Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İstanbul Medeniyet Üniversitesi'nin dijital dönüşüm organizasyonu kapsamında sunucu Gökalp Yılmaz'ın Doçent Doktor Mehmet Fatih Hocaoglu ile yaptığı bir röportajdır. Hocaoglu, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü Başkanı olarak görev yapmakta ve aynı zamanda bir araştırma-geliştirme firmasının kurucusu olarak 25-27 yıllık simülasyon deneyimine sahiptir.
- Röportajda dijital ikiz kavramı, yapay zeka ve Endüstri 4.0 konuları detaylı olarak ele alınmaktadır. Konuşmacı, dijital ikizin simülasyon, matematik, programlama, fizik, mühendislik ve sanal gerçeklik gibi teknolojilerle ilişkili olduğunu, üretim planlama ve çizelgeleme süreçlerini nasıl etkilediğini açıklamaktadır. Ayrıca yapay zekanın öğrenme mekanizmaları, dijital ikizlerin geliştirilmesinde kullanılan dillerin gramerinin önemi ve Türkiye'nin bu alanlardaki potansiyeli hakkında bilgiler verilmektedir.
- Videoda ayrıca konuşmacının firmasının milli ve inhouse geliştirilen ASIC simülasyon dil altyapısı üzerinden radar kesit hesaplama, hava savunma simülasyonu, üretim sistemleri simülasyonu, operatör eğitim simülatörleri ve füze radar hesaplamaları gibi çeşitli projeler geliştirdiği anlatılmaktadır. Dijital ikiz teknolojisinin sorunları yüzde yüz çözebilme kapasitesi ve yapay zeka ile makine öğrenmesi arasındaki ilişki gibi konular da ele alınmaktadır.
- 00:05Konuşmacının Tanıtımı
- Gökalp Yılmaz, İstanbul Medeniyet Üniversitesi'nin dijital dönüşüm organizasyonu ile birlikte Doçent Doktor Mehmet Fatih Hocaoglu'nu konuk ediyor.
- Mehmet Fatih Hocaoglu, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü'nde bölüm başkanı olarak görev yapmakta ve TÜBİTAK'ta uzun süre çalışmış.
- Hocaoglu ayrıca bir araştırma-araştırma firması kurucusu olarak görev yapmakta ve askeri projeler olmak üzere simülasyon temelli projeleri yürütüyor.
- 00:56Dijital İkiz Kavramı ve Ön Hazırlıklar
- Dijital ikiz, simülasyonla sıkı sıkıya ilişkili, matematik ve programlamayla bağlantılı, fizik, mühendislik, flüt dynamics ve termal dynamics gibi konuların ağır bir şekilde yer aldığı bir yapıdır.
- Dijital ikiz oluşturmak için sistemin sensörlerle ölçülebilir ve takip edilebilir olması gerekmektedir.
- Dijital ikiz, gerçek sistemden gelen datalarla uyumlu olmalı ve gerçek sistemin mevcut durumunu bilmek, dijital ikizin gelecekteki davranışlarını tahmin etmesini sağlar.
- 03:21Dijital İkiz İçin Gerekli Teknolojiler
- Endüstri 4.0, sistemde yığınla sensör, counter ve sayaç kullanarak sistemin anlık durumunu ve geçmişini sürekli takip etmeyi sağlar.
- Dijital ikiz, görselleştirme, fizik motorları, hızlı hesaplamalar, paralel hesaplamalar ve dağıtık hesaplamalar gibi alt teknolojilerde ciddi gelişmeler sayesinde gündeme gelmiştir.
- Dijital ikiz, simülasyon konfigürasyonu, görselleştirme, sanal gerçeklik, fizik motorları ve hesaplama paralelliği ile oluşturulur.
- 05:28Dijital İkiz İçin Yatırım Gerekliliği
- Dijital ikiz için çok çekirdekli makinalar, ara katman yazılımlar ve dağıtım algoritmaları gibi teknolojiler geliştirilmiştir.
- Bu teknolojiler sayesinde hesaplama gücü artmış ve paralel hesaplama yapılabilmektedir.
- Dijital ikiz için yatırım gereklidir, ancak gelecekte kuantum gibi yeni teknolojiler sayesinde maliyetler düşecektir.
- 06:45Dijital İkiz ve Üretim Planlama
- Dijital ikiz, üretim planlamasını iteratif hale dönüştürerek sürekli hesaplama, tahmin ve yeniden hesaplama sürecini sağlar.
- Anlık gelişen olaylar (arıza gibi) karşısında üretim planı sürekli güncellenebilir.
- Endüstri mühendisliğinde standart planlama ve çizelgeleme yerine, iteratif, anlık olarak değişen ve tekrarlanan çözümler gündeme gelmeye başlamıştır.
- 09:35Dijital İkiz İçin Kullanılan Programlar
- Konuşmacı, kendi geliştirdikleri simülasyon dili üzerine konseptler oluşturup oturtmaya çalıştıklarını belirtiyor.
- Üretim sistemleri simülasyonu paketi hazırlıyorlar.
- Gemi makinaları simülasyonu projesinde birim sıvının hareketinin modellenmesi düzeyinde çalışıyorlar.
- 10:09Firma Çözüm Altyapısı
- Firma, radar kesit hesaplama çözüm altyapısında tamamen milli ve inhouse geliştirilmiş teknolojiler kullanıyor, ticari paket kullanmıyor.
- Firma bir AR-GE firması olduğu için sürekli yeni çözümler geliştirmek zorunda ve tekrarlılığı muhafaza etmek için belirli bir dil çözüm üzerine çalışıyor.
- Firma, ASIC adı verilen kendi geliştirdiği simülasyon dil altyapısı üzerinden tüm paketleri geliştirerek her yeni proje için uyum sağlıyor.
- 11:14Dijital İkiz Uygulamaları
- Firma, hava savunma simülasyonları, üretim sistemleri simülasyonu, operatör eğitim simülatörleri, elektronik harp simülasyonları ve gemi makinaları simülasyonları gibi dijital ikiz uygulamaları yapıyor.
- Füzelerin radar kesit hesaplamaları gibi yüksek çözünürlükte hesaplamalar da dijital ikiz altyapısı üzerinden gerçekleştiriliyor.
- Eskiden bir ay sürüyordu, ancak paralelleştirip hızlandırarak hesaplamaların süresi üç gün beş güne düşmüş.
- 12:25Dijital İkiz ve Simülasyon Arasındaki Fark
- Dijital ikiz, simülasyonla bir konfigürasyon olarak karşımıza çıkıyor ve üç temel özelliğe sahip: real-time ve yerinde mevcut durumdan ileriye dönük tahminde yürütebilen olması, fizik dünyayı başarılı modellemesi ve deep learning gibi büyük datayla modellediğimiz sistem davranışlarının olması.
- Dijital ikiz, gelişmiş görselleştirme, iyi fizik kütüphane ve yüksek hesaplama gücüne sahip bir konfigürasyon olarak düşünülebilir.
- Dijital ikiz, simülasyondan farklı olarak bir konfigürasyon getiriyor ve varyans verification, validation, acgradation gibi seri istatistik testleri sunuyor.
- 15:32Dijital İkiz Gerekliliği
- Dijital ikiz, simülasyona göre daha yüksek çözünürlükte bir beklenti sunuyor ve ileriye dönük tahmin yapmak için kullanılıyor.
- Dijital ikiz, gerçek sistem yaşarken zaman zaman sorular sorarak doğru cevaplar alıyor ve bu sayede tedbir alabiliyor.
- Dijital ikiz, çok büyük datadan yeni karakteristikleri tespit etmeyi sağlıyor ve fizik dünyayı ne kadar iyi modelleyebilirseniz o kadar detaylı sonuçlar elde edebilirsiniz.
- 18:41Dijital İkiz Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Dijital ikiz kullanırken, matematiksel olarak ilgili görmediğiniz şeyleri dahil etmenin anlamı yok.
- Sorununuzla doğrudan ilgili olmayan olayları dahil etmek hesaplama yükünü artırıyor ve zaman alıyor.
- Dijital ikiz, beklenmedik ilişkileri tespit etme imkanı sunuyor, bu nedenle her zaman ilgili olup olmadığını karar vermek zor olabilir.
- 20:07Veri Seti ve Modelleme
- Fabrikalardaki makinelerin verilerini satın aldığınız firmadan set olarak almak mümkün olabilir, ancak firmalar genellikle veri konusunda sıkıntılı ve kolay vermek istemiyorlar.
- Modellemede matematiksel sınırlar vardır ve bir noktadan sonra gerçek datadan (neural network, deep learning) yararlanmak gerekir.
- Çok data toplamak ve hazırda tutabilmek maliyetli bir iş olup, bu verilerin fiyatı da ona göre belirlenir.
- 21:34Endüstride Dijitalleşmenin Çözdüğü Sorunlar
- Dijitalleşme sayesinde her sistem artık zaman ekseninde daha çok bilinir hale gelmiş, sadece şu anki durum değil, geçmiş durumları da görebiliyoruz.
- Dijitalleşme sayesinde geleceğe dönük projeksiyonlar yapabiliyor, ölçebiliyor, analiz edebiliyor, karar verebiliyor ve yönetebiliyoruz.
- Sistemlerde sadece sensörler değil, aktüatörler de bulunuyor ve bu aktüatörler üretim hattını, çizelgeleri ve planları değiştirebiliyor.
- 22:29Dijital İkiz ve Yapay Zeka
- Dijital ikiz ile sorunların yüzde yüz çözülebilmesi mümkün değildir, çünkü her çözümde olasılık vardır.
- Yapay zeka kavramı zamanla genişletilmiş ve şişirilmiş, artık her şey yapay zeka olarak tanımlanmaya başlanmış.
- Yapay zeka bir matematik frame içerisinde gelişiyor ve makine öğrenmesi de bu frame içerisinde yer alıyor.
- 25:21Makine Öğrenmesi ve Veri
- Makine öğrenmesi, datayı dağıtık fonksiyonlara map ederek paralelleşmiş düzeyde hesaplama yapma sürecidir.
- Matematiksel ilişkileri tam bilmediğimiz ve fizik dünyasını tam kurgulayamadığımız yerlerde, datadan öğrenme (öğrenme) yöntemi kullanılır.
- Yüksek çözünürlük elde etmek için hala gerçek sistemden toplanan verilere ihtiyaç vardır.
- 26:26Yapay Zeka ve Dijital İkiz
- Yapay zeka, datadan öğrenme ve muhakeme teknolojileri üzerinde çok çalışılmış alanlardan biridir.
- Gerçek yapay zeka örnekten öğrenir, karar verir, drive eder ve feedback ile yeni şeyler öğrenir.
- Telefonumuzdaki dijital asistanlar artık yapay zeka değil, çünkü kendi öğrenip yeni şeyler sunmuyorlar.
- 27:35Endüstri 4.0 ve Dijital İkiz'in Önemi
- Endüstri 4.0, bilgiyi bilgi yoğunluklu bir teknolojiye dönüştürerek sadece verimliliği değil, diğerleriyle olan entegrasyonu da artırıyor.
- Esnek imalat sistemlerinin çıkışının Batı ülkelerinde olmasının sebebi genç nüfusun az olması ve insansız fabrikaların zorunlu olması.
- Endüstri 4.0, rekabet şartlarında maliyeti düşürme, hızlılık, adapte olma ve kalite gibi ihtiyaçları karşılamayı sağlıyor.
- 29:41Dijital İkiz'in Kaynaklanması
- Dijital ikiz, NASA ve askeri kaynaklı olarak çıkmıştır, çünkü savunma alanında geri dönüşsüz problemler yaşanabilmektedir.
- Uzaydaki kullanılan hesaplama hala Z80 mikro işlemci kullanılır çünkü çok iyi test edilmiştir ve hata yapmaz.
- Mars'ın düşük yoğunlukla atmosferini iyi modellemek için dijital ikiz kullanılır, böylece orada olabilecek durumlarla karşı karşıya kalınabilir.
- 31:32Dijital İkiz Yapımında Detay ve Yaklaşım
- Dijital ikiz yapımında detay seviyesi, sistemlerin ne beklenildiğine göre belirlenir.
- Her dijital ikiz baştan başlanmaz, önce temel dil ve kütüphane oluşturulur, sonra bu temel komponentler birleştirilerek geliştirilir.
- Component based development (küçük komponentler) yöntemi, sıfırdan başlamaktan çok daha kolay ve hızlı bir geliştirme sağlar.
- 34:11Türkiye'nin Dijital İkiz Konusundaki Potansiyeli
- Türkiye'nin dijital ikiz ve simülasyon konularında daha iyi olabileceği düşünülüyor.
- Türkiye gibi ülkeler için kaynaklara erişim kolay, büyük çelik potalarına ihtiyaç yok, üç kuruşluk bilgisayar ve PDF'ler yeterli.
- Türkiye'nin ileride her yerde dijital ikiz yazılımları görmeye başlanacağı umut ediliyor.