Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir enerji gündemine programı formatında olup, İstanbul Teknik Üniversitesi Enerji Enstitüsü Enerji Planlaması ve Yönetimi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sermin Onay ile yapılan bir röportajı içermektedir.
- Videoda Türkiye'nin elektrik piyasası, mevcut kurulu güç, arz-talep dengesi ve tarifelerin oluşumu ele alınmaktadır. Ayrıca elektrik piyasasının liberalleşmesi, özelleştirme süreci, serbest tüketici kavramı ve rekabet koşullarının oluşturulması hakkında bilgiler verilmektedir. Röportajda elektrik enerjisinin pahalı bir enerji kaynağı olduğu, çevre koşullarıyla bağdaştırılarak karbon salınımının optimizasyonu gerektiği vurgulanmaktadır.
- Videoda ayrıca Türkiye'nin elektrik üretiminin kaynakları (%30 doğalgaz, %37 kömür, %20 hidrolik, %16-17 yenilenebilir), EPİAŞ'ın kuruluşu, vadeli elektrik piyasası, enterkonnekte şebeke sistemi ve kayıp-kaçak oranları gibi konular da detaylı olarak incelenmektedir. Hane halkı açısından enerji tasarrufu için buzdolabı sınıflarının yükseltilmesi, tasarruflu aydınlatma sistemleri kullanımı ve çok zamanlı tarife sistemlerinin önemi de vurgulanmaktadır.
- 00:13Elektrik Piyasası ve Türkiye'deki Durum
- Program, Türkiye'deki elektrik piyasasında kurulum mevcut gücü, arz-talep dengesi, tarifelerin oluşumu ve yurtdışına baktığımızda ikili anlaşmalar konularını ele alıyor.
- İstanbul Teknik Üniversitesi Enerji Enstitüsü Enerji Planlaması ve Yönetimi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sermin Onay programda konuk olarak yer alıyor.
- Türkiye'de elektrik enerjisi 2018 yılında bir önceki yıla göre %2,20'lük bir artış göstermiş, yaklaşık 303-304 terawatt saat ( milyar kWh) enerji üretimi ve tüketimi gerçekleştirilmiş.
- 02:23Türkiye'deki Enerji Kaynakları
- Türkiye'de elektrik enerjisinin yaklaşık %30'u doğalgazdan, %37'si kömürden, %20'si hidrolik enerjiden ve %16-17'si yenilenebilir enerjiden (güneş, rüzgar, jeotermal, biyokütle) elde ediliyor.
- Türkiye'de yaklaşık 8000 santral ile elektrik üretiliyor ve bu santrallerin %31'i hidrolik olup, mevsimsel değişiklikler nedeniyle üretim payındaki etkisi sınırlı.
- Doğalgaz, emre amadebi santral olduğu için anında devreye girebilen ve piyasa yönetiminde marjinal bir kuvvet olarak değerlendiriliyor.
- 06:16Elektrik Piyasası Sistemi
- Türkiye'de elektrik enerjisi piyasası 2001'den sonra Elektrik Enerjisi Piyasası Kanunu ile başlamış ve 2015'te EPİAŞ (Enerji Piyasası İşletmesi) kurulmuş.
- Elektrik piyasasında üreticiler, dağıtıcılar, son tüketiciler ve tedarikçiler (elektrik enerjisini satmak üzere başka üreticiden alan aracı kurumlar) gibi aktörler bulunuyor.
- Elektrik enerjisi depolanması zor ve hızlı değişim gösteren bir mal olduğu için deregülasyon (dikey yaklaşımın sona erdirilmesi) ile piyasa oluşturulmuş.
- 09:24Piyasa İşlemleri
- Türkiye'de 2011'de bir gün öncesi piyasası, 2015'te gün içi piyasası gibi tanımlar bulunuyor.
- Üreticiler kendi maliyetlerine göre fiyat önerisi yapıyor ve bu fiyatlar bir havuza atılıyor.
- Piyasa takas fiyatı, bu havuzdan çıkan değer olarak belirleniyor ve şu anda saatlik veriler giriliyor, ancak yarım saatlik veya 15 dakikalık veriler de tartışılıyor.
- 10:38Elektrik Piyasasının Liberalleşmesi ve Rekabet Koşulları
- Elektrik piyasasında rekabet koşullarını oluşturmak, piyasaların liberalleşmesi ve özelleştirme ile elde edilen verimlilik ve faydaların son tüketiciye aktarılması önemlidir.
- Son tüketici olarak sanayici, hane halkı ve konut kullanıcısı bulunur, özellikle sanayicilerin elektrik enerjisi maliyetlerinin dengelenmesi gerekmektedir.
- İkili anlaşmalar (hibrit sistem) rekabet koşulları için sistemin içinde olması gerekir ve serbest tüketici kavramı 2012 yılında başlamış, 2018 itibariyle yıllık enerji tüketimi 9 milyon kilowatt saat yerine 2000 kilowatt saate indirilmiştir.
- 12:14Enerji Piyasası ve Enternekte Şebeke
- İkili anlaşmalarla tedarik şirketleriyle doğrudan sözleşme yaparak elektrik almak, rekabet koşullarını oluşturur.
- Vadeli piyasa, piyasanın rekabet koşullarını ve dominantlığı önlemek amacıyla oluşturulmuştur.
- Enternekte şebeke sisteminde elektriğin fazlası satılmalı, az geldiğinde alınmalıdır ve bazen üreticiler bile bakım arıza anında tüketici konumuna geçebilir.
- 13:26Kayıp ve Kaçak Sorunu
- Kayıp ve kaçak farklı kavramlardır; kayıp teknik kayıplar (sabit ve değişken) içerirken, kaçak farklı bir sorundur.
- Sabit kayıplar iletken ve trafo gibi fiziki şeylerle iyileştirilebilirken, değişken kayıplar yük ayarı, dengesiz yükler ve yüksek mesafeler nedeniyle oluşur.
- Türkiye'deki dağıtım tarafındaki kayıp kaçak oranları %12,30 civarında olup, OECD ortalamaları %6,65, Almanya %4, İzlanda %2 civarındadır.
- 16:00Kayıp ve Kaçakla Mücadele
- Kaçakla mücadele etmek için yatırım, insan gücü ve organizasyonlar gereklidir.
- Akıllı sayaçlar hem kaçakların önlenmesine yardımcı olabilir hem de çok zamanlı tarife gibi sistemlerin daha etkili kullanılmasını sağlar.
- Türkiye'de konut hane içindeki elektrik tüketiminin üçte birlik bölümü buzdolaplarında gider ve bu cihazların sınıflarının yükseltilmesi enerji tasarrufu sağlar.
- 17:44Enerji Tasarrufu Yöntemleri
- Piyasayı yönetmek için talep tarafı yönetimi ve enerji verimliliği önemlidir.
- Buzdolapları ve aydınlatmalar enerji tüketiminde önemli faktörlerdir; tasarruflu aydınlatma sistemleri olmadan tasarruflar %15-20 civarında kalabilir.
- Zamanlama ve çok zamanlı tarife enerji tasarrufuna neden olacaktır.
- 18:36Elektrikli Araçlar ve Enerji Dönüşümü
- Elektrikli araçlar otomotiv dünyasında bir dönüşüm noktasında bulunuyor ve bu konu tartışma konusu.
- Elektrik enerjisinin pahalı bir enerji olduğu ve tüm ülkelerin bu konuda sorunlar yaşadığı belirtiliyor.
- Elektrik enerjisinin başka bir enerjiye dönüşüm teknolojisi için optimizasyon ve mühendislik işi gerektiği vurgulanıyor.
- 19:21Optimizasyon ve Dijitalleşme
- Optimizasyon yaparken hiçbir şeyi tek başına ön plana çıkarmamak ve tüm parametrelerin birbirine entegre olması gerektiği belirtiliyor.
- Dijitalleşme, her şeyi izlemek ve her şeye hakim olmak için büyük bir öncelik taşıyor.
- Sanayicilerin yük yönetiminde ikili anlaşmalar yapacakları ve bunun için geçmiş verilerin bilinmesi gerektiği vurgulanıyor.
- 20:37Serbest Tüketici ve Enerji Gündemi
- Serbest tüketici olarak herkesin piyasayı yönlendirecek alt kuvvetlerden biri olduğu vurgulanıyor.
- Elektrik önemli bir enerji kaynağı olarak enerji, verimlilik, sürdürülebilirlik ve elektrikli araçlar konuları son dönemde sıkça konuşuluyor.
- Programda Enerji Enstitüsü Enerji Planlama ve Yönetim Anabilim Dalı Başkanı Profesör Dr. Sermin Onay ile enerji gündemine değinilmiş.