• Buradasın

    Teleskopların Tarihi Gelişimi ve Büyük Çift Göz Mercekli Teleskop

    youtube.com/watch?v=mcpbN9QJKIE

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu belgesel, Dr. Richard Green, Dr. Meger, Dr. Androşidlo ve Dr. Meg Epok gibi gökbilimcilerin yanı sıra teleskop yapımında çalışan mühendislerin yer aldığı, teleskopların tarihsel gelişimini ve yeni teknolojileri anlatan bir içeriktir.
    • Video, teleskopların altı tarihi gelişmeyi kronolojik olarak ele alarak başlar ve ardından Büyük Çift Göz Mercekli Teleskop'un yapım sürecini üç ana aşamada anlatır: aynaların dağın zirvesine taşınması, yüksek irtifada soğutma sistemleri geliştirilmesi ve atmosferik türbülansların engellenmesi. Son bölümde ise bu teleskopun Hubble uzay teleskobundan on kat daha net görüntüler elde edebilecek ve atmosferin etkisini ortadan kaldırarak uzak dünyaları inceleyebilecek avantajları vurgulanmaktadır.
    • Belgeselde ayrıca Isaac Newton'un yansıtmalı teleskopunun icadı, William Parsons'ın dev teleskopunun yapımı, Edwin Hubble'ın Andromeda nebulasını keşfetmesi ve evrenin genişlediğini kanıtlaması gibi önemli gökbilimsel gelişmeler de anlatılmaktadır. Büyük Çift Göz Mercekli Teleskop'un gezegenimizin oluşumunu ve dünyada yaşamın nasıl başladığını öğrenmemize nasıl yardımcı olacağı da belirtilmektedir.
    00:04Büyük Çift Göz Mercekli Teleskop
    • Arizona çölünün 3000 metre üzerinde bulunan Büyük Çift Göz Mercekli Teleskop (BCT), 9 milyar ışık yılı uzaklıktaki ışığı yakalayabiliyor.
    • Bu teleskop, gezegenin en büyük optik teleskobu olup 300 yıllık mühendislik dehasının en üst noktası.
    • Teleskopun başarısı, teleskop dünyasındaki altı tarihi gelişmeye borçlu.
    00:49Teleskopların Gelişimi
    • Newton teleskobu 3 santim, Parsons teleskobu 180 santim, Elin teleskobu 510 santim, Boş teleskobu 600 santim ve Büyük Binoküler teleskop 840 santim boyutlarında.
    • Teleskopların büyükten daha büyüğe, dünyanın en büyüğüne dönüşmesini sağlayan altı yaratıcı atılımı ortaya konulacak.
    • BCT, Dr. Richard Green liderliğindeki bir gökbilimci ekibi tarafından evrenimizin öbür tarafındaki galaksilere bakılıyor.
    03:22Teleskopların Tarihi
    • Gökbilimcilerin uzayda ne kadar uzak noktaları görebildiğini anlamak için zamanda geriye gitmek gerekiyor.
    • Öykünümüz 17. yüzyıl İngiltere'sinde dünyayı sarsan bir buluşla yansıtmalı teleskopla başladı.
    • Isaac Newton, Cambridge Üniversitesi'nde 26 yaşında matematikçi olarak evren konusunda düşünmeye başlar.
    04:30Newton'un Teleskobu
    • Gökbilimciler güneş sisteminin gezegenlerini incelemek istemekte ama teleskopları bu iş için yeterli değildir.
    • Newton, bir parça camdan geçen parlak ışığın ışığı büktüğünü ve onu farklı renklere ayırdığını fark eder.
    • Newton, sorunlu mercekleri çıkarıp onların yerine içbükey olarak parlatılmış metal bir disk olan aynaları koyarak dünyanın ilk yansıtmalı teleskopunu yapar.
    07:00Newton'un Teleskopunun Başarısı
    • Newton'ın teleskobu ışığı yansıtarak dünyanın en keskin görüntülerini elde eder.
    • Bu teleskop Ocak 1672'de Kraliyet Cemiyeti'ndeki insanların çenelerinin düşmesine neden oldu çünkü daha güçlüydü ve iki metre uzunluğundaki bilinen teleskoptan daha iyi ve daha net görüntüler veriyordu.
    • Teleskop dünyasında boyutlar önemlidir; ayna ne kadar büyük olursa o kadar çok ışık yakalar.
    07:46Büyük Çift Göz Mercekli Teleskop
    • Büyük Çift Göz Mercekli Teleskop iki adet 8,40 metrelik birincil aynadan meydana gelir ve dünyanın üzerine düşen yıldız ışığını belli bir yerde odaklar.
    • Gökbilimciler, aynaları ikili kullanarak çok daha geniş bir görüş alanından iki katı ışık toplayabilirler.
    • Her biri bir milyon dolardan fazla maliyetli bir çift çok hassas dijital fotoğraf makinesi bu ışığı yakalar ve fotoğraflar daha sonra birleştirilir.
    09:36Parsons Teleskobu
    • İkinci atılım ayna; 1839'da İrlandalı gökbilimci William Parsons devasa bir teleskop tasarlamaya başlar.
    • Parsons, gece köyde tuhaf fosforlu bulutların nelerden oluştuğunu bulmak ister.
    • Parsons'ın zamanında teleskop aynaları tıraş aynaları gibi içbükeydir ve evde yapmak çok zahmetlidir.
    11:08Parsons'ın Aynası
    • Parsons, ergenlik çağından beri kendi teleskop aynalarını inceltiyor; iki cam parçasının arasına aşındırıcı bir toz serpiştirip iki yüzeyi bir araya getirerek şekillendiriyor.
    • Parsons'ın aynası elle inceltilemeyecek kadar büyüktü, bu yüzden bu işi yapacak bir makine tasarladı.
    • Tamamlanan ayna 17 metre uzunluğunda büyük bir ahşap tüpün altında çevrelenir ve denge ağırlığı sayesinde gökyüzüne doğru kolayca kaldırılır.
    13:50Modern Teleskop Teknolojisi
    • 1997 yılında Büyük Çift Göz Mercekli Teleskopun devasa döner çevrim binası, Arizona Üniversitesi'nin 240 kilometre ötesinde inşaat halindeyken, 8,40 metre genişliğindeki aynaların yapımıyla görevli ekip, aynalara parabol adı verilen özel kavisli bir şekil vermenin yolunu aramaktadır.
    • Camı parabol haline çevirmek basittir; cam önce eritilir, sonra çevrilir.
    14:27Ayna Yapımı
    • Ayna laboratuvarında, 21 ton camı eritip merkezkaç kuvvetiyle parabolik şekle dönüştürerek büyük ölçekte ayna yapımı gerçekleştiriliyor.
    • Cam soğurken parabolik şeklin korunması için çevirme işlemi 12 hafta daha sürdürülüyor ve mükemmel yüzey yaratmak için aynalar parlatılıyor.
    • Parlatma cihazı, insan elinin rastgele hareketini taklit ederek aynanın yüzeyini pürüzsüz hale getiriyor ve son aşamalarda sadece 100 atom kalınlığındaki cam tabakasını kaldırıyor.
    17:07Yansımalı Yüzey Oluşturma
    • Aynanın yansımalı yüzeyi için ince bir alüminyum tabakası her diske uygulanıyor ve cam diski dev bir cam fanusun içine yerleştiriliyor.
    • Fanustan havayı çeken pompalar vakum yaratıyor ve alüminyum molekülleri haznenin içine süzülerek camın yüzeyinde sıvılaşır.
    • Vakum, moleküllerin tüm yüzeyde eşit olarak yayılmasını sağlayarak kusursuz yansıtıcı bir ayna yaratıyor ve aynalar ilk kaplandıklarında teleskoba giren ışığın %90'ını yakalayabilir.
    18:56Teleskopun Gelişimi
    • 1845 yılında Pars'ın teleskobunun içindeki aynalar, galaksideki en soluk yıldızların bile bir anlık görüntülerini yakalamasını sağladı.
    • 20. yüzyılın başında gökbilimciler, çok uzaktaki en kuvvetli teleskopla görüntülendiğinde bile insan gözünün net bir şekilde göremeyeceği kadar soluk yıldızlardan ışık yakalamaya çalışır.
    • Gökbilimciler için en büyük zorluk, sönük ışık beneklerini bir poz çekmeye yetecek kadar uzun süre kadrajda tutabilmektir.
    20:19Teleskopun Döndürülmesi
    • Mühendisler teleskoplarını döner bir çerçeveye asarak, dünya döndükçe çerçeveyi ters yönde çevirerek teleskobun gece göğünde tek bir noktaya kilitlenmesini sağlıyorlar.
    • Teleskop tasarımcılarının çerçevenin döndüğü hızı dünyanın dönüşüyle mükemmel şekilde uyumlu kılması gerekir.
    • 1906'da Hooker teleskobunun tasarımcıları, gezegenin her dönüşünde bir saatin akrebi saatin kadranında iki kez dönmektedir prensibini kullanarak saat mekanizması kullanmaya çalışırlar.
    21:49Hubble'ın Keşfi
    • Hooker teleskobunun fotoğraf makinesini kullanarak en inanılmaz görüntülerden bazılarını yakalayan kişi Edwin Hubble'dır.
    • Andromeda nebulasını gösteren bu fotoğraf, evren anlayışımızı kökten değiştirmiştir ve Hubble, nebula'nın yaklaşık bir milyon ışık yılı uzaklıkta olduğunu hesaplar.
    • Hubble, evrendeki tek galaksinin bizimki olmadığını, galaksimizin milyonlarcasından biri olduğunu kanıtlayan ilk kişidir.
    22:36Teleskopun Yerleştirilmesi
    • Arizona'daki Büyük Çift Göz Mercekli Teleskopta dağ zirvesindeki çevrim binası tamamlanmıştır ve iki dev aynanın yerleştirilmesinden önce mükemmel yerleştirme yapılması gerekir.
    • Mil yataklarının arasına konan kayganlaştırıcı yağ, devasa güçlerle çok ince bir yağ tabakası oluşturarak büyük mekanik ağırlıklara direnebilir.
    • Büyük Çift Göz Mercekli Teleskobun ağırlığındaki bir şey yağ tabakasını taşırabilir, bu yüzden mühendisler C şeklindeki çerçeveyi dört büyük pedin üzerine yerleştirir ve yüksek basınçlı püskürtme cihazları kullanarak yağı yukarı teleskoba doğru püskürtürler.
    25:13Aynanın Taşınması
    • 1920'lerin sonunda Edwin Hubble hala uzak galaksilere olan mesafeleri ölçmektedir ve tuhaf bir şey fark eder: görünüşe göre yıldızlar birbirinden uzaklaşmaktadır.
    • Gökbilimciler Hubble'ın teorisini analiz etmeye yetecek büyüklükte bir teleskop yapmaya karar verir ve bu teleskop, diğerlerinde bulunanların iki katı büyüklükte bir aynaya sahip olacaktır.
    • Birleşik Devletler'de aynayı yapabilecek uzmanlığa sahip olan tek bir cam fabrikası vardır ancak fabrika Amerika'nın doğu kıyısındadır ve bu bölgeye bir teleskobu yerleştirmek için uygun değildir.
    26:33Aynanın Taşıma Zorlukları
    • Tasarımcılar sonunda mükemmel yeri bulur: Amerika'da herhangi bir yerde, kentin ışıklarından çok uzaklarda, en karanlık ve berrak göklerden birine sahip bir dağ.
    • Tek sorun bu dağın Kaliforniya'da, New York eyaletindeki cam fabrikasından 3000 kilometre uzakta olmasıdır.
    • Aynayı Amerika'nın öbür ucundan getirmenin bir yolunu bulmak için tasarımcılar aynayı vagona dikey olarak yerleştirmeleri için aşırı yüksekliği azaltmaları gerekir, tekerlekleri 18 santimetreye indirirler.
    28:36Büyük Patlama Teorisi
    • Teleskobu adını veren gökbilimci kısa süre sonra fikirlerini açıkladığında ayna karşısında herkes büyülenmez.
    • Büyük aygıtın hamisi olan George, bir Amerikan gazetesine bu teleskopla zamanda oldukça geriye gidilebileceğini ve ilk galaksilerin görülebileceği yorumunu yaptı.
    • Teleskop bize bütün yıldızların tek bir noktadan hareket ettiğini göstermeye yetecek veriler toplar ve bu, var olan her şeyin tek bir noktada başladığını ve sonra tufansı bir olayın her şeyi dışa doğru ittiğini akla getiriyor, bu olaya Büyük Patlama adı verildi.
    30:47Büyük Çift Göz Mercekli Teleskopun Ayna Taşıma Zorlukları
    • 23 Ekim 2003'te büyük çift göz mercekli teleskopta bulunan gökbilimciler, devasa aynaların gönderilmesinde sabırsızlıkla bekliyor.
    • Aynaların Helin Büyük Diski kadar uzun bir yoldan gelmemekle birlikte, 3000 metreden fazla yükseklikteki bir dağın zirvesine taşınması gerekiyor.
    • Çevreciler, teleskopun ulusal ormanı kirlettiğini iddia ederek ayna konvoyuna karşı çıkıyor ve polis korumaları değerli yükü eteğine kadar takip ediyor.
    32:19Ayna Taşıma Teknikleri
    • Zirveye çıkan yol dar, dönemeçlerle dolu ve yol kenarlarında ağaçlar var, bu nedenle taşıyıcılar aynayı 60 derecelik bir açıyla yerleştirerek yükün ağaç gövdelerinin arasından geçebilecek kadar daraldığını hesaplıyorlar.
    • Yüksek ağırlık merkezi ile en küçük bir eğilme bile yükün devrilmesine, ağaçların yıkılmasına ve 10 milyon dolarlık aynanın yok olmasına neden olabilir.
    • Römorku dengede tutabilmek için ekip her bir kamyon tekerleğine hidrolik pistonlar taktı ve bu onlara dik yolu çıkarken römorkun açısını ayarlama ve aynayı her zaman doğru açıda tutma olanağı tanıyor.
    34:10Teleskopların Soğutma Sistemleri
    • Yüksek alanlara çıkmak gökbilimcilere daha berrak bir gece göğü sağlar, ancak dondurucu gece sıcaklıkları hassas cihazlarında hasar yaratabilir.
    • 1966 yılında Amerika'daki Hel Teleskobu hala dünyanın en büyük teleskobudur ve Sovyetler Birliği Bolşoy Teleskobuyla daha büyük, daha yüksek ve hatta daha uzakta bir teleskop yapmak ister.
    • Teleskop binasının kalın metal duvarları akşamüstü güneşinin ısısını içerden engellerken cihazı sıcak tutar, ancak gözlem için kapılar açıldığında soğuk hava içeri girer ve ısının düşmesine neden olur.
    35:58Soğutma Sistemlerinin Çalışma Prensibi
    • Aynaya ısı uygulandığında iki ışık noktasının odaklarını kaybetmesi ve ayrılması bulanık bir görüntü verir ve bu gök bilime faydası yoktur.
    • Sovyet mühendislerin Bolşoy Teleskobunda bu sorunu çözmeleri için aynalarının ısısını sabit tutmaları gerekmektedir.
    • Bir kubbenin yan tarafında soğutma birimleri kurarlar, vantilatörler görece olarak sıcak olan gündüz ısısını emer ve soğuk gaz içeren borulara verir, bu işlem havayı gece ısısına düşürür.
    38:04Arizona'daki Teleskopun Soğutma Sistemi
    • Arizona'daki büyük çift göz mercekli teleskopta bulunan gökbilimciler, Rus meslektaşlarıyla aynı kaygıları taşımaktadır.
    • Mühendisler binanın kendini soğutmak yerine aynayı soğutmaya karar veriyor ve aynanın arkasına açtıkları arı kovanına benzer oyukları kullanıyorlar.
    • Bu oyuklara minik püskürtücülerle soğuk hava veriyorlar, bu işlem aynayı içerden soğutarak ısıyı sabit tutuyor ve aynanın ön levhasının eğrilmesini engelliyor.
    40:19Atmosferik Türbülanslar ve Teleskoplar
    • Gece köye baktığımızda sıkça yıldızların yanıp söndüğünü görürüz, bu atmosferik türbülanslar neden olur.
    • Işık, havadaki sıcak ceplerde soğuk ceplerden daha hızlı hareket eder, bu da yanıp sönmeye neden olur.
    • Yıldızlardan gelen ışık demeti dalgalar gibi seyahat eder ve bu dalgalar her zaman paraleldir ya da faz şeklinde ilerler.
    42:20Uzay Teleskopları
    • Gökbilimciler sorunu radikal bir hareketle tümden çözmeye karar verdi ve Hubble Teleskobunu taşıyan Discovery uzay mekiğinin kalkışını izliyorsunuz.
    • Uzaya neden bir teleskop yerleştiririz? Gerçek nedeni bütün atmosferik ve karasal müdahalelerden uzaklaşmaktır, saf vakum koşullarında çalışır ve her zaman mükemmel görüşünüz olur.
    • 1990'da uzay mekiği Discovery Hubble uzay teleskobunu yörüngeye taşıyor, Discovery'nin hızı saniyede 1310 metre ve Dünya yüzeyinin 500 kilometre üstünde süzülen Hubble, atmosferden ve yarattığı bozulmalardan uzakta küçültülmüş bir aynası olmasına rağmen, Hubble uzayın derinliklerinin nefes kesici görüntülerini elde ediyor.
    44:34Büyük Çift Göz Mercekli Teleskopun Yeni Teknolojisi
    • Büyük çift göz mercekli teleskobun mühendisleri, yerden uzayın derinliklerinin billur gibi görüntülerini elde etmek için tesadüfen bir yol bulduklarını düşünüyor.
    • Fikirleri, ışığın atmosfer tarafından bozulduğu mesafeyi ölçmek ve bu etkiyi yok etmek için bilinçli bir şekilde ikinci bir ayna setiyle bozulmayı deforme etmek.
    • Bu küçük aynalar, ana teleskop aynalarının üzerine oturacak ve arkalarında yüzlerce motorlu piston yer alacak, üzerlerine düşen ışık dalgalarını yeniden sıraya koymak için aynanın yüzeyini hafifçe ittirip çekecekler.
    45:33Büyük Çift Göz Mercekli Teleskop
    • Işık dalgaları sekerek fotoğraf makinesi objektifine odaklandığında son derece paralel olacak ve faz şekline geri dönecek.
    • Büyük çift göz mercekli teleskop, Hubble uzay teleskobundan on kat daha net görüntüler elde edecek.
    • Bu sistem yerleştirildiğinde gökbilimciler atmosfer sanki şimdiye dek hiç var olmamış gibi gözlem yapabilecek.
    46:05Teleskopun Önemi
    • Gökbilimciler sadece uzaklardaki yıldızları değil, çevrelerinde dönen yıldızları da görebilecekler.
    • Gökbilimciler bu uzak dünyaları inceleyerek gezegenimizin nasıl oluştuğunu ve dünyada yaşamın nasıl başladığını öğrenmeyi oluyor.
    • Büyük çift göz mercekli teleskop, bilimin gerçek mucizelerinden biri olup, evrenin en büyük penceresi olarak nitelendiriliyor.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor