Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir rehber tarafından Diyarbakır'daki Behram Paşa Külliyesi'nin detaylı tanıtımını içeren bir gezi belgeselidir. Videoda ayrıca Baybars adlı bir kişi de yer almaktadır.
- Video, Mimar Sinan'ın Diyarbakır'daki tek eseri olan Behram Paşa Külliyesi'nin mimari özelliklerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. Tur, caminin dış görünümünden başlayarak iç mekanlara, sekizgen şadırvan, burgulu sütunlar, su mermeri minber, mihrap, revzen ve itikaf odası gibi mimari unsurlara kadar uzanmaktadır.
- Videoda ayrıca Behram Paşa'nın hayatı, Balkan kökenli bir sadrazam olduğu ve Anadolu'ya yaptığı büyük yatırımlar hakkında bilgiler verilmektedir. Mimar Sinan'ın İstanbul'da sadece iki tane çini külahlı minberin bulunduğu bilgisi paylaşılırken, Osmanlı'nın Anadolu'yu ihmal etmediği yalanının bu eser üzerinden çürütülmesi istenmektedir. Video, caminin daha sık açılması ve korunması gerektiği çağrısıyla sonlanmaktadır.
- Behram Paşa Külliyesi'nin Önemi
- Diyarbakır'a her hafta sonu yüzlerce insan gelmesine rağmen, Behram Paşa Külliyesi'ne uğramayan çok az insan vardır.
- Behram Paşa, Mimar Sinan'ın Diyarbakır'daki tek eseridir ve bu eserin bilinmesi son derece önemlidir.
- Külliye 1562-1564 yılları arasında yapılmış olup, Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümüne tam iki sene kalmıştır.
- 00:33Behram Paşa'nın Hayatı ve Eserleri
- Behram Paşa, Anadolu'nun ve Osmanlı coğrafyasının dört bir yanında muhteşem eserler bırakmıştır.
- Behram Paşa, dönemin baş mimarı Mimar Sinan'ın eserlerini yaptırırken, Mimar Sinan'ın damgası dört bir yana vurulmuştur.
- Behram Paşa, Anadolu'nun dört bir yanında muhteşem eserler bırakmıştır.
- 01:11Sekizgen Şadırvanın Önemi
- Külliye içindeki sekizgen şadırvan, yekpare Diyarbakır baz altından oyularak yapılmış bir şaheserdir.
- Mimar Sinan'ın arayışı camisi olarak bilinen Behram Paşa, sekiz destekli plan şemasıyla dünyanın en büyük kubbeli camisi olan Edirne Selimiye'yi planlamıştır.
- Mimar Sinan, sekiz ayaklı şadırvanı 32 metre çapında bir kubbeyle Selimiye'yi planlamış, ancak Kanuni'nin ölümü ve Selim'in tahta geçmesiyle bu plan gerçekleşmemiştir.
- 02:36Son Cemaat Yeri ve Mimari Özellikleri
- Mimar Sinan, sadece siyah Diyarbakır baz altını kullanmamış, aralarına sarı küfekler de atmıştır.
- Son cemaat yeri caminin dışına taşınmış ve Mimar Sinan, minareyi son cemaat yerinin taşkınlığına koyarak sabitlemiştir.
- Diyarbakır'ın sıcak coğrafyasında, son cemaat yerinde namaz kılmak keyifli olup, Mimar Sinan son cemaat yerini uzatmak için saçak ve sütunlarla genişletmiştir.
- 04:35Son Cemaat Yerinin Sanatsal Değerleri
- Son cemaat yeri üzerindeki sanatsal değerler insanı kendine hayran bırakmaktadır.
- Mimar Sinan, kemerlerin aralarına yuvarlatmış taşları yerleştirerek yekpare taşı pahlamıştır.
- Son cemaat yeri üzerinde mukarnaslı çerçeveler, çokgen geometrik bezemeler ve lokma demirli pencere parmaklıklarının kenarlarına kum saati sütunçeler formunda burgulu sütunlar yerleştirilmiştir.
- 06:04Behram Paşa'nın Kişiliği ve Eserleri
- Behram Paşa, zengin ve sanatsever bir adamdı, dünyayı gezmiş ve dünya sanatını görmüştü.
- Caminin ana giriş kapısının kenarındaki pencerelerin lokma demirleri daha özel planlanmış, dövme demir ve balık sirti şeklinde kum saati sütunçeler kullanılmıştır.
- Ana giriş portalında renkli taşlar iç içe geçirilerek güneş formu verilmiş, şemse süslemesi tam ortaya konulmuş ve kubbeyi güneş formunda yerleştirmiştir.
- 08:26Behram Paşa'nın Hayatı ve Eserleri
- Behram Paşa, Sivas'ta Behrampaşa Kervansarayı, Halep'te Behrampaşa ve Yemen'de Behramiye adlı bir şehir kurmuştur.
- Sokullu Mehmet Paşa'nın soyundan gelen Behram Paşa, Kanuni'nin son döneminde Yemen seferine gitmiş ve Yemen'de beylerbeylik yapmıştır.
- Behram Paşa, Diyarbakır'da Beylerbeylik yaptığı dönemde Behrampaşa Külliyesi'ni yaptırmış ve Diyarbakır'ın meşhur Paşa Hamamı'nı da yaptırmıştır.
- 10:54Behrampaşa Camii Ziyareti
- Konuşmacı yaklaşık on sene önce Behrampaşa üzerine bir video çekmiş ve bu video Baybars'ı çok etkilemiş, on yıldır Behrampaşa'ya gelmeyi beklemiş.
- Baybars, Behrampaşa Camii'ni anlatmak için minberi gösteriyor ve bu minberin su mermeri (alabaster) denildiğini, ışık tutulduğunda içinden ışık geçtiğini açıklıyor.
- Su mermerinin bir kısmı çatlak olmuş ve tamir edilmesi gerekiyor.
- 12:33Su Mermerinin Özellikleri
- Dolmabahçe Sarayı'nın padişah hamamında da su mermerinden yapılmış bir yapı bulunuyor.
- Sultan Abdülmecid, Mısır Beylerbeyliği yapmış bir adam olduğu için Mısır'dan mermer yatakları getirmiş.
- Su mermerinin adı alabaster olarak geçiyor ve çok pahalı bir mermer olduğu için kolay kolay evlere konulamıyor.
- 13:31Caminin Mimarisi
- Caminin merdiveninin basamağında kapının daha rahat açılabilmesi için özel bir şekil bulunuyor.
- Mimar Sinan, birinci basamağı çift taraflı oymuş ve yarım ay şeklinde yapmış.
- Caminin iki katı var ve üçüncü katında hiç bir camide göremeyeceğiniz orijinal detaylar bulunuyor.
- 16:05Caminin İç Mekanları
- Camide müezzin mahfili, hanımefendiler mahfili ve diğer mahfiller bulunuyor.
- Caminin penceresi yuvarlak şeklinde ve açılıp kapanabiliyor, hava alınıp kilitlenebiliyor.
- Caminin duvarlarının taşları kesilmiş ve ressam gibi resim gibi görünüyor.
- 17:18İtikaf Odası
- Caminin içinde itikaf odası bulunuyor ve burada ölüm düşünülüyor.
- İtikaf odası daracık ve küçücük, içine giren insan ayakta duramaz, ancak iki büklüm durabilir.
- Bu odada merdiven yok, geçici olarak getiriliyor ve kullanıldıktan sonra tekrar alınıyor.
- 18:34Caminin İçindeki Sanat Eserleri
- Caminin içinde 16. yüzyıl Osmanlı çinileri bulunmaktadır ve özellikle üst kattaki çiniler son derece kıymetlidir.
- Camide revzen adı verilen Osmanlı'nın renkli çam sanatı bulunmaktadır ve bu revzen dünyada tek ikinci örneği yoktur.
- Revzen sanatında delikler yukarı doğru bakmaktadır, böylece güneş ışığı direkt içine alınıp cam renkleriyle içeri verilerek cami için lahuti bir hava oluşmaktadır.
- 21:27Caminin Mimari Özellikleri
- Mimar Sinan, camide siyah bazalt, beyaz küfeki ve kırmızı taş kullanarak farklı bir oyun düşürmüştür.
- Camide su mermeriyle kaplı minberin kenar çerçeveleri ve kontürleri ile mihrabın içerisine kırmızı taş kullanılmıştır.
- İstanbul'da sadece iki caminin minber külahı çini olup, bunlardan biri Üsküdar Kösem Sultan Camisi'dir, diğeri Sokullu Mehmet Paşa'nın Kadırga Sokullu Camii'dir.
- 22:27Caminin Önemi ve Açık Kalması
- Cami, çinisiyle, su mermerli minberiyle, kırmızı-beyaz küfeki siyah bazaltlı mihrabıyla Edirne Selimiye'yi çağrıştıran, sekiz destekli plan şemalı şadırvanıyla Mimar Sinan'ın "ben yaptım" dediği mükemmeli arayış camisidir.
- Cami hafta sonları sabahtan akşama kadar açık tutulmalıdır, ancak şu anda sadece bir saat sonra açılacağı söylenmektedir.
- Cami imamları, camideki kıymetli çinilerin hırsızlık ve soyulma riski nedeniyle açılmaması gerektiğini belirtmektedir.
- 23:59Osmanlı'nın Anadolu'ya Yatırımları
- Osmanlı'nın Anadolu'ya yatırım yaptığı, Balkan kökenli devşirme paşaların kendi memleketlerine yatırım yaptıkları iddiası bir yalandır.
- Behram Paşa (Boşnak Sokulluzade) gibi Balkan kökenli sadrazamlar, Van'da Rüstem Paşa, Payalı'da Sokullu Mehmet Paşa gibi Anadolu'da birçok eser bırakmıştır.
- Osmanlı Enderun'da yetişen talebeler ırk, renk, dil, din ayrımı yapılmaksızın zekasına bakılarak alınırdı ve coğrafyanın tamamına kendi ceplerinden hizmet ederlerdi.