Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir bilim anlatımı formatında klonlama teknolojisi ve Neandertal doğurma konusunu ele almaktadır. Konuşmacı, genetik bilimci George Church'ün "Regenesis" kitabından alıntılarla başlayarak konuyu açıklamaktadır.
- Video, klonlama teknolojisinin doğada nasıl gerçekleştiğini (mitoz bölünme, ikizlerin oluşumu) anlatarak başlıyor ve ardından yapay klonlama sürecini detaylandırıyor. İlk bölümde klonlama teknolojisinin temel prensipleri ve insanları klonlamak neden zor olduğu açıklanırken, ikinci bölümde klonlama teknolojisinin neandertal insanlar, şempanzeler, mamutlar ve dinozorlar gibi soyu tükenmiş canlıları hayata döndürme potansiyeli ve etik sorunları ele alınıyor.
- Video ayrıca klonlama teknolojisinin tıp ve biyoloji için olası faydalarını, telomer uzunluğu gibi yaşlanma mekanizmalarını ve şu anki verimsizliğini de incelemektedir. İnsan klonlamasının teorik olarak mümkün olabileceğini ancak şu anda yapılmış olmadığını ve bu konuların etik açıdan tartışılmasının önemini vurgulamaktadır.
- Neandertal Klonlama Fikri
- George Church'ün "Regenesis" (Yeniden Yaratılış) kitabında, klonlama teknolojisinin gelişmesiyle insanlar dişi bir şempanzenin veya aşırı maceracı bir insan kadının vücudunda bir Neandertal bireyin gelişmesini sağlayabilecekleri belirtiliyor.
- Church 2012 yılında bu fikri paylaştığında etik tartışmalar büyük bir alev gibi büyüdü.
- 01:12Klonlama Biyolojideki Yeri
- Klonlama biyoloji için çok sıradan bir olaydır; amitoz bölünme sayesinde bakteriler kendilerini kopyalar ve uygun şartlarda 20 dakikada bir bölünme gerçekleşebilir.
- Vücutta da klonlama gerçekleşir; sperm ve yumurtadan oluşan zigot, mitoz bölünme sayesinde kendi klonlarını yaratarak 30 trilyon hücre oluşturur.
- Tek yumurta ikizi, üçüzü, dördüzü de klonlama nedeniyle oluşur; zigot gerekenden erken bölündüğünde her biri ayrı zigot gibi davranır ve gelişir.
- 03:10Hayvan Klonlaması
- Bilim insanları 1996 yılında kopyalanan koyun Dolly'den bu yana fareler, inekler, kediler, koyunlar, sığırlar, tavşanlar, köpekler, eşekler ve maymunlar gibi birçok hayvanı klonlamayı başardılar.
- Klonlama, biyolojinin yaptığını taklit etmek; hücre içindeki genomu alıp iki tane oluşturmak anlamına gelir.
- Klonlama işlemi için, klonlanacak canlının bir hücresinden çekirdek alınır, gelişmeye hazır bir hücrenin çekirdeği sökülür ve klonlanacak genomu taşıyan çekirdek boş hücreye yerleştirilir.
- 05:30Hücrelerin Çalışma Prensibi
- Hücreler, içinde bulunan genetik kodlara bağlı olarak neyi nasıl yapacaklarını belirlerler.
- Hücreler, milyarlarca yıllık evrimsel tarihe sahip olmasına rağmen, genomunu yapay olarak değiştirdiğimizde nelerin olup bittiğini anlayamazlar.
- Hücreler sıradan kimyasal makineler gibi davranır ve kendisine gönderilen genetik bilgiyi proteine dönüştürürler.
- 06:47İnsan ve Maymun Klonlamasının Zorlukları
- Maymunları ve insanları klonlamak koyun klonlamaya göre daha zordur çünkü hücre çekirdeğinden genomu boşaltırken hücrenin diğer kısımlarına zarar vermemek gerekir.
- Hücre bölünmesinde görev alan i iplikleri adı verilen proteinler, primatlarda ve insanlarda çekirdeğe yakın ve öbeklenmiş bir şekilde bulunur, bu nedenle onlara zarar vermeden hücreyi boşaltmak daha zordur.
- Neandertaller 50 bin yıl önce yok olmuş, Homo sapiens değil, şempanzelerden bile yakın olan bizim yaşamış en yakın kuzenlerimizdir.
- Fosillerden elde edilen genlerle Neandertal genomunu büyük ölçüde inşa etmeyi başardık, ancak günümüzde bir Neandertal dişisi bulmak imkansız olduğu için laboratuvar şartlarında geliştirmek gerekiyor.
- 08:36Klonlama Uygulamaları ve Etik Sorunlar
- Gelişimin yaşanabilmesi için vekil anne bulmak gerekecek, en iyi aday genomu %99,88 oranda Neandertallere benzeyen insanlar olacaktır.
- Neandertaller yerine genetik olarak %98,50 oranında benzer olan şempanzeler kullanılabilir, ayrıca mamutlar gibi soyu tükenmiş hayvanlar fillerin vücudunda yetiştirilebilir.
- Dinozorlar 66 milyon yıl önce yok olduğu için DNA'nın yarı ömrü dolayısıyla genlerin korunması imkansız görünüyor, ancak kuşların genomundan dinozor genomunu yeniden inşa etme denemeleri yapılabilir.
- 09:41Klonlama Teknolojisinin Faydaları
- Soyu tükenen veya tükenmekte olan canlıları klonlayarak genetik çeşitliliğini arttırma yönünde çalışmalar geliştirilebilir ve onları yok olmaktan kurtarabiliriz.
- Organ naklindeki en büyük problem savunma sisteminin donör organı reddetmesi, ancak kişinin kendi hücrelerini klonlayarak kendi organlarını kopyalayabiliriz.
- Klonlama teknolojisi tıp ve biyoloji için çok kıymetli bir teknoloji olmasına rağmen sorunsuz değil ve aşılması gereken engeller vardır.
- 10:27Klonlama Teknolojisinin Engelleri
- Hücreler her bölündüğünde kromozomların ucundaki telomer isimli bölge kısalıyor, bu hücreler adeta bir saatli bombaya çeviriyor ve bir süre sonra ölmek zorunda kalıyor.
- Klonlamak için alınan genomun kromozomları kısalmış telomerlere sahip olacak, bu nedenle klonlanan bebek hem gelişimsel sorunlar yaşayabilir hem de erken ölme ihtimali yüksek olacaktır.
- Klonlama teknolojisi şu anda çok verimsiz, örneğin Dolly'i üretebilmek için 276 koyun klonu oluşturuldu ve bunların hepsi öldü, 1998'de bir inekten sekiz inek kopyalandı ama bunların dördü erkenden öldü.
- 12:07İnsan Klonlaması ve Gelecek
- Açıktan açığa bir insanın kopyalanmadığını biliyoruz, bunu ilan eden hiçbir ülke yok, ancak gizli bir laboratuvarda bir insan kopyalanmış olabilir.
- Bir insanın klonlandığını gösteren hiçbir akademik veya geçerli bulgu bulunmuyor ve insan klonlamak teorik açıdan da biraz daha zor ama imkansız değil.
- İnsan kopyalama şu anda yapılmış olmasa bile yapılamayacağı anlamına gelmiyor ve şimdiden bu konuları tartışmaya başlamalı, üzerine düşünmeli, kaliteli argümanlarla sağlıklı sonuçlar üretmeye çabalamalıyız.