Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, Boeing'in 747-8 model jumbo jet uçağının geliştirilme ve üretim sürecini anlatıyor. Videoda Joe Satır ve "İnanılmazlar" ekibi gibi önemli mühendisler, fabrika çalışanları ve uçak test pilotları yer alıyor.
- Belgesel, 1968'de Joe Satır ve ekibinin tasarladığı 747'in, Airbus A380'e karşı rekabet edebilmek için nasıl geliştirildiğini kronolojik olarak gösteriyor. Uçak yapım süreci, parça stok yönetimi, motor takılması, kanat montajı, gövde yapımı, uçağın birleştirilmesi, boyama aşaması ve çeşitli test uçuşları şeklinde ilerliyor.
- Videoda ayrıca Boeing Mega Fabrikası'nın tanıtımı, uçakların nasıl monte edildiği, kanat tasarımı, kanat sarsıntısı sorunu ve çözümü, kambur tasarımı ve kargo yükleme sistemi gibi teknik detaylar ele alınıyor. Uçak, binlerce işçi ve altı milyon parça kullanılarak üretilmiş olup, test pilotlarının tüm sınavları başarıyla geçmiştir.
- 00:06Boeing 747-8'in Fren Testi
- Boeing 747-8 modeli kalkış için pistte hızla ilerlerken aniden frenlere basmak zorunda kalıyor.
- Uçak çığlık atarak durdurulurken frenler ısıdan kıpkırmızı oluyor, ancak bu bir felaket değil, uçağın testlerinden biri.
- Eğer alevler içinde kalırsa sınavı geçemez, bu test yolcuların kaçmasına olanak sağlayabileceğini kanıtlamak için yapılmaktadır.
- 00:48Boeing 747-8'in Önemi
- Jumbojet yaklaşık kırk yıldır göklerin kraliçesiydi, ancak kısa zaman önce Airbus A380'e tacını kaptırdı.
- Boeing ekibi 747-8'i geri istiyor ve ikonik bu uçağı dünyanın en büyük binasında tamamen baştan tasarlayacaklar.
- 747-8, şirketin medarı iftiharı olan uçağın en yeni ve teknolojik açıdan en gelişmiş hali, dünyanın en uzun yolcu uçağı ve kendi sınıfında en çevreci uçak olacak.
- 02:17Boeing Mega Fabrikası
- Boeing Mega Fabrikası dünyadaki en büyük bina kapıları, en büyük duvar resmine sahip ve Guinness Dünya Rekorunu elinde bulunduruyor.
- Fabrika bir küçük şehir gibidir; kendine özel bir itfaiye departmanı ve Amerika'nın en yoğun kahve dükkanlarından yedi'si bulunuyor.
- Fabrikanın yerleşim planını öğrenmek aylar alıyor ve boyutları insanın aklını başından alıyor.
- 04:24Boeing 747'in Tarihi
- İlk yapılan uçak bir 747 yani orijinal jumbo jeti kısa süre içinde tartışmasız bir şekilde göklerin kraliçesine dönüştü.
- Hakimiyeti kırk yıl boyunca rakipsiz olarak devam etti, ta ki 2007'de Airbus A380 onu hem boyut hem de kapasite açısından geçene kadar.
- A380, 550 yolcu koltuğuna sahip çift katlı bir uçak olup, son on yıl içinde uçak yolculuğundaki artışa Airbus'ın verdiği yanıt oldu.
- 05:53Boeing 747-8'in Tasarımı
- Boeing, sıfırdan yeni bir uçak tasarlamak yerine eski gözdelerini radikal bir şekilde baştan aşağı değiştirecekler.
- 747-8 daha hızlı uçacak, yakıt ikmali yapmadan dünyanın etrafında üçte bir tur atabilecek ve kendinden önceki tüm 747'lerden daha çevreci bir yakıt tüketecek.
- 747-8, koltuk başına Airbus A380'den daha az yakıt tüketecek ve hem gelecekten hem de kırk yılı aşkın mirasından doneler alıyor.
- 07:41Boeing 747'in Doğuşu
- 747'in hikayesi 1960'ların ortasında başlıyor; jet uçağın icadı hava yolculuğunda ani ve hızlı bir artış meydana getirmiş durumda.
- 1965'te Boeing'in başkanı William Allen, 5 bin kilometre kat edebilen ve 350 kişi taşıyabilen bir uçak yapmasını istiyor.
- Başmühendis Joe Saratoga, 100 yerine 350 yolcu kapasiteli bir uçak yapmak için çift katlı uçak fikrini düşünüyor, ancak bu fikir yerine iki koltuk sırasına sahip daha geniş bir uçak fikri doğuyor.
- 09:22İlk 747'in Üretimi
- Boeing bu zor görevi kabul ediyor ancak bir 747 imal edebilecekleri kadar büyük bir fabrikaya sahip değiller.
- 1966'da Boeing, dünyanın gördüğü en büyük mega fabrikanın inşaatına başlıyor ve işçiler ilk 747'yi sadece 28 ay içinde sıfırdan üretiyorlar.
- 30 Eylül 1968'de Boeing'in mega fabrikasından dışarı çıkan ilk 747, kalkış anı için büyük bir rahatlama sağlıyor.
- 11:40Boeing 747'in Başarısı
- 747 sadece geçici bir tasarım olmak üzere yapılmıştı, ancak 1968'den bu yana Boeing 1400'den fazla jumbo jet üretti.
- Tüm bu uçaklar toplamda ay'a 101 bin defa gidip gelecek kadar mesafe kat etti ve hepsi Boeing'in mega fabrikasında elle yapıldı.
- Boeing'in mega fabrikası sadece devasa bir montaj merkezi olup, dünyanın dört bir köşesinden gelen parçalar burada toplanıyor.
- 14:36Boeing'in Parça Yönetimi
- Boeing, 20 milyon dolarlık motorları fabrikadan dışarı çıkmadan bir veya iki gün önce takarak stok maliyetini düşürüyor.
- Boeing'in 6 milyondan fazla parçanın envanterini tutması gerekiyor ve her parça elektronik bir etikete sahip.
- Elektronik etiketler sayesinde Boeing hangi parçanın nereye gittiğini derhal öğrenme olanağı sunuyor.
- 15:39Kanat Montajı
- Boeing 747-8'in yapımı en önemli kısımla başlıyor ve kanat montaj bölümü fabrikada jumbo'ya ayrılan alanın dörtte birini kaplıyor.
- 747'nin yeni kanatları Boeing'in şimdiye kadar imal ettiği en büyük kanatlar olup, her biri üzerine dört adet üç odalı evin yerleştirilebileceği kadar geniş.
- Yeni 747 daha verimli ve çevreci olabilmek için kanat tasarımı büyük önem taşıyor.
- 16:42Kanat Yapısı ve Montaj Süreci
- Kanat iskeleti boylu boyunca uzanan ve 55 adet kiriş tarafından desteklenen üç kısımdan meydana geliyor.
- Kanadın alüminyumdan derisi iskelete binlerce bağlama civatasıyla tutturuluyor ve her civata iki kere kontrol ediliyor.
- Kanatlar havada ilerlerken üzerlerinde düşük basınç, altlarında yüksek basınç alanı yaratır ve bu da uçağa havalanma kuvveti sağlar.
- 18:21Kanat Uçları ve Sorunlar
- Kanadın uçlarında oluşan hava burgacı veya kirli hava, kanatların üzerine aşağı doğru baskı yapar ve kaldırma kuvvetini düşürür.
- Yeni tasarım aynı zamanda yeni zorluklar getiriyor; test uçuşlarında kanat sarsıntısı adı verilen ufak titreşimler gözlemleniyor.
- Kanat sarsıntısı aşırı durumlarda kanatların kopmasına sebep olabilir ve uçağı düşürebilir.
- 19:52Kanat Sarsıntısının Çözümü
- 1960'ların sonlarında orijinal 747'in farklı bir kanat problemi vardı ve Joe Satır'ın "satır kıvrımı" adı verilen basit müdahale ile problem çözüldü.
- 747-8'in hikayesinde mühendisler titreşimleri etkisiz hale getirmesi için uçağın bilgisayar sistemlerini kullanıyorlar.
- Kontrollü uçuş sisteminde pilot kontrol kolunu hareket ettirdiğinde, sistem kablo yoluyla elektronik bir sinyal yolluyor ve tahrik kolu kanat yüzeyini kontrol ediyor.
- 22:06747'in Tasarımı
- 1968'de Joe Satır ve inanılmazlar ekibi dünyaya ticari havacılıktaki en akılda kalıcı uçak şeklini sunuyorlar.
- Boeing geleceğin süpersonik uçaklarda olduğunu düşündüğünden jumbo'nun gelecekte bir yük uçağına dönüşeceğini sanıyorlar.
- Radikal bir tasarım hamlesiyle kargo uçağı burundan yükleniyor, böylece uçuş güvertesi kargo deposundan daha yüksekte bulunmak zorunda oluyor ve meşhur kambur doğuyor.
- 23:56Uçak Gövdesi Montajı
- Uçak gövdesi üzerindeki çalışmalar birkaç kısım halinde yapılıyor: kıç, orta ve meşhur kambura sahip ön kısım.
- Tüm gövde panelleri yapım sırasında herhangi bir hasar almasının önlenmesi için koruyucu bir yeşil ile kaplanıyor.
- Ana gövdenin alt kısmı daha kolay çalışılabilmesi için ters çevrilerek yapılıyor ve tavanını ekleyebilmeleri için özel bir döndürme donatısıyla 180 derece çevriliyor.
- 25:24Montaj Kontrolleri
- Uçak gövdesi parçaları son montaj yerlerine taşınmadan önce hiçbir şeyin atlanmadığını kontrol etmek büyük önem taşıyor.
- Gevşek bir civata yerinden çıkıp yanlış bir yere yuvarlanırsa bir felakete yol açabilir.
- Boeing asla uyumuyor ve dünyanın en büyük binasının içinde aşırı derecede karmaşık bir manevra yapılıyor.
- 26:32Uçak Gövdesinin Montajı
- Uçak gövdesinin üç parçasını bir araya getirmek, montaj sürecindeki en zahmetli işlerden biri olup gece yarısı yapılıyor çünkü fabrikada daha az insan var ve bir şeylerin ters gitme ihtimali daha düşük.
- Milyonlarca dolar değerindeki uçak parçaları bir araya gelirken aşırı derecede hassas bir endüstriyel dansa dönüşüyor ve zemin ekibinin en küçük detaylara dahi ilgi göstermesi gerekiyor.
- Kanatlar merkezi uçak gövdesine eklendiğinde, iki çekme arabasının tamı tamına eşit hızla çekmesi gerekiyor ve duvarlarla kanatların uçları arasındaki boşluk sadece beş santimetre.
- 28:06Boeing'in Geçmişi ve Zorlukları
- Boeing'in son kırk yıl içinde büyük bir ekibi organize ve idare etme konusunda epey pratiğe sahip olduğu bir konu.
- İlk yıllarda Boeing finansal bir çöküşle karşı karşıyaydı, iflasın eşiğine gelmişti ve işten çıkarmalar yaşanmıştı.
- 2008'de Boeing'in makine teknisyenleri iki aylığına grev yapıyorlar ve zaten sıkı olan bir zaman programını tamamen karmaşaya dönüştürüyorlar, kaybedilen her gün Boeing'e yüz milyon dolara mal oluyor.
- 29:54Yeni Motorlar
- Yeni motorların zamanı geldi, devrim niteliğinde dört motor; eski 747 motorları saatte on iki bin litreden fazla yakıt tüketiyordu.
- General Electric şirketi jet motoru tasarımında başı çekiyor ve bu yepyeni motorlar şirketin şimdiye kadar yaptığı en verimli motorlar.
- Her biri yirmi milyon dolar değerinde olan bu motorlar yeni jumbonun en pahalı parçaları ama harcanan her sente değiyorlar; pervane bıçaklarında ve motor yuvasında kullanılan alaşım maddeler her motoru yüz seksen kilogram daha hafif kılıyor.
- 31:17Motorların Çalışma Prensibi
- Bu motorlar General Electric şirketinin şimdiye kadar yaptığı en sessiz motorlar; daha az çalışarak içlerinden daha fazla hava püskürtebiliyorlar ve bu da daha az yakıt yakıyorlar demek oluyor.
- Havanın sadece yüzde onu yakıtla karışık durumda ve yakma haznesinde yanıyor, böylece öndeki büyük pervaneyi döndüren bir dizi türbini çalıştırıyor.
- Aynı pervane havanın yüzde doksanını motorun arka kısmından dışarı püskürterek itme kuvveti meydana getiriyor ve bu motorlardan sadece bir tanesi bile bir B52'nin sekiz motorunun toplamı kadar itiş kuvveti üretebiliyor.
- 32:22Motorların Takılması
- Fabrikaya dönüyoruz, motorları takma zamanı geldi; kanatların altında motorların gireceği yerlerde devasa beton bloklar asılı duruyor.
- Her motor yedi ton ağırlığında ve yük arabalarından çıkarılıp kanatlara yerleştirilecek dört motor var; bu dört yetişkin fili asmak gibi bir şey, yani yavaş ve dikkatle yapılacak bir iş.
- Güvenlik için kayış takın, ön bağlantı elemanındaki civataları çekeceğiz, ön yatağı hizalayan bir mil var, bu sebeple onu kaydırıcı maddeyle yağlayacak, on beş santimetre daha yükseltecek ve her şeyin yerli yerine oturduğundan emin olacağız.
- 35:07Motorların Kontrolü ve Çalıştırılması
- Zorlu çalışmalarla geçen haftaların ardından bu canavarı çalıştırmanın zamanı gelmek üzere, ancak bundan önce yapılacak daha fazla zorlu çalışma var; her devrenin tek tek kontrol edilmesi gerekiyor.
- Uçak çok fazla elektrik kullanıyor, elli'den fazla eve yetecek kadar elektrik; uçağın içinde iki yüz on dört kilometrelik kablo uzanıyor ve hepsi elektronik sistemler bölümünde birleşiyor.
- Yeni kontrollü uçuş teknolojisi uçağın üzerindeki bilgisayarlar tarafından kontrol ediliyor, tamamen otomatikleştirilmiş değil, pilot bilgisayarı devre dışı bırakabiliyor ve bir şeylerin ters gitmesine karşı birden fazla yedek sistem bulunuyor.
- 37:16İç Döşeme
- Motorlarda yerleştirildiğine göre bu jumbo neredeyse gökyüzüne yükselmeye hazır sayılır, ancak öncelikle iç döşemeye ihtiyacı var.
- GNX, motorları ve kanatları gibi yeni iç tasarımını da küçük kız kardeşi olan Dreamliner dan alıyor; yeni renklere, daha fazla alana ve hoş bir ışıklandırmaya sahip.
- Boeing müşterilerinin iç tasarım konusunda kendilerine has fikirleri var; hepsi jumbolarının hem içinin hem de dışının kendi renkleriyle boyanmasını istiyor.
- 38:36Uçak Boyama ve Test Süreci
- Uçakların boya katları konusunda dikkatli olunmalı, çok fazla boya metal yorulmasının işaretlerini gizleyebilir ve yakıt tüketimini artırır.
- Tipik bir boyama işleminde 500 kilo boya kullanılıyor ve boya 4 yıl dayanacak.
- Uçak teslim edilmeden önce zorlayıcı test uçuşlarını atlatmak zorunda.
- 39:44Uçuş Yükü Tetkiki
- Uçuş yükü tetkiki uçağın karşılaşacağı en zorlayıcı testlerden biri ve uçaktaki insanların da güçlü bir mideye sahip olması gerekiyor.
- Pilotlar aşırı manevralar yapıyor, uçağın burnunu yükseltip alçaltıyorlar ve saniyeler içinde sıfır yerçekiminden 2 cilik yerçekimi kuvvetine geçiyorlar.
- Test sırasında uçağın ağırlık dağıtımı su kullanılarak kontrol ediliyor ve hizmet halinde karşılaşabileceği çeşitli ağırlık değişikliklerini test ediyorlar.
- 41:11Minimum Sürat Koparması ve Kanat Sarsıntısı Testi
- Minimum sürat koparması testinde test pilotları mümkün olduğunca yavaş kalkış yapmaya çalışıyorlar, bu da kuyruğun piste sürtünmesine sebep oluyor.
- Kanat sarsıntısı testi (titreşim) kontrollü uçuş sisteminin sınırlarını zorluyor ve genellikle normal süratin üzerine çıkılıyor.
- Uçağın iki kanadı da tüm kontrolleri sırasıyla kökleyerek sarsılıyor ve kontrollerin nasıl tepki verdiğini görebiliyorlar.
- 42:37Perde Vites Testi ve Uçakın Tamamlanması
- Perde vites bir uçağın burnunun çok fazla yukarı kalkmasıdır, o zaman kanatlar kaldırma kuvveti üretmeyi bırakır ve uçak gökyüzünde düşmeye başlar.
- Bu uçak modelinde yüzlerce defa perde vites durumu oluşturuldu ve hepsi de son derece tehlikesiz oldu.
- Tek uçağı oluşturmak için binlerce işçi altı milyon parçayı birleştirdi ve test pilotlarının soktuğu her türlü sınavı alnının akıyla geçti.
- 43:49Boeing 747-8'in Geleceği
- Sadece 333 milyon dolara kendinize yepyeni bir Boeing 747-8 satın alabilirsiniz.
- Yeni jumbo en büyük sınavla yüzleşmeye hazır, bu da gökyüzündeki rekabet.
- Boeing 747-8 önümüzdeki 20 yılın uçağı olacak ve gökyüzünün kraliçesi ünvanını geri almaya hazır.