Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir akademisyen ile çeşitli konuklar arasında geçen röportaj formatında bir sohbettir. Konuşmacı, İstanbul Bilgi Üniversitesi'nde yaratıcılık üzerine dersler veren ve "Yaratıcılık: Aklımızın Sınırlarını Aşmak" adlı kitabı hazırlayan bir akademisyendir.
- Videoda yaratıcılık kavramı, 1960'lardan beri bilimsel bir dal olarak gelişimi, tarihsel örneklerle açıklanması ve toplumsal faktörlerin yaratıcılığa etkisi ele alınmaktadır. Konuşmacı, yaratıcılığın tanımı, beyin fonksiyonlarıyla ilişkisi, baskıların yaratıcılığı nasıl engellediği ve yaratıcılığın ölçülmesi gibi konuları tartışmaktadır.
- Röportajda Robert Schuman, Kristof Kolomb gibi tarihi figürler üzerinden yaratıcılık örnekleri verilmekte, ayrıca Kocatepe Camii örneği üzerinden yenilikçi mimari projelerin toplumsal tepkileri incelenmektedir. Konuşmacı, yaratıcılığın kadınların %50'den fazlasının yer aldığı bir bilimsel dal olduğunu ve herkesin yaratıcı potansiyeli olduğunu ancak doğru yönlendirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
- 00:04Yaratıcılık Kitabı ve Konunun Tarihi
- Konuşmacılar, yaklaşık bir sene önce yayınlanan ve okullarda ilgi uyandıran "Yaratıcılık: Aklımızın Sınırlarını Aşmak" adlı kitap hakkında konuşuyorlar.
- Konuşmacı, bir tıp doktoru olup İstanbul Bilgi Üniversitesi'nde üç buçuk senedir yaratıcılık üzerine dersler veriyor.
- 1960'lardan bu yana hekimler, bilişimciler, sosyologlar ve psikologlar bir araya gelerek yaratıcılık üzerine çalışmış ve bu konu bir bilim dalı haline gelmiştir.
- 02:30Yaratıcılık Kavramı
- Yaratıcılık, bilimsel olarak hiç yoktan bir fikir, obje veya düşünce yaratmak veya mevcut kavramları bir araya getirerek yeni bir şey üretmektir.
- Yaratıcılık, mevcut bilinen ve düşünülen dışındaki, önceden üretilemeyecek olan şeyleri üretmeyi ifade eder.
- 03:06Yaratıcılık Örneği
- 1500'lerde İngiltere'de Chamberland adlı bir doğumcu, doğum sırasında çocukları yukarıdan aşağı itmek yerine çekmek fikrini uygulamıştır.
- Chamberland, kaşar benzeyen bir alet yaparak çocuğun kafasını kavrayıp aşağı doğru çekerek pelvisi parçalamadan çocukları doğurmayı başarmıştır.
- Bu basit fikir, birçok kadını ve çocuğun hayatını kurtarmıştır.
- 05:34Yaratıcılık Türleri ve Beyin İlişkisi
- Yaratıcılık iki temel yöntemle gerçekleşir: basit fikirlerin uygulanması ve farklı teknolojilerin bir araya getirilmesi.
- Fonksiyonel MR teknolojisi, beynin hangi bölgelerinin yaratıcılık sırasında aktif olduğunu göstermektedir.
- Yaratıcı eylemler, notadan çalma ve sahne yaratma gibi farklı eylemler beynin farklı bölgelerini etkilemektedir.
- 08:30Yaratıcılık Potansiyeli ve Bastırılması
- İnsanlarda yaratıcılık potansiyeli bulunur ancak bu potansiyel baskı, bastırma ve susturma nedeniyle ortaya çıkmaz.
- Çocukluk döneminde aşırı baskı (saat beşte uyku, büyüklerin önünde konuşma yasak gibi) yaratıcılık potansiyelini bastırır.
- Çocuklar meraklı, her şeyi anlamak, keşfetmek ve icat etmek isteyen varlıklardır, ancak bu özellikler baskı altında kalır.
- 09:45Örnekler ve Deneyimler
- Yumurtayı düşürüp kırılan bir çocuğa bağıran ebeveynler, aslında çocuğun fiziksel bir deneyimle karşılaştığını unutuyor.
- Öğrenmenin en büyük yöntemlerinden biri deneyimlemektir.
- Solaklık örneğinde, baskıcı sosyal yapılar sayesinde insanların %10'u solak olmasına rağmen, bazı ülkelerde bu oran daha düşük olmaktadır.
- 12:00Eğitim Sistemindeki Sorunlar
- Bir çocuğun matematik problemlerini farklı bir yöntemle çözmeye çalışması, öğretmen tarafından yasaklanabilir.
- Yeni ve farklı yöntemlere izin verilmez, bu da yaratıcılığı kısıtlar.
- Geometri çözerken formülleri ezberlemek yerine üçgen üzerinden çözmeyi destekleyen öğretmenler, yaratıcılığı teşvik eder.
- 13:46Yeniliğe Kapalı Tutum
- Katırın doğurması gibi nadir olaylar, köyün büyükleri tarafından "kıyamet" olarak görülür ve engellenmeye çalışılır.
- Yeni ve farklı şeyler istenmez, bu da yaratıcılığın ortaya çıkmasını engeller.
- Ankara'daki Kocatepe Camii örneğinde, çağdaş mimariye karşı çıkılan ve sonunda geleneksel bir cami inşa edilmesi gösterilmiştir.
- 16:32Yaratıcılık ve Serbestlik
- Çocuk ailede, okulda baskı olursa ve ileri yaşta yeniliğe kapalı bir tutumla karşılaşırsa, yaratıcı olamaz.
- Yaratıcılık için serbestlik gereklidir.
- Çocuğun kendi yönünü seçmesi ve ona yardımcı olmak gerekir, zorlamak yerine.
- 18:42Yaratıcılık ve Zaman
- Bir konuda çok derin çalışıp en az on sene yoğunlaşırsanız, o konuda iri gelmiş bir yaratıcı olabilirsiniz.
- Yaratıcılık yeteneği varsa ve baskıya uğramazsanız, günlük hayatta ufak tefek şeyler yaratırsınız.
- Hepimizin kafasında toplumun bize dikte ettiği yaratıcılığı gerçekleştirebileceğimiz bir "sanal kavanoz" vardır.
- 20:04Sanal Kafamızdaki Engeller
- İnsanların sırıtlarını ışığa dönük oturup gölgeleri görmeleri, gerçek hayattan uzak bir durum olduğunu, ancak dışarıda gerçek bir hayatın olduğunu ifade ediyor.
- Sanal kafamızdaki engelleri kırıp çıkmak, politikada da görülebilir.
- 20:35Birinci Dünya Savaşı Sonrası Almanya
- Birinci Dünya Savaşı sonunda Almanlar savaşı kaybedince, Versay Antlaşması'nda Fransa, İngiltere ve Amerika tarafından ağır cezalarla karşılandı.
- Almanya'nın %14'ü kadar toprağı Fransa'ya verildi ve her ay milyarlarca marke ödeyecek şekilde cezalandırıldı.
- Bu durum Almanya'yı ciddi bir ekonomik krize sürükledi, insanların sokakta dilenmesine ve para değerinin hızla kaybolmasına neden oldu.
- 23:00Almanya'nın Toparlanması ve İkinci Dünya Savaşı
- Almanya'nın bu durumdan kurtulması ve güçlü bir devlet haline gelmesi, Hitler'in milliyetçiliği ve cezalandırılan toprakları geri almayı vaat etmesiyle başladı.
- Hitler'in seçimi sonucu İkinci Dünya Savaşı patladı, milyonlarca insan öldü ve Almanya yine kaybetti.
- 23:52Robert Schuman ve Avrupa Birliği
- İkinci Dünya Savaşı sonrası Fransız diplomat Robert Schuman, Almanları cezalandırmak yerine birlikte çalışmayı savundu.
- Schuman, Almanya ve Fransa'nın demir-çelik fabrikalarını ve kömür madenlerini bir araya getirerek birlikte yönetmelerini önerdi.
- Bu fikir başarılı oldu ve Avrupa Birliği'nin temelini attı.
- 27:10Yaratıcılık ve Beyin Hücreleri
- Yaratıcılık için beyin hücreleri arasındaki bağlantıların çok olması avantaj sağlar.
- Beyin hücreleri, spor yapan kas gibi her yaşta yenileme ve yeni hücre üretme kapasitesine sahiptir.
- Sodoku yapmak yerine kafayı zorlayarak, aktiviteye devam ederek, sosyalleşerek ve düşünerek beyin hücreleri arasındaki bağlantılar artırılabilir.
- 29:07Yaratıcılıkta İnat ve Dayanışma
- Yaratıcılık için sadece beyin hücreleri arasındaki bağlantılar değil, inat ve pes etmemek de önemlidir.
- Kristof Kolomb örneğinde olduğu gibi, inatçı ve tutucu olmak, yaratıcılık için gerekli bir niteliktir.
- Yaratıcılıkta baskılara karşı direnmek, pes etmemek ve devam etmek de önemli bir unsurdur.
- 33:11Kadınların Yaratıcılık Alanındaki Yeri
- 1960'lardan bu yana oluşan yeni bilim dallarında, yaratıcılık formüllerini ve keşiflerini yapanların yüzde elli'den fazlası kadın.
- Eski bilim dallarında kadınların az olması, kadınlara okuma ve eğitim fırsatının erkekler kadar verilmediğinden kaynaklanıyor.
- Virginia Woolf gibi zengin bir ailenin kızı bile okuma fırsatı verilmedi, bu da kadınlara eğitim verilmediğinde yaratıcılıkta başarılı olamadıklarını gösteriyor.
- 34:37Kadınların Yaratıcılıkta Yükselişinin Nedenleri
- Kadınların beynin yapısında ve bir şey üretme yeteneğinde erkeklerden zırnık farkı yok, fark toplumsal durumdan kaynaklanıyor.
- İspanya'da Farma Mondi adlı ilaç firmanın 2016 yılında çektiği bir reklamda, kadınların erkeklerden daha fazla engelle karşılaştığı vurgulanıyor.
- Kadınların bedensel zorluklarla ve topluma adapte olmakta zorlandıkları belirtilerek, bu durumun birlikte hareket etmemiz gerektiğini gösteriyor.
- 36:04Yaratıcılık Örnekleri
- Doğum sonrası rahim kanaması, doğumdan sonra en çok korkulan bir durum olup, rahim boşluğu kapanmaması durumunda kanama yaşanıyor.
- Bir doktor, rahim kanaması durdurmak için rahim boşluğunu iplikle sıkarak kanamayı durdurmuş ve iplikler 15 gün sonra eridiği için kadın rahmini kaybetmeden kurtulmuş.
- Bu örnekte gösterildiği gibi, yaratıcılık kısa sürede ayak üstünde keşfedilen ve icat edilen şeyler de olabilir.
- 38:14Yaratıcılık Ölçümü
- Yaratıcılık, genel bilgi veya IQ gibi ölçülebilir bir şey değil, yaratıcılık yeteneklerinin bazıları olabilir.
- Yaratıcılığı ölçmeye çalışan testler, IQ testleri gibi bir sürü şey çıkmasına rağmen, yaratıcılığı anlamaya çalışan testlerin geçerliliği tartışmalı.
- Yaratıcılık testlerinde "bu konuda bir şiir yaz" veya "bu şekilleri birleştir resim yap" gibi sorular soruluyor, ancak bunun da eksper değerlendirmesi gerektiği için yeterli olmuyor.
- Son olarak, yaratıcılık testlerinde hayatın gerçek sorunlarına çözüm bulma becerisi ölçülüyor, yani "bu durumu nasıl çözersin" gibi sorular soruluyor.