Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bilimsel bir anlatım formatında kelebek etkisi ve kaos teorisi hakkında bilgi veriyor. Videoda Albert Einstein'ın ölümü örneği üzerinden kelebek etkisi kavramı açıklanıyor.
- Video, kelebek etkisinin temel prensiplerini anlatarak başlıyor ve Edward Lorenz'in 1961 yılında hava durumunu tahmin etmek için yaptığı matematiksel modelden bahsediyor. Lorenz'in bilgisayarına veri girişi sırasında yaptığı küçük bir hata sonucu elde ettiği farklı sonuçlar, evrendeki küçük farkların zaman içinde nasıl büyük değişimlere yol açabileceğini gösteriyor. Video, kaos teorisinin günlük hayattaki uygulamalarını (borsa, kalp atışları, sosyal medya) ve evreni anlama sürecindeki önemini açıklıyor.
- 00:01Kelebek Etkisi Örneği
- 1905 yılında İsviçre'nin Bern kentindeki saat kulesi iki dakika geri kalmıştı.
- Kulenin yakınlarında yaşayan bir adam, geç kaldığını fark ederek sinirlenmiş ve normalden beş dakika daha geç evden ayrılmıştı.
- Adam, sokağın karşısına geçerken bir bankacının arabasıyla çarpışarak hayatını kaybetmiş, bu kişinin Albert Einstein olduğunu düşünmek gerekirse, modern fiziğin temelini oluşturan makaleler ve GPS, TV ekranları, bilgisayarlar gibi yenilikler olmayabilirdi.
- 01:13Kaos Teorisi ve Kelebek Etkisi
- Bu olaylar silsilesine kaos teorisinin temelini oluşturan "kelebek etkisi" denir.
- Yüzyıllar boyunca Isaac Newton'ın klasik fizik yasaları kullanılmış, bir cismin mevcut durumunu biliyorsak gelecekteki halini de görece tahmin edebiliriz diye düşünülmüştür.
- Kaos teorisi bu determinist yaklaşımı sorgulayarak, evrendeki her şeyin kolay tahmin edilemeyeceğini belirtir.
- 01:49Edward Lorenz ve Kaos Teorisi
- Hava bilimci Edward Lorenz, 1961 yılında hava durumunu tahmin etmek için matematiksel bir model üzerinde çalışırken, bilgisayara verileri girerken küsürat basamaklarını unuttuğu için farklı bir sonuçla karşılaşmıştır.
- Lorenz, bu olaydan önemsiz gibi görünen küçük farkların bile zaman içinde muazzam bir değişime neden olduğu sonucunu çıkarmıştır.
- Bu durum, "ankara'da bir kelebeğin kanatlarını çırpması akdeniz'de bir fırtınaya neden olabilir" şeklinde özetlenebilir.
- 03:31Kaos Teorisinin Özellikleri ve Uygulamaları
- Kaos ile düzensizlik aynı şey değildir; kaos tahminleri zorlaştırsa da evrendeki olaylar sebep-sonuç ilişkisini takip eder.
- Lorenz'in hesaplamalarında kullanılan modeldeki motifler bir kelebeğin kanatlarını andırır ve bu motifler borsa krizleri, kalp atışlarındaki aritmi gibi durumları gösterebilir.
- Kaotik motifler insan davranışlarını incelememize de yardımcı olabilir, örneğin sosyal medyadaki trollerin tek bir olumsuz yorumla nelere yol açabileceğini gösterir.