Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, Profesör Napoli, Dr. Karamelli, Estel Lacer ve Andrea Rossi gibi uzman arkeologlar, antropologlar ve restoratörlerin Pompei'de bulunan alçı kalıplarını inceleyip restore ettikleri süreci konu alıyor.
- Belgesel, MS 79 yılında Vesuvius patlaması sonucu ölümsüzleşen Pompei sakinlerinin alçı kalıplarının oluşumunu, arkeolojik önemini ve restorasyon sürecini anlatıyor. Video, kalıpların modern teknolojilerle (mor ötesi ışık, nanotek akrilik polimer, DNA testleri, bilgisayarlı tomografi) korunması ve incelenmesi sürecini detaylı olarak gösteriyor.
- Belgeselde özellikle "Bakireler" olarak bilinen iki kız kalıbının ve "aile" olarak adlandırılan dört kişinin DNA analizleri yapılarak gerçek kimlikleri tespit ediliyor. Sonuçlar, "aile" olarak bilinen dört kişinin genetik olarak akraba olmadığını ve "bakireler" olarak adlandırılan iki kişinin aslında bir erkek ve bir kadın olduğunu ortaya koyuyor. Ayrıca kalıpların üç boyutlu taraması ve baskısı ile kalıntıların dijitalleştirilmesi de gösteriliyor.
- 00:02Pompei ve Vezüv Dağı
- Pompei, dünyanın en ünlü arkeolojik alanlarından biri olup, her sene milyonlarca turist benzersiz bir deneyim için ziyaret ediyor.
- MS 79 yılında Vezüv Dağı'nın püskürmesiyle şehir külle gömüldü ve kül ve lav kaymanlarıyla kusursuz bir biçimde korundu.
- Vezüv Dağı, Napoli Körfezi'nin üzerinde yer alıyor ve dünyanın en tehlikeli volkanlarından biri olarak kabul ediliyor.
- 03:27Pompei'nin Tarihi
- 24 Ağustos MS 79'da Vezüv Dağı patladı ve 700 sene hareketsiz kaldıktan sonra gaz, kül ve kaya bulutu fırladı.
- Otuz saat içinde Herculenum, Pompei ve Stabia püskürme ile tamamen gömüldü ve kaçamayan şehir sakinleri 4 km küplük lav ve kül altında kaldı.
- Pompei'deki kazılar 1748 yılında başladı ve 19. yüzyılın ortasında bölge daha yoğun bir biçimde keşfedildi.
- 05:09Alçı Kalıpları
- Pompei kurbanlarının alçı kalıpları, insanların hayatlarının son anlarını gözlerimizin önüne seriyor ve Roma İmparatorluğu'nun günlük yaşamının fotoğrafını gösteriyor.
- Giuseppe Fiorelli, 1860-1875 arasında Pompei'deki kazılardan sorumlu olup, bu kalıpları oluşturmak için bir yöntem geliştirdi.
- Pompei halkı büyük olasılıkla şiddetli püskürmeden hemen önce havadaki oksijeni toksik gazlar nedeniyle öldü ve sonra kül ve lavla gömüldüler.
- 07:02Alçı Kalıplarının Oluşumu
- Yıllar geçtikçe cesetler çürüdü ve sertleşmiş kül içinde boşluklar kaldı.
- Arkeologlar kazılar sırasında yerde bir oyuk gördüklerinde içeri alçı taşı döktüler ve alçı taşı sertleştiğinde külleri temizleyerek kurbanın zamanda donmuş üç boyutlu görüntüsünü çıkardılar.
- Bu kalıplar benzersiz buluntular çünkü arkeolojide genellikle gömü alanlarında iskeletler bulunur, ancak şehirde tam vücutla karşılaşmak nadirdir.
- 09:07Kalıpların Restorasyonu
- Kalıplar yüzyıllardır sağlam kaldı ama artık tehlikedeler ve pek çoğu bozuluyor ya da zarar görüyor.
- Cihan Carlo Napoli ve ekibi, Pompei kurbanlarından 86 kalıbın restorasyonu görevini üstlendi.
- Her kalıp yaklaşık 100 kilodan ağır ve taşıma işlemi oldukça zor ve riskli bir süreç.
- 13:11Restorasyon Süreci
- Pompei kalıpları benzersiz olup, daha önce bu boyutta bir restorasyon işlemi yapılmamıştır.
- Organik madde ve alçıtaşı birbirine karışması, restorasyon sürecini çok daha karmaşık bir hale getiriyor.
- Öncelikle alçı üzerinde biriken toz ve diğer malzemeler alçılardan temizlenmeli ve bu işlem büyük bir dikkat gerektiriyor.
- 15:12Antropolojik Değer
- Avustralyalı antropolog Estel Lazer, 30 yıldan uzun süredir Pompei kurbanlarını inceliyor ve bu fırsat karşısında heyecan duyuyor.
- Kalıp restorasyon projesi, tüm kalıpların tek bir yerde incelenebileceği inanılmaz bir fırsat sunuyor.
- Pompei ile ilgili en büyük sorunlardan biri, arkeolojinin bir disiplin olarak gelişmesinden önce kazılması ve kurbanların nesne olarak kullanılmasıdır.
- 16:27Pompei'nin Tarihi ve Yaşamı
- Arkeologlar Pompei'de püskürme zamanında 6.000 ile 20.000 kişinin yaşadığını tahmin ediyorlar.
- Pompei bir liman şehriydi ve canlı bir ticari geçmişi vardı; balık sosu, şarap üretimi ve elbise temizleme gibi sanayi faaliyetleri bulunuyordu.
- Şehirde üç halk hamamı ve birçok dükkan vardı; 79 M.S. yılında ticaret çok gelişmişti, bu da sokaklardaki derin araba izleri ve zengin tüccarların lüks villalarıyla anlaşılabiliyordu.
- 17:34Pompei'deki Sıradan İnsanlar
- Pompei'nin harika yanı sıradan bir şehir olmasıydı; imparatorlar veya krallar değil, günlük yaşamları olan sıradan insanlar yaşamıştı.
- Felaketin kayıtlı 1.150 kurbanından sadece bir kısmının kalıbı çıkarılabildi ve bu kalıplara teker teker veya grup olarak takma isimler verildi.
- Altın bilezik evinde dört kalıp çıkarıldı ve arkeologlar bunlara "aile" adını taktı; iki yetişkin (muhtemelen bir erkek ve bir kadın) ve bir bebek, yakınlarda başka bir çocuk da bulunmuştu.
- 19:57Kalıpların Yorumlanması
- Kalıpların çoğu sadece yüzeysel bir inceleme ve ikincil kanıtlara dayanarak yorumlandı; görsel inceleme ile bu kişileri kesin olarak temsil ettiklerini söylemek mümkün değildi.
- Bu kişiler toplu bir felaketin kurbanları olarak saygı gösterilmemiş, bazı damgalar, yaşamlar, karakterler ve bazen sahip olmadıkları isimlerle etiketlenmişlerdi.
- Cesetler bir arada bulunmuş olsa da, onların bir aile olduğuna asla emin olunamaz; günümüzün en son teknolojisi arkeologların bu bulmacayı çözmesine yardımcı olabilir.
- 21:20Mor Ötesi Işık Teknolojisi
- Andrea Rossi, uzman bir sanat ve arkeoloji araştırmacısı, mor ötesi ışık kullanarak farklı alçı tiplerini belirlemeye çalışıyor.
- Bu teknoloji sayesinde eski ve yeni malzemeler kolaylıkla ayırt edilebiliyor; mor ötesi ışınlar farklı malzemelere çarptıklarında farklı floresan etkisi yaratıyor.
- Rossini'nin çalışmaları sayesinde ekip artık alçanın hangi bölümlerinin restore edildiğini ve nerede çalışacaklarını biliyor, bu da restorasyon işini hızlandırıyor.
- 22:45Restorasyon Süreci
- Zamanla bir nesnenin fiziksel ve mekanik yapısı değişerek çok sayıda yeni sorun yaratabiliyor; restorasyonun en önemli aşamalarından biri var olan malzemeleri sağlamlaştırmak.
- İçeride plastik kalıbın içerisinde kemikler yer alıyor ve bu iki malzeme çok kırılgan ve birbiriyle uyumsuz; biri yumuşak diğeri daha sert.
- Malzemeleri sağlamlaştırmak için alçının içine bir madde enjekte ediliyor; bu madde yavaşça enjekte edilmeli ve kemiklere ulaşmalı.
- 25:11Nanotek Akrilik Kopolimer Kullanımı
- Prof. Napoli ideal çözüm olarak nanotek akrilik kopolimer kullanmayı seçti; bu kopolimer bir milimetrenin 50 milyonda biri kadar küçük parçacıklardan oluşuyor.
- Bu çok küçük boyutları sayesinde kopolimer malzemelerin derinlerine iniyor ve kemikleri sağlamlaştırıyor.
- Mümkün olan yerlerde önce kemikler restore ediliyor; yüzeyde kalmamak ve açıklıkları doldurmak için şırıngalar kullanılıyor.
- 26:40Kalıpların Yeniden Yapımı
- Restorasyonun bu aşaması çok önemli çünkü bazı kalıplar parçalanmış durumda; Pierre Paulo Petrone, fiziksel antropolog olarak bu kalıpların yeniden yapımından sorumlu.
- Kalıpların yeniden yapımı bir bulmaca gibi; kopan ve başka yere giden vücut parçalarını bulmak karmaşık bir iş.
- Restoratörler ve teknisyenlerden oluşan bir ekip sayesinde bu kalıplar mükemmel bir biçimde restore edilebiliyor.
- 27:29Bakirelerin Kalıpları
- Bakireler birbirlerine sarılı halde çıkarıldılar; araştırmacılar restorasyondan sonra en son teknolojileri kullanarak onları inceleme fırsatını yakalayacak.
- Cryptorticus evinden iki kız (vücut şekillerine göre kız oldukları tahmin ediliyor) 1914'te yapılan kazılarda bulundu; bu iki kız arkadaş oldukları düşünülüyor çünkü birbirlerine sarılmış haldelerdi.
- Bulundukları sırada hasarsızlardı, ancak restorasyona başladığında parçalara ayrılmış haldeydiler; bir kafatası diğerinin karnı ile bitişikti, kolları ve bacakları kopmuş durumdaydı.
- 30:17DNA Çalışmaları
- Kafatasını başka bir vücudun alçısından ayırmak, 2000 yıl önce yaşamış bir insandan organik malzeme almak anlamına geliyor ve bu da yepyeni bir inceleme alanı açıyor.
- DNA çalışmaları insanların ilişkileri ve ataları hakkında başka kaynaklardan alamayacağımız bilgiler veriyor.
- Her bir kalıpta dört ayrı test yaparak akraba olup olmadıklarını anlamak gerekiyor; yüzlerce yıl kirlenmiş bir alçıdan DNA örneği almak çok zor bir iş.
- 32:11Kafatası Ayırma İşlemi
- Kafatası ayırma işlemi önceden inceleme ve planlama gerektiren bir prosedür olarak tanımlanıyor.
- Kafatası ayırma işlemi sırasında kafatası akrilik reçine ile sağlamlaştırılıyor ve kemikler alçıya sabitleniyor.
- Kafatası ayırma işlemi, DNA testi için örnekler almak amacıyla gerçekleştiriliyor.
- 34:29DNA Analizi
- Organik madde örnekleri Floransa Üniversitesi'ndeki Paleogenetik Moleküler Antropoloji Laboratuvarı'na gönderiliyor.
- DNA analizinde iki grup inceleniyor: "aile" olarak bilinen ve "bakireler" olarak bilinen gruplar.
- Eski örneklere ait DNA bulunup bulunmadığı kesin olarak bilinemez ve örnekler kirlenmiş olabilir.
- 36:24Restorasyon İşlemi
- Kafatası ayırma işlemi tamamlandıktan sonra bakireler üzerindeki restorasyon çalışması neredeyse bitti.
- Restorasyon sırasında karbon fiber vida ve elastik yapıştırıcı reçine kullanılıyor.
- Restorasyon işlemi tamamlandıktan sonra kalıplar 12-24 saat kuruyor ve sonra mantar tozuyla yumuşatılmış kalsiyum sülfat kullanılıyor.
- 38:443D Tarama ve Baskı
- Restorasyon projesi, tüm kurbanların 3 boyutlu baskılarını oluşturmak için bir fırsat sunuyor.
- Tarama sürecinde lazer ışını ve alıcı ccd kullanılarak nesnenin yüzeyi taranıyor.
- Kalıplar 40 saat süren bir süreçte parça parça basılıyor ve daha sonra bir araya getiriliyor.
- 40:58Bilgisayarlı Tomografi İncelemesi
- Estel Lacer, kalıpların içerisindeki kurbanların iskelet kalıntılarından bilgi edinmek istiyor ancak alçı çok kalın olduğu için zorluklar yaşanıyor.
- Kalıpların bilgisayarlı tomografisini çekmek için deneysel bir çalışma başlatılıyor.
- Tomografi, alçının içini görüp içerideki iskelet kalıntılarını ve nesneleri incelemeyi sağlıyor.
- 47:00DNA Sonuçları ve Sonuçlar
- DNA analizi sonucunda dört farklı mitokondri bulunmuş ve bu bireyler anne tarafından akraba değil.
- "Bakireler" olarak bilinen iki kişinin biri erkek, diğeri ise cinsiyeti belirsiz.
- Pompei kalıpları sadece heykel değil, gerçek canlı insanların kalıntıları olarak değerlendiriliyor ve dünyaları hakkında anlatacak çok şeyleri var.