Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Hasbi Halimiz" programında sunucu Sümeyye Kelli'nin Prof. Dr. İsmail Hakkı Aydın ile yaptığı bu röportaj, Ramazan ayı özelinde yayınlanmaktadır. Prof. Dr. Aydın, beyin cerrahı ve bilim adamı olarak bilim ve din arasındaki ilişkiyi ele almaktadır.
- Programda bilim ve din arasındaki ilişki, bilim ile ilim arasındaki farklar, Kur'an-ı Kerim'in bilimsel yönleri ve bilim adamlarının inançları gibi konular detaylı olarak tartışılmaktadır. Konuşmacı, bilimin doğrunun peşinde koştuğunu, ilmin ise hakikatin peşinde koştuğunu açıklamakta ve bilimin inanmayı gerektirdiğini vurgulamaktadır.
- Videoda ayrıca bilimin insanlığın ortak mirası olduğu, matematiğin bir lisan olduğu ve bilimin canlı bir organizma olduğu gibi görüşler paylaşılmaktadır. Programın son bölümünde konuşmacı, hem Batı'daki hem de Doğu'daki idollerini anlatmakta ve "tezekkür, tedebbür, teakkul, tefekkür ve tefekkür" beş T faktörünü Kur'an kaynaklı olarak tanımlamaktadır.
- Bilim ve Din İlişkisi
- İslam dini, Kur'an'ın hiçbir ayetinin akılla ters düşmeyeceği konusunda bir söz vardır.
- Hakikat sorgulanmaz, doğru test edilir; ilim hakikatin peşindedir.
- Bilim ondülan ama ilim lineerdir, geri gelmez.
- 01:28Program Tanıtımı
- Programın sunucusu Sümeyye Kelli, konuk olarak Prof. Dr. İsmail Hakkı Aydın'ı davet etmiştir.
- Bilim ve din ilişkisi konusu ele alınacaktır.
- 02:00Din ve Bilim İlişkisi
- Din ve bilim ilişkisi tarih boyunca çözülememiş bir problem olarak görülüyor.
- Tüm inanç sistemlerinde temel yasaklar aynıdır: öldürmek, hırsızlık yapmak, zina yapmak ve yalan konuşmak.
- Bu yasakların cezası bu dünyada varken, oruç tutmamanın, namaz kılmamanın cezası bu dünyada yoktur.
- 06:44Kainat Hakkında Bilimsel Gerçeğler
- Kainat, kazan içindeki kabarcıklar gibi sayısız kainattan oluşmaktadır.
- Günümüz biliminin ışığında tek bir kainatın çapı beşyüz milyar ışık yılıdır ve devamlı genişlemektedir.
- Bir ışık yılı yaklaşık on trilyon kilometre mesafedir ve kainat saniyede üçyüz bin kilometre genişlemektedir.
- 08:10Samanyolu Galaksisi
- Samanyolu galaksisi içerisinde yaklaşık yüz milyar güneş sistemi vardır.
- Bizim güneş sisteminin adı Laktavia (Süt Yolu/Milky Way) olup, bu galaksinin içinde bulunmaktadır.
- Samanyolu galaksisinden yüz milyarlarca galaksi daha vardır.
- 09:03Galaksimizden Çıkış Süresi
- Güneşin bize uzaklığı yaklaşık 150 milyon kilometre olup, ışık bize 8 dakikada gelir.
- Parker Sondası gibi 7000 km/saat hızla giden bir sonda ile Samanyolu galaksimizden çıkmak için 20 bin yıl gerekiyor.
- 500 milyar ışık yılı çapında olan ve devamlı genişleyen alemi düşünmek tamamen bilimin geldiği bir nokta.
- 10:26Kur'an-ı Kerim'de Bilimsel Bilgiler
- Kur'an-ı Kerim 1400 yıl önce insanın yaratılışı hakkında bilgiler vermiş.
- Mağara hikayesi, bu alemi rüya alemi olarak tanımlamakta ve ölümün gerçek aleme dönüş olarak ifade etmektedir.
- Kur'an'da "le musiun" ayeti, kainatın 500 milyar ışık yılı çapında olup genişleyen bir kabarcık olarak tanımlanmaktadır.
- 11:37Ölüm ve Bilimsel Açıklama
- Ölüm biyolojik olarak moleküllerimizin başka bir forma dönmesi, fizik olarak başka bir boyuta geçmesi olarak açıklanmaktadır.
- Bilimsel olarak ölüm yoktur, canlanmak vardır; biyolojik olarak başka bir forma, fizik olarak başka bir boyuta geçmektedir.
- Zaman kavramı uydurmadır, geçmiş, şimdiki ve gelecek tek bir an içinde gizlidir ve o an içerisinde bütün olaylar olmuş bitmiştir.
- 14:24Bilim ve Din Arasındaki Bağ
- Bilim ile din hiçbir zaman çatışmaz, çatışan bilim adamlarının dini, din adamlarının da bilimi bilmemesidir.
- Newton, Descartes, Spinoza, Galile, Kant ve Darwin gibi bilim insanlarının Kur'an'ı okuduklarına inanılıyor.
- Darwin'in "Türlerin Kökeni" kitabında "ilk canlıyı yaratan yaratıcıdır" diyerek Kur'an'daki "Biz canlı olan her şeyi bir su molekülünden yarattık" ifadesine benzer bir görüş belirtmiştir.
- 17:33Kur'an'da Bilim ve Matematik
- Kur'an'da "ikra" kelimesi sadece okumak değil, oku, anla, öğren, öğret, yaşa ve yazdır anlamına gelmektedir.
- Kur'an'ın özeti "ikra bismi rabbikelle" altı kelimeden oluşur ve "kalemle öğrettik" ifadesi kalem ve yazmanın önemini vurgular.
- Kur'an'ın kendi içerisinde bir matematiği, ahenk, armoni ve estetik balansı vardır; matematik bilmezsen bilime ve medeniyete geri kalırsın.
- 21:41Bilim ve İlim Arasındaki Farklar
- Bilim, insanın daha müreffeh yaşaması için, alemde daha iyi yaşaması için doğrunun peşinde koşan, ondülan (değişken) bir alandır.
- Bilimde bir doğrunun ömrü daha doğru doğuncaya kadardır, eleştirilebilir ve ayıklanabilir.
- Bilim, tek kitaba itibar etmez, araştırır, deneyler, laboratuvara sokar ve matematize eder.
- 23:27Matematik ve Bilimin Özellikleri
- Matematik bir bilim değil, lisandır; edebiyat, sanat, müzik ve matematik insanlığın ortak lisanıdır.
- Bilim insanlığın, hayatın ortak mirasıdır ve matematik olmadan bilim olmaz.
- Matematikte Nobel ödülleri verilmez, matematiğin Nobel'i Fields ödülüdür.
- 24:29İlimin Özellikleri
- İlimde dogma delildir, bilimde ise dogma delil değildir.
- İlim hakikatin peşindedir, bilim ise doğrunun peşindedir.
- İlim lineerdir, geri gelmez; bilim ise ondülan (değişken) bir alandır.
- 25:13Doğru ve Hakikat Arasındaki Farklar
- Her hakikat doğrudur ama her doğru hakikat değildir.
- Doğru test edilir, hakikat sorgulanmaz.
- İnanç sistemi test edilemez, sadece yüreğinde inanılır.
- 26:06Akıl ve Din
- Akıl dinidir İslam'da, Kur'an'ın hiçbir ayeti akılla ters düşmez.
- Konuşmacı, eleştirel akıl dersinin tüm okullara konulmasını istiyor.
- Konuşmacının gayesi insanlık ve hayattır, bu da evrenin tüm canlılarını kapsar.
- 26:45Uzay ve Hayat
- "Biz sana onları müsahhar kıldık" ayeti, uzayda hayat olabileceğini ima eder.
- 2025-2026 yılları arasında Mars'ta en az bir milyon kişi istihdam edilecek.
- NASA'nın "Omix" projesi, ekstrem şartlarda yaşayacak canlıların üretilmesi için çalışmaktadır.
- 29:19İnanç ve Tevbe Konusu
- Konuşmacı, jeolojik olarak yaratılışta bir görüş belirtiyor ve bu görüşün uygun olduğunu düşünüyor.
- İmam Azam'a göre, indirilen Kur'an'a inanan birini te'vili sebebiyle tekfir etmek mümkün değil.
- Tevbe eden biri, samimi bir tövbe ederse problem yaratmaz, ancak samimiyet önemli bir faktördür.
- 31:09İnanç Türleri ve Samimiyet
- Bazı kafirler kendi durumlarını bilmektedir ve münafıklar da kendi durumlarını bilirler.
- Tarihte Abdullah İbni Sebe gibi kişiler, Hz. Osman ve Hz. Ali'nin katledilmesine neden olmuşlardır.
- Kafirlik, münafıklık, müminlik ve Müslümanlık farklı kavramlardır; samimiyet inançta önemli bir faktördür.
- 32:40Bilim ve İnanç İlişkisi
- Bilim refah getirirken inanç sistemini bozabilir; 1900'lü yıllarda Amerika'da ateizm %3'tü, bugün %30'a ulaşmıştır.
- Bilim inanmayı gerektirir; inanmayan bilim adamları bile sonunda inanmak durumunda kalırlar.
- Konuşmacı, gençlere doktor ve mühendis olmaktan ziyade temel bilimlerde eğitim almayı tavsiye ediyor.
- 34:05Bilim Adamları ve İnanç
- Konuşmacı, önümüzdeki on yılın Nobel Ödülleri'nin nöro-bilimler alanında olacağını düşünüyor.
- Niels Bohr gibi ateist bilim adamları bile sonunda inanç konusunda değişikliğe uğramışlardır.
- Bilim sonunda son raddeye gelmiş inanmayanlar için kafayı sıyırır ve bazen bilime ihanet ederler.
- 35:14Kur'an-ı Kerim ve Bilimin Canlılığı
- Kur'an-ı Kerim ve bilim canlı organizmalardır; Kur'an'ın nüzulü mana itibariyle 1400 sene önce gerçekleşmiş olsa da hala devam etmektedir.
- Bilimsel olarak Kur'an'a yeniden bakmak gereklidir.
- Azotu bulan ve 1918'de Nobel Ödülü'nü kazanan Fritz Haber, 1934-1936 yıllarında çıldırarak ölmüştür.
- 36:25Batı'daki İdoller
- Konuşmacı, Batı'da idollerinin olduğunu ve bunların arasında Agndisya, Hypetia ve Fatıma El Fikri olduğunu belirtiyor.
- Agndisya, MÖ 270 yılında yaşamış ilk doktor olan kadın; Hypetia ise MS 415 yılında yaşamış matematik profesörü.
- Fatıma El Fikri, 850-860 yıllarında Fas'ta Kuzey Afrika'da dünyanın ilk üniversitesini kurmuş kadın.
- 38:01Diğer Batı ve Doğu İdoller
- Meliki, 1867'de doğup 1934'te vefat eden radyoaktiviteyi bulan kadın; Rozalin Franklin ise DNA'yı bulan bilim insanı.
- Doğu'daki idoller arasında Hazreti Ömer, İmam-ı Azam ve İmam Malik bulunuyor.
- İmam Malik'in önemli sözü: "Tasavvuf ve tefekkür fakat ve ben tesavvuf ve tefekkür fakat tezdak ve men cema beynehuma fakat tahakkak" (Eğer bir tasavvufçu bilimden uzaksa fıska uğrar, bir ilim adamı tasavvufu yok sayarsa zındık olur).
- 40:30İslam Alimleri ve Akıl
- İmam Gazali'nin "Bir alim hayatında en az bir kez tekfir edilmemişse onun alimliğinden şüphe ederim" sözü vurgulanıyor.
- Gazali, 1111'de vefat eden ve 1067'de Nizami medreselerinin rektörü olarak atanmış akılcı bir alim.
- Gazali, Farabi'nin yazdığı "Medinetü'l-Fazıl" kitabını eleştiren "Tefahutül Felasifeyi" (Düşünmenin saçmalığı) yazarak aklı ikinci plana itmiş.
- 42:42Akıl ve Kur'an
- Konuşmacı, Kur'an kaynaklı beş faktörünün olduğunu belirtiyor: tezekkür, tedebbür, teakkul, tefekkür ve tefekkür.
- Tezekkür (geçmişi dikkate almak), tedebbür (istikbale yönelik proje üretmek), teakkul (akletmek, geçmiş ile gelecek arasında bağ kurmak) farzdır.
- Kur'an'da "akletmez misiniz?" sorusu bulunmaz, bu nedenle kıyamet gününde ilk sorulanlar "neden aklınızı kullanmadınız?" olabilir.
- 44:50Akıl ve Mesuliyet
- Allah'ın insanlara bahşetmiş olduğu en büyük nimet beyin.
- Akıl baliğ olmayana mesuliyet yoktur, akıl yoksa mesuliyet yoktur.
- Faniyi sevmeyen baki'yi sevemez, bir insanı sevmeyen Allah'ı sevemez.