Buradasın
İzmir'deki Ulaşım Davranışlarının Yerleşim Örüntüsünü Değiştirmesi
youtube.com/watch?v=nHiZCsJ7_woYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İlhan Tekeli Şehircilik Kültür Vakfı'nda gerçekleşen bir akademik sunum serisinin üçüncü ve son sunumudur. Sunum, Prof. Dr. Metin Şenbl tarafından İzmir'deki ulaşım davranışlarının yerleşim örüntüsünü nasıl değiştirdiğini anlatan bir akademik sunumdur. Ayrıca Mustafa Özüsel adlı bir akademisyenin de katkıları bulunmaktadır.
- Sunumda, İzmir'deki ulaşım davranışlarının yerleşme örüntüsünü nasıl etkilediği incelenmektedir. Prof. Şenbl, TÜBİTAK projesi kapsamında İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin hane halkı kişi ulaşım davranışları anketleri, ESODA toplanan akıllı kart basınçları ve Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından toplanan trafik değerleri üzerinden bir analiz yapmıştır. Sunum, İzmir'in metropolitan alanında ve çevresindeki yerleşim yapısını, kıyı bölgelerindeki gelişmeleri ve raylı sistemlerin (tramvay, metro ve İZBAN) yerleşim yapısına etkilerini haritalar ve istatistiksel verilerle destekleyerek açıklamaktadır.
- Sunumda küresel kentleşme süreci, otomobilleşme ve toplu taşıma dönüşümü gibi konular ele alınmakta, özellikle İzmir'deki İZBAN'ın kent-bölge dinamiklerine etkisi ve gelir seviyesine göre otomobil sahipliği oranları incelenmektedir. Sonuç olarak, İzmir'de mobilitenin metropol alanındaki yoğunlaşmayı çözdüğü ve çevreye yansıttığı sonucuna varılmaktadır.
- Sunumun Tanıtımı
- Prof. Dr. Metin Şenbl, İlhan Tekeli Şehircilik Kültür Vakfı'na teşekkür ederek sunumunu başlatıyor.
- Vakfın kurucuları arasında yer aldığını ve giderek zenginleştiğini belirtiyor.
- TÜBİTAK projesi kapsamında İzmir'deki ulaşım davranışlarının yerleşme örüntüsünü nasıl değiştirdiğini anlamaya çalıştığını açıklıyor.
- 01:28Araştırma Yöntemleri
- İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 2009 ve 2015 yıllarında yaptığı hane halkı kişi ulaşım davranışları anketleri ve ESO'da toplanan akıllı kart basınçları gibi veri tabanlarıyla çalışıldı.
- Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından toplanan karayolları, devlet yolları, express yollar, otoyollar ve il yolları üzerindeki trafik değerleri üzerinden çıkarımlar yapıldı.
- İzmir'in yerleşim sisteminin ve yerleşip yerleşme yapısının trafik değerleri ve mobilite üzerinden nasıl değiştiğini anlamaya çalışıldı.
- 02:47Küresel ve Türkiye'ye Özgü Süreçler
- Küresel süreçte evrensel kentleşme, 2000'li yıllardan sonra ortaya çıkan ve mekansal olmayan süreçlerle eklemlenen, yerleşme yapılarını değiştiren bir dinamik söz konusu.
- Bilgi ve iletişim teknolojisinin gelişmesi, üretim süreçlerini belirli odaklarla ilişkili hale sokarak yerleşmelerin dinamiklerini aynılaştırıyor.
- Türkiye'ye özgü süreçlerden biri otomobilleşme olup, 1990'lı yıllarda başlamakla beraber gelişmekte olan toplumlarda genel toplumsal dinamikler arasında yer almaya başladı.
- 05:18Toplu Taşıma ve İzmir Örneği
- Türkiye'de toplu taşımada raylı sistemler öne çıkmaya başladı ve bu kentlerin yapısını önemli ölçüde değiştirmeye soktu.
- İstanbul'da raylı sistemler kentsel yapılı çevre içerisinde önemli bir dinamik haline geldi, İzmir'de ise kent bölge içerisinde ortaya çıktı.
- İzmir'de İZBAN, kent bölge içerisinde odakların gelişme dinamiklerine ciddi anlamda etki eden bir altyapı oluşturdu.
- 06:57Erişebilirlik ve Mobilite
- Ulaşım sistemi ile arazi kullanımı arasındaki temel dinamikler genellikle erişebilirlik üzerinden açıklanmaya çalışıldı.
- 1990'lı yıllarda ulaşım literatüründe mobilite işin içine girmeye başladı ve sosyolojideki gelişmelerle karşılıklı etkileşime girdi.
- Mobilite, insanların meyilli olduğu, toplu taşıma kullanmayacağı veya apartman yaşamına yönlendirmeyeceği tercihleri tarif ediyor ve bu tercihler erişebilirlikten kendilerini ayırdıkları bir alanı oluşturuyor.
- 09:48İzmir'de Otomobilleşme ve Gelir İlişkisi
- İzmir'de gelişmekte olan toplumlarda otomobilleşme göstermiyor, nüfus artış göstermiyor ve kentsel alanlar kendi içinde değişiyor.
- Geçiş toplumlarında otomobilleşme artıyor, nüfus artıyor ve kentsel alanlar kendi içerisinde önemli ölçüde değişmeye başlıyor.
- İzmir'de otomobilleşme özellikle yarımada bölgesinde hızla artarken, İZBAN hattının olduğu yerlerde belli seviyelerde kalmış, erişiminin olmadığı yerlerde ise artmış.
- 11:33Gelir Seviyesi ve Otomobilleşme İlişkisi
- Regresyon analizi sonucunda, bir hane halkının 5000 TL gelir seviyesine eriştiğinde %70 olasılıkla bir otomobile sahip olduğu tespit edildi.
- 7000-8000 TL gelir seviyesi üzerinde iki ve üstü otomobil sahibi olma olasılığı yaklaşık %45'e ulaşıyor.
- Bu durum mekanda yer seçimine etki eden ciddi bir yapıyı ortaya çıkarmaktadır.
- 13:08Mobilite ve Trafik Değerleri
- Mobilite İzmir'de farklı şekillerde ele alındı ve Karayolları Genel Müdürlüğü'nün 2012 ve 2019 yıllarında verdiği yıllık ortalama günlük trafik değerleri kullanıldı.
- Otomobil trafiği, ev ve işyeri arasındaki bağlantıyı kur'an ulaşımın bir tezahürü olarak, diğer trafik ise lojistik veya hizmetlere ait trafik olarak algılandı.
- Her bir yerleşimin ilişkili olduğu karayolu, il, devlet ve otoyol trafiği değerleri 2012 ve 2019 arasında nasıl değiştiğine bakıldı.
- 14:32İzmir'de Trafik Değerlerinin Değişimi
- Yarımadada ve kıyılarda trafik değerlerinde ciddi bir artış gözlemlenirken, Torbalı'da trafik değerlerinin önemli oranda azaldığı tespit edilmiştir.
- Kemalpaşa ve metropolitan alan, il yolları ve otoyollar açısından Karayolları Genel Müdürlüğü'nün topladığı veriler nedeniyle çalışma kapsamından çıkarılmıştır.
- Genel itibariyle kıyılarda trafik artışının olduğu, ancak kişi başına ortalama yolculuk süreleri ve oranları farklı ilçelerde değişmektedir.
- 16:34İzmir'de Yolculuk Süreleri ve Mobilite
- İzmir'de günlük kişi başına ortalama yolculuk süreleri il ilçeler üzerinde incelendiğinde, bazı ilçelerde 60 dakikanın çok altında, bazılarında ise 60 dakikanın üzerinde olduğu görülmüştür.
- Metropolitan alan ve çevresinde yolculuk oranları %50'nin üzerinde olan ilçeler bulunurken, kıyılarda gelişmeler otomobil yolculuklarını teşvik etmekte ve günlük kişilik ortalama yolculukları arttırmaktadır.
- Otomobilleşmenin farklı bir mobilite tercihini ortaya çıkardığı, kırsal alanlarda kırdığı yerler varken kıyılar ve metropolitan alana yakın ilişkilerde kırdığı yerler olduğu belirtilmiştir.
- 19:14Raylı Sistemlerin İzmir'deki Etkileri
- İzmir'in metropolitan alanında tramvay, metro ve İZBAN şeklinde raylı sistemler bulunmaktadır ve bu sistemler lastik tekerlekli sistemlerden önemli bir kopuş olarak değerlendirilmektedir.
- Raylı sistemler değişken değil, sabittir ve noktasal gelişmeyi teşvik ederken, lastik tekerlekli sistemler değişkendir ve büyümeyi teşvik etmektedir.
- İzmir'deki raylı sistemler, metropolitan alan içerisinde gelişmeyi kontrol eden bir yapı oluşturmuş, kent merkezi içerisinde konut dışı gelişmeleri, metropolitan alan dışında ise konut alanlarını teşvik etmektedir.
- 21:22İZBAN'ın İzmir'deki Mobilite Etkisi
- İZBAN'ın 2011-2013 yıllarından sonra Torbalı'ya, daha sonra Selçuk'a erişmesiyle kuzeyden güneye, Aliağa'dan Selçuk'a kadar uzanan bir erişebilirlik sağladığı ve bu erişebilirlik üzerinden mobilite dünyası ürettiği düşünülmektedir.
- İZBAN, İzmir'in metropolitan alan içerisinde nüfusa önemli ölçüde etki etmiş, özellikle İZBAN istasyonları çevresinde nüfus artışı olmuştur.
- İzmir'de İZBAN istasyonları çevresinde nüfus artışı %400 oranında gerçekleşmiş, gelişme potansiyeli olan her yerde İZBAN önemli ölçüde nüfusa katkıda bulunmuştur.
- 24:31İzmir'de Hareketlilik ve Mobilite Davranışları
- İzmir'de 2009-2015 yılları arasında hareketsiz olan kişilerin azaldığı, günde en az iki yolculuk yapan genel itibariyle çalışan nüfusun arttığı tespit edilmiştir.
- İzmir'de yaklaşık 16 sene içerisinde hareketlilik yaklaşık %10 oranında değişmiştir.
- İzmir'de 2015 yılında yapılan hane halkı anketlerine göre, güneydoğu, kuzey ve yarımadada yolculukların %70'in üzerinde ilçe içerisinde kalmakta, %20'si dışarıya çıkmaktadır.
- 26:47İzmir'de Mobilitenin Bölgesel Etkileri
- Yarımada tamamıyla Menderes, Seferihisar, Urla, Çeşme, Karaburun metropolitan alanla ilişkilenmekte, Ödemiş merkezli Kiraz Beyda ve Torbalı merkezi Tire, Bayındırlı da metropoliten alanla ilişkilidir.
- Aliağa merkezli kuzey ilçeler ve metropoliten alanla ilişkili Aliağa, Foça ve Menemen ilçeleri de mobilitenin bölgeye önemli ölçüde etki ettiğini göstermektedir.
- İzmir'de kıyılaşma ve merkezileşme, kuzey, kuzeybatı, güneydoğu üzerinde İZBAN üzerinde bir merkezileşme, ilçe merkezlerinde ve kıyılarda nüfusun arttığı bir yapı oluşmuştur.