Buradasın
Türkiye Depremleri ve Kentsel Dönüşüm Üzerine Bilimsel Röportaj
youtube.com/watch?v=RxEJdLzHAPQYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Gazi Üniversitesi Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Profesör Dr. Samet Arslan ile yapılan bir röportajdır. Profesör Arslan aynı zamanda kentsel dönüşüm komisyonu başkanı olarak da görev yapmış bir uzmandır.
- Röportajda Türkiye'de yaşanan depremler, deprem sonrası bina hasarları ve kentsel dönüşüm uygulamaları detaylı olarak ele alınmaktadır. Profesör Arslan, Türkiye'nin deprem ülkesi olduğunu vurgulayarak, Kahramanmaraş bölgesindeki depremin tarihsel önemi, yıkılan binaların çoğunlukla 1999 Körfez Depreminden önce yapılmış olması ve bu binaların hasarının nedenleri hakkında bilgiler vermektedir.
- Videoda ayrıca, bina bazlı kentsel dönüşümün başarısızlığı, ada veya mahalle bazlı dönüşümün daha etkili olabileceği, tarım arazilerine imar verilmesinin riskleri ve zemin sıvılaşmasının deprem hasarlarına etkisi gibi teknik konular da tartışılmaktadır. Profesör Arslan, Türkiye'nin deprem riski altındaki bölgelerini (İstanbul, Kuzey Anadolu, Bursa, Bingöl, Erzincan) belirterek, bu depremlerin Erzincan 1939 depreminden daha büyük etki yarattığını ifade etmektedir.
- 00:37Türkiye'nin Deprem Ülkesi Olması
- Türkiye bir deprem ülkesi olup, bu durumla yaşamayı bilmemiz gerekiyor.
- Deprem şiddeti, kayıp miktarı ve olası etkileri önceden tahmin etmek için fay hatları, uzunlukları ve deprem şiddeti gibi faktörler önemlidir.
- Kahramanmaraş bölgesindeki deprem yıllardan beri beklenen bir deprem olup, Türkiye'de üç bölgede deprem bekleniyordu: Kahramanmaraş, Bingöl ve İstanbul.
- 02:01Depremin Bilimsel Değerlendirmesi
- Bilimsel araştırmalar sonucu bu bölgedeki depremin 7-7,20 civarında olabileceği öngörülmüş, ancak 7,70 şiddetinde olması bir sürpriz olmuştur.
- Aynı gün 9 saat arayla Kahramanmaraş-Pazarcık merkezli depremin ardından Elbistan-Ekinözü bölgesinde 7,50-7,60 şiddetinde ikinci bir deprem meydana gelmiştir.
- Bu durum, Kahramanmaraş-Pazarcık merkezli depremin Elbistan-Ekinözü bölgesindeki ikinci depremi tetiklediği anlamına gelmektedir.
- 04:03Fay Hatları ve Deprem İlişkisi
- Türkiye'de 500'ün üzerinde karada ve 500 civarında denizlerde fay hatları bulunmaktadır.
- Doğu Anadolu fay hattı, Kahramanmaraş-Pazarcık merkezli depremin olduğu fay hattıdır ve artçı sarsıntılar kuzeyinde ve güneyinde meydana gelmiştir.
- Elbistan'daki fay hattı, sabahki depremin oluştuğu fay hattından daha uzakta ve aynı bant çizgi üzerinde yer almayan bir fay hattıdır.
- 06:41Depremin Etkileri ve Önemi
- 1939 Erzincan depremi 5,90 şiddetindeyken, bugünkü deprem iki şiddetli depremin arka arkaya olduğu sonucu itibariyle daha şiddetlidir.
- Deprem, Türkiye'nin yaklaşık %20'si olan 15 milyon civarında vatandaşın yaşadığı bölgeyi etkilemiştir.
- Konuşmacı, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en büyük afeti olarak bu depremleri değerlendirmektedir.
- 08:43Deprem Sonrası Yıkılan Binaların Özellikleri
- Yıkılan binaların çoğu eski binalar olup, Adana'daki bina hariç.
- 1998-1999 Körfez depreminden sonra yapılan istatistiklere göre göçen binaların %80-90'ı malzeme kalitesizliğinden ve donatı yetersizliğinden kaynaklanmıştır.
- 2000'li yıllardan sonra hazır beton kullanımı yaygınlaştı ve bu nedenle 2000 yılından sonraki yapı binaların çoğunun yeterli olduğu düşünülmektedir.
- 09:38Bina Yıkılma Nedenleri
- Bina üç türlü yıkılabilir: şartnameye uygun yapılmamış, projesi uygun yapılmış ancak uygun inşa edilmemiş veya kullanılan malzemenin kalitesizliği nedeniyle.
- 2000 yılından itibaren beton kalitesizliği ortadan kaldırılmış, ancak projelerle ilgili sorun yaşanmamıştır.
- Deprem şartnamesi 1975'ten sonra birkaç defa revize edilmiş olup, uluslararası anlamda kalitesi ortadadır ve dünyadaki en iyi şartnamelerden biridir.
- 10:52Yıkılan Binaların Sorunları
- Yıkılan binalarda sorun tamamen ahlakla ilgilidir; hırsızlık, malzeme hırsızlığı, beton kalitesizliği ve demir-donatı hırsızlığıdır.
- Yıkıntıların beton kalitesi ve donatı yerinin yerli yerinde olması durumunda, binalar kum yığını gibi değil, daha büyük bloklar şeklinde parçalanabilirdi.
- Türkiye'deki mühendislik şirketleri Avrupa Birliği, Avrupa ve Japonya'ya projeler yapıyor, bu da mühendislikle ilgili bilinçsizliğin olmadığını göstermektedir.
- 12:11İnşaat Uygulamasındaki Sorunlar
- Yapılan projeye uygun inşaat yapmamak, işçiliğe yeterli detaylar vermemek veya üstünkörü inşaat yapmaktır.
- Donatıları (demirleri) uygun miktarda ve uygun şekilde yerleştirmemek veya kalitesiz beton kullanmak da zayıf binaların oluşmasına neden olur.
- Deprem kuşağında olan bir ülke olarak zayıf binaların meselesi bizim meselemizdir.
- 14:21Denetim Sistemi ve Sorunları
- Binalar kamu binaları ve vatandaşlara ait sivil binalar olarak iki gruba ayrılabilir.
- Körfez depreminden sonra yapılan kamu binaları (okullar, hastaneler) diğer binalardan daha iyi durumdadır.
- AFAD'ın Kahramanmaraş'ı deprem beklentisi nedeniyle pilot il olarak seçmesi ve orada ciddi bilimsel çalışmalar yapılması, binaların daha iyi durumda olmasını sağlamıştır.
- 15:54Denetim Yasaları ve Uygulanması
- Devlet geçmiş dönemde ahlaksızlık gidermek için bir dolu yasa çıkarmış, inşaatların denetimi için yasa çıkarılmış ve denetim şirketleri kurulmuştur.
- Denetim şirketleri de ahlaksızlık furyasına uymuş, mühendisleri işe alıp inşaat devam ederken imzalarını almışlardır.
- Kentsel dönüşüm yasasında binaların güçlendirilmesi veya yıkılması ve kira yardımı yapılması önerilmiş olsa da, yıkılıp yeniden yapılması gereken binalar yerine arsası kıymetli olan binalara kentsel dönüşüm uygulanmaya başlanmıştır.
- 18:12Kentsel Dönüşüm Uygulamaları
- Müteahhitlerle ticaret yapanlar risk yüksek olduğu yere gidip dönüşüm yapmaya çalışıyor.
- Bina bazlı kentsel dönüşümden sonuç alınamadığı görüldü, ada bazlı veya mahalle bazlı yapılması gerektiği ortaya çıktı.
- Kentsel dönüşüm uygulaması tam anlamıyla istenen verimi sağlayamadı.
- 19:23Deprem Sonrası Bina Durumu
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile AFAD tarafından bina envanteri çıkarılması çalışmaları yapıldı.
- Yıkılan binaların %80'i 20 yaşından büyük, Körfez depreminden önce yapılmış ve gerekli mühendislik hizmeti görmemiş binalar.
- Yeni yapılmış binalar da denetim sorunlarıyla karşılaşıldı ve yetersiz direnci olan yapılar yapıldı.
- 20:33Zemin Sıvılaşması ve Yıkım Nedenleri
- Antakya bölgesinde bazı binalar hasar görmeden yana doğru kaykıldı, bu zemin sıvılaşmasının olduğunu gösteriyor.
- Kahramanmaraş'ta Kıbrıs Meydanı'nın güneyindeki tarım arazilerinde yüksek katlı binalar yapıldı ve yıkıldı.
- Kayalık zeminlerde eski binalar daha az yıkıntı gösterirken, tarım arazilerinde yüksek katlı binalar yıkıldı.
- 23:20Zemin Türüne Göre İnşaat
- Tarım arazisi veya zayıf zeminlere inşaat yapılabilir, ancak daha sağlam zemindeki binanın projesi zayıf zeminde yeterli kalmaz.
- Kumlu, kirli, sulu (alüvyon) arazilerde bina yapmak sağlam zeminlerde yapmaktan çok farklı tasarım gerektirir.
- Antakya'daki drone görüntüsünde binaların yan yattığı ancak cam kırığı olmadığı görüldü, bu sıvılaşma etkisidir.
- 25:13Plan Düzensizlikleri ve Hasar Nedenleri
- Yıkılan binalarda plan düzensizlikleri görülüyor, mimari olarak güzel gözüksün diye çok sayıda girinti ve çıkıntı yapılmış.
- Plan üzerindeki çıkıntıların bulunduğu yerlerde gerilme yığılmaları oluşuyor.
- Hasarlar bu gerilme yığılmaları bölgelerinden başlıyor ve yayılıyor.
- 25:37İnşaat Hatalarının Önemi
- İnşaat sırasında yapılan hatalar, sınavlarda olduğu gibi üç yanlış bir doğruyu götürmez, bir yanlış bütün doğruları götürebilir.
- Zemin katındaki bir kolonu kesmek veya zayıf yapmak, binanın tamamının deprem sırasında düşmesine yol açabilir.
- Denetlemeyi azami şekilde tekrar geri düzenli bir hale sokmak gerekiyor.
- 26:35Deprem Tehdidi ve Etkileri
- Kentsel dönüşüm hala çok geç değil, Türkiye'nin geriye kalan kısmı hala deprem riski etkisi altında.
- Bu deprem, Erzincan 1939 depreminden daha büyük etkisi olan bir afet olarak değerlendiriliyor.
- İstanbul, Kuzey Anadolu, Bursa, Bingöl ve Erzincan gibi bölgelerde depremler tetikleyebilir.
- 27:55Bilgi ve Endişe
- Türkiye'nin her yerinde ekranlar açık, izleyiciler merak ediyor ve endişe ediyor.
- Şu andaki verilere bakarak depremlerin ilişkilendirilmesi yapılamıyor, uzmanların daha derin tetkik yapması gerekiyor.
- AFAD ve Boğaziçi Üniversitesi depremlerin çözümlenmesinde dünyadaki en hızlı ve profesyonel kuruluşlardır, ancak bile hata yapabilirler.
- 29:08Gelecek Depremler
- Depremlerin tetikleyip tetiklemediği çok önemli değil, kritik bölgelerde deprem illaki olacak ama ne zaman olacak bilinmiyor.