı Güller Kara Hüseyin'in Dolmabahçe Sarayı'nı gezdiği bir turu içermektedir.
- Video, 170 yılı aşkın bir süredir gizemini koruyan Dolmabahçe Sarayı'nın yapılış hikayesini, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemindeki günlerini ve bugününü anlatmaktadır. Saray gezisi, Has Bahçe, Saat Kulesi, Metal Salonu, Kristal Merdivenler, Zülveç Hen Salonu, Halife Abdülmecid Efendi'nin kütüphanesi, kadınefendi dairesi, harem, muayede salonu, cehennemlik, mavi salon, 71. numaralı oda ve Pembe Salon gibi önemli bölümleri kapsamaktadır.
- Videoda sarayın mimari özellikleri, süsleme unsurları, tarihsel önemi ve 19. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin batılılaşma sürecindeki rolü detaylı şekilde açıklanmaktadır. Özellikle Atatürk'ün vefat ettiği 71. numaralı oda, hastalığı döneminde kullandığı Pembe Salon ve sarayın Osmanlı Devleti'nin yeniliğe doğru değişiminin en iyi örneklerinden biri olduğu bilgisi paylaşılmaktadır.
- 00:27Dolmabahçe Sarayı'nın Tanıtımı
- Dolmabahçe Sarayı, Osmanlı Devleti'nin batılaşma yolundaki en önemli adımlarından birini temsil eden, 170 yılı aşkın bir süredir gizemini koruyan bir imparatorluğun hikayelerini içinde barındıran bir yapıdır.
- Saray, klasik Osmanlı sarayları dışında inşa edilmiş olup, hem Avrupa'dan hem Osmanlı'dan ustaların çalıştığı bir yapıdır.
- Saray bahçeleri, dış cephe süslemeleri ve iç dekorasyonuyla her noktasında ihtişamın ve estetiğin farklı güzelliklerini sergilemektedir.
- 02:30Sarayın Tarihi
- Sultan Abdülmecid, 1843'te eski Beşiktaş Sarayı'nı yıktırıp yerine bugünkü Dolmabahçe Sarayı'nı inşa ettirmiştir.
- Büyük masraflarla inşa ettirdiği bu saraya otuz üç yaşında yerleşen Sultan Abdülmecid, sadece beş sene bu sarayda kalabilmıştır.
- Sarayın simge yapılarından biri olan saat kulesi, II. Abdülhamid tarafından 1890 yılında yaptırılmış ve beş yılda tamamlanmıştır.
- 05:59Sarayın Yapısı ve Özellikleri
- 19. yüzyılda saraylar, tüm dünyada prestij mekanları ve iktidarın gücünün göstergesi olarak inşa edilmişlerdir.
- Saray üç bölümden oluşmaktadır: padişahın kendisinin ve ailesinin yaşadığı Harem-i Humayun, sarayın yönetim merkezi olan Mabeyn-i Humayun ve tören anlamına gelen Muayede Salonu.
- Metal Salon, sarayın protokol giriş salonudur ve burada yabancı elçiler, yerli ve yabancı üst düzey görevliler padişahın huzuruna çıkmadan önce ve sonra beklerlerdi.
- 08:35Dolmabahçe'nin Adının Kökeni
- Dolmabahçe Sarayı'nın bulunduğu alan antik çağlardan beri gemicilerin kullandıkları bir liman ve Osmanlılar döneminde kaptan paşaların gemilerini demirledikleri bir körfezdi.
- 16. yüzyıla gelindiğinde bu körfez bir bataklığa dönüşmüş, 17. yüzyıldan itibaren doldurulmuş ve burada kasırlar, köşkler inşa edilmeye başlanmıştır.
- 19. yüzyıla gelindiğinde bu alanda bulunan yapılar Beşiktaş Sahil Sarayları adıyla anılırken, batılılaşma etkisi ve yeni bir saray ihtiyacı nedeniyle bu ahşap sahil sarayları yıkılıp yeni bir Dolmabahçe Sarayı inşa edilmiştir.
- 10:37Sarayın Batılı Özellikleri
- Dolmabahçe Sarayı batı etkisinde olduğu için diğer Osmanlı saraylarına göre daha süslüdür.
- Sarayın cephesinde barok, ampir ve rokoka süslemeler bulunmaktadır.
- 18. yüzyılın ikinci yarısında sanayi devrimi ile birlikte günlük hayatı etkileyen yenilikler ve gelişmeler olmuştur.
- 12:31Kristal Merdivenler
- Dolmabahçe Sarayı'nın orta katından üst kata doğru kristal merdivenlerden geçerek çıkılır.
- Bu merdivenlerin korkulukları İngiliz kristallerinden yapılmıştır.
- Kristal merdivenler ayrıca "protokol merdivenleri" olarak da bilinir ve özellikle süfera salonuna çıkarken yabancı sefirlerin geçeceği mekanlar için tasarlanmıştır.
- 13:45Dolmabahçe Sarayı'nın Görkemi
- Dolmabahçe Sarayı'nda metal salondan girişten itibaren kristal merdivenler, avizeler ve cam kubbe gibi detaylar, Osmanlı'nın gücünü ve otoritesini göstermek için özenle seçilmiştir.
- Cam kubbe, orijinal olarak güvez renginde (kırmızıya mora çalan) camlarla yapılmış, ancak kayıplara uğradığı için değiştirilmiştir.
- Sarayın görkemli yapısı, ticaret anlaşmaları ve siyasi ilişkiler için önemli bir sembol olarak kullanılmıştır.
- 15:29Zülveç Hen Salonu
- Zülveç Hen Salonu, iç ve dış mabeyni birbirine bağlayan, iki cepheli anlamına gelen bir mekandır.
- Osmanlı döneminde bu salonda Ramazanlarda huzur dersleri, mevlitler ve teravih namazları kılınmıştır.
- Salonun parkeleri maun, pelesenk ve ıhlamur ağaçlarından oluşan geçmeli parkelerle süslenmiştir.
- 16:39Halife Abdülmecid Efendi'nin Kütüphanesi
- Halife Abdülmecid Efendi, şehzadeliğinden itibaren kitaplara ve sanata meraklı, kendisi de ressam ve edebiyata düşkündür.
- Kütüphanesinde Osmanlıca, Fransızca, İngilizce, Almanca, Arapça ve Farsça eserler bulunan onbeş bine yakın kitap vardır.
- Kitapları bir kısmı kendisi satın alırken, bir kısmı da yurtiçi ve yurtdışından hediye olarak almıştır.
- 17:48Kadınefendi Dairesi
- Kadınefendi dairesi, dış kapısı kapandığında kendi içinde dört katlı bir apartman gibi bir bütünlük oluşturur.
- Alt katlarda cariyeler ve hizmetliler, orta katlarda yemek odası, gündüzlük odası ve bazen yatak odası bulunur.
- Kadın efendilerle birlikte şehzadeler ve sultan efendiler de aynı dairede yaşarlar.
- 18:47Harem ve Yönetimi
- Harem, haramdan gelen, gizli ve kapalı anlamına gelen bir kelimedir ve özellikle kadınların yaşadığı alanıdır.
- Harem'de bulunan tembihname, kadınların nasıl davranmaları gerektiğine dair madde madde sıralamalar içeren bir yönetmelik niteliğindedir.
- Harem'de kapıların açılma/kapanma saatleri, yaşmakların örülme şekilleri ve kılık kıyafet kuralları belirtilmiştir.
- 20:25Muayede Salonu
- Muayede Salonu, sarayın en görkemli salonudur ve en fazla altın kullanıldığı, en büyük avizenin olduğu mekandır.
- Salonun ortasından sarkan ihtişamlı avize, Sultan Abdülmecid'in isteği üzerine İngiltere'de yaptırılmıştır ve ağırlığı yaklaşık beş ton olarak rivayet edilir.
- Sarayda bu süslemeler için ondört ton altın kullanıldığı rivayet edilmektedir.
- 21:34Muayede Salonu'nun Tarihi
- Muayede Salonu'ndaki eşyalar, İngiltere Kraliçesi Victoria'nın hediyesi olarak yıllarca düşünülmüş, ancak 1990'lı yıllarda belgelerde bunların sipariş edilen eşyalar olduğu ortaya çıkmıştır.
- 1852 yılında İngiltere'ye bir sipariş verilerek 1853 yılının ikinci yarısında 67 sandık içinde 464 ampullü hava gazına uygun bir avize gelmiştir.
- Sultan Abdülmecid saray yapılırken bir gazhane de yaptırarak aydınlatma ve ısıtma için hava gazı kullanmıştır.
- 23:14Muayede Salonu'nun Kullanımı
- Muayede kelimesi "bayramlaşma" anlamına gelir ve bu salon Topkapı'daki Babüssaade önünde yapılan tahta çıkış ve bayramlaşma törenlerinin kapalı bir mekana alınması için kullanılmıştır.
- Kurban ve Ramazan bayramlarında Topkapı'dan getirilen muayede tahtı, saray orkestrasının olduğu galerilerin karşısında yerleştirilir.
- Harem kadınları bayramlaşma törenlerini karşıdaki kafesli pencereden izlerler.
- 24:28Muayede Salonu'nun Isıtma Sistemi
- Muayede Salonu'nda 56 adet sütunun altından gelen ısıtma sistemi ile salon 18-20 derece arasında bir sıcaklığa ulaşabilmekteydi.
- Sultan Reşat döneminde kalorifer sistemi devreye girmeden önce mangallar, şömineler, çini sobalar ve döküm sobalar kullanılmıştır.
- Altan ısıtma sistemi, yakılan ateş ve korunun hava kanalları vasıtasıyla sütunların altındaki meander formundaki mazgallara ulaştırılmasıyla sağlanmıştır.
- 26:40Mavi Salon
- Mavi Salon adını duvar, tavan resimleri ve döşemesinden gelen mavi hakimiyeti nedeniyle almıştır.
- Bu salonda padişah, kurban ve ramazan bayramlarında harem kadınları ve hizmetlilerin kutlamalarını kabul ederdi.
- 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra yabancı devlet adamları ve eşleri valide sultan veya kadınefendiler tarafından bu salonda ağırlanmıştır.
- 27:33Atatürk'ün Asansörü
- Cumhuriyet döneminde hastalanmış Atatürk için Mavi Salon'da özel bir asansör yapılmıştır.
- Hastalığı döneminde salonda yatağı kurulmuş ve asansörde dinlenmiştir.
- 28:23Atatürk'ün Çalışma Odası
- 10 Kasım 1938'de Atatürk'ün ebediyete intikal ettiği Dolmabahçe Sarayı'nın 71. odası her 10 Kasım'da binlerce kişi tarafından ziyaret edilir.
- Odadaki her şey 1938'deki orijinal halinde muhafaza edilmiş, karyola, fotoğraflar ve şifonyer dikkat çekmektedir.
- Dokuz buçuk geçe durdurulmuş saat, odada dikkat çeken bir ayrıntıdır.
- 29:04Atatürk'ün Sevdiği Oda
- Atatürk'ün denize bakan ve yanında pembe salonu olan 71. numaralı odasını seçmesinin sebebi çok mütevazı olmasıdır.
- Yatağının üzerindeki bayrak örtüsü, olgunlaşma enstitüsü tarafından ipek atlas üzerine dival işi tekniğiyle yapılmıştır.
- Odada Atatürk'ün çok sevdiği dört mevsim tablosu ve dokuma sanatı ile yapılmış harika bir portresi bulunmaktadır.
- 30:39Atatürk'ün Vefatından Sonra
- 1938'de Atatürk'ün vefatından sonra Dolmabahçe Sarayı'nda bir tabanca sesi duyuldu.
- Atatürk'e en yakın olan çocukluk arkadaşı yaveri Salih Bozok intihar girişiminde bulundu, ancak ağır yaralı olarak kurtarıldı.
- 31:12Pembe Salon
- Atatürk'ün en sevdiği renk gündoğumu şafak pembe olduğu için bu salonu çok sevmiş ve hastalığı döneminde burada kalmıştır.
- Osmanlı döneminde bu salon valide sultan divanhanesi olarak adlandırılıp, aile toplantıları ve misafir ağırlamaları burada yapılırdı.
- Pembe Salon'un önünde bir balkonu ve deniz görünümü vardır.
- 32:09Atatürk'ün Hastalığı ve Tedavisi
- 1937 sonlarında Atatürk'ün Karaciğer hastalığı teşhisi konulmuş ve durumu zamanla ağırlaşmıştır.
- Atatürk'ün kullandığı ilaçlar ecza dolabında korunmaktadır.
- Pembe Salon'un yanında bulunan banyoya açılan gizli bir kapı bulunmaktadır.
- 34:30Dolmabahçe Sarayı'nın Önemi
- Dolmabahçe Sarayı, Osmanlı Devleti'nin yeniliğe doğru değişiminin en iyi örneklerinden biridir.
- Burası sadece Osmanlı'ya değil, Cumhuriyet'in ilk dönemlerine de ev sahipliği yapmıştır.
- İstanbul'un en büyük üç sarayı olan Dolmabahçe Sarayı'nın bilinmeyen yönleri göstermeye çalışılmıştır.