Buradasın
Bilim Kadınları Programı: Dr. İdil Yet ile Biyoinformatik Röportajı
youtube.com/watch?v=h-dJrgnlb7EYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ekotürk kanalında yayınlanan "Gün Ortası" programının bir bölümü olup, sunucu Naz Özdeğirmenci ile Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Biyoinformatik Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Dr. İdil Yet arasında geçen bir röportajdır. Dr. İdil Yet, Loreal Türkiye ve UNESCO Türkiye Milli Komisyonu işbirliğinde hayata geçirilen "Bilim Kadınları İçin" programı kapsamında ödül almaya hak kazanan genç bilim insanlarından biridir.
- Röportajda biyoinformatik alanının ne olduğu, çalışma alanları ve Türkiye'deki durumu ele alınmaktadır. Dr. Yet, biyoinformatik bölümünün biyoloji, tıp, sağlık, bilgisayar mühendisliği ve istatistik alanlarının birleşmesi olduğunu açıklayarak, karaciğer kanseri üzerine yaptığı araştırmaları ve omiklerin birleştirilmesi için yapay zeka ve makine öğrenmesi yöntemlerini anlatmaktadır.
- Ayrıca röportajda biyoinformatik bölümünün yeni nesil öğrencilerdeki popülerliği, pandemi dönemindeki talep artışları, Türkiye'deki biyoinformatik çalışmalarının İngiltere'deki çalışmalarla karşılaştırması, kadın bilim insanlarının yaşadığı zorluklar ve gelecekteki dünya vizyonu gibi konular da tartışılmaktadır. Naz Hanım, pandemi döneminde online eğitim uygulamaları, finansman sorunları ve TÜBİTAK gibi kurumların desteği hakkında bilgiler vermektedir.
- Bilim Kadınları Programı ve Dr. İdil Yet'in Tanıtımı
- Program, Loreal Türkiye ve UNESCO Türkiye Milli Komisyonu işbirliğinde hayata geçirilen "Bilim Kadınları İçin Program" kapsamında ödül almaya hak kazanan genç bilim insanlarını tanıtıyor.
- Program kapsamında kırk yaş altında altı genç bilim insanı bulunuyor ve bugün sonuncusu olan Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Biyoinformatik Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Dr. İdil Yet tanıtılıyor.
- Dr. İdil Yet, istatistik ve bilgisayar bilimleri mezunu, ODTÜ'de tıp bilişimi yüksek lisansı yapmış ve Pfizer bursu kazanarak İngiltere'de King's College'da biyoinformatik alanında doktora yapmış.
- 01:44Karaciğer Kanseri Çalışmaları
- Karaciğer, vücut için olmazsa olmaz organlar arasında yer alıyor ve karaciğer kanseri dünyada ve Türkiye'de öldürücülüğü açısından ikinci sırada gelen bir hastalık.
- Dr. İdil Yet, kanser tedavisi ve yeni yaklaşımlar için biyoinformatik yöntemlerin geliştirilmesine ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor.
- Çalışmaları, tek hücre dizileme yöntemiyle üretilmiş omiklerin birleştirilmesi için yapay zeka ve makine öğrenmesi yöntemi geliştirmeyi amaçlıyor.
- 02:53Omik Kavramı ve Biyoinformatik
- Omik, bir canlıdaki belirli tipteki tüm biyolojik moleküllerin ölçülmesi ile elde edilen toplu bilgi olarak tanımlanıyor.
- Makroboyata ve çevresel faktörler (sigara kullanımı, alkol kullanımı, yaşam biçimi, uyku düzeni, diyet) da bir çeşit omik olarak düşünülebilir.
- Biyoinformatik, teknolojinin gelişmesiyle birlikte datanın büyümesiyle başlayan bir süreç olup, biyoloji, tıp, sağlık, bilgisayar mühendisliği ve istatistik alanlarının birleşmesi olarak tanımlanıyor.
- 06:04Çalışmaların Amacı ve Karaciğer Kanserinin Önemi
- Omiklerin tek başlarına ayrı ayrı çalışmaları dünya çapında yapılıyor, ancak karmaşık biyolojik süreçlerin aydınlatılması için çeşitli omiklerin birlikte analiz edilmesine son yıllarda başlandı.
- Dr. İdil Yet, genom, transkriptom ve epi-genom düzeyinde üretilmiş omik verilerin aynı anda modellenmesinin sistem biyolojisi açısından önem arz ettiğini belirtiyor.
- Karaciğer kanseri, dünyada ve Türkiye'de önde giden ölüm sebeplerinden biri olup, kolay veri bulunabiliyor ve karaciğer dokusuna kolay ulaşılabiliyor.
- 08:51Çalışmaların Eksiklikleri ve Gelecek Uygulamaları
- Dünyada eksik olunan, omiklerin tek tek çalışılması ve hücreden alınan tek bir omiin özellikle genelde genomik bilginin çalışılması.
- Birleştirmek, kanserin etyolojisi hakkında sebebi anlamaya çalışmayı sağlayacak.
- Dr. İdil Yet, COVID-19 pandemisinin getirdiği verinin işlenmesinde problem olduğunu ve getirdikleri metotun bu hastalığa da kullanılabilir olduğunu belirtiyor.
- 11:48Biyoinformatik Bölümü ve Pandemi Etkisi
- Biyoinformatik bölümüne yeni üniversiteye giren gençlerden merak var ve pandemi nedeniyle bu ilgi daha da artacak.
- Pandemi döneminde biyoinformatik bölümüne normalde alınan talebin beş katı talep geldi ve başarılı öğrenciler başvurdu.
- Biyoinformatik bölümü, moleküler biyoloji ve bilgisayar mühendisliği alanlarında ilgi gösteren öğrenciler için uygun bir alan.
- 12:48Bölümün Çalışma Alanları
- Bölümde antik DNA çalışmaları yapılıyor, Türkiye'deki çeşitli höyüklerden bulunmuş kemiklerin geçmişi inceleniyor.
- Protein çalışmaları ve yeşil biyoteknoloji gibi farklı alanlarda da çalışmalar gerçekleştiriliyor.
- Tarımsal biyoteknoloji, biyolojik tarım ve organik tarım alanlarında da biyoinformatik kullanılabiliyor.
- 14:04COVID-19 ile İlgili Çalışmalar
- Bölümde COVID-19 pandemisiyle ilgili doğrudan bir araştırma yapılmamış.
- Cagle.com adlı site üzerinden makine öğrenmesi içeren küçük projeler öğrencilere verilmiş.
- Pandemi döneminde öğrencilerin ilgisini çekmek için COVID-19 ile ilgili küçük projeler yaptırılacak.
- 15:03Teknoloji ve Araştırmalar
- Bilim insanları artık telefonlarla ve çiplerle çalışmalarını sürdürebiliyor, bazı çiplerle vücuttaki önceden var olan hastalıklar teşhis edilebiliyor.
- Türkiye'de de çip geliştirmesi olabilir ve bu konuda heyecan duyuluyor.
- Bölüm yazılım mühendisliği yapıyor ve veri analizi şeklinde çalışıyor.
- 16:30Türkiye ve İngiltere'deki Çalışmalar
- Türkiye'deki bilim insanları İngiltere'deki bilim insanlarıyla başa baş gidiyor, çalışma düzeni ve fırsatlar aynı.
- Türkiye'de devlet bilim insanlarını destekliyor ve çeşitli araştırma kuruluşlarıyla işbirliği yapılıyor.
- Konuşmacı, Türkiye'de çalışmaktan ve kadın olarak bu meslekte olmaktan gurur duyuyor.
- 17:35Kadın Bilim İnsanları ve Engeller
- Bilim alanında kadınlara daha çok ihtiyaç var ancak kadın olmanın dezavantajları da var.
- Konuşmacı, anne olarak iki yıl ara vermek zorunda kaldığını ancak akademisyen olmanın kadın olarak özel bir zorlukla karşılaşmadığını belirtiyor.
- Önünde güçlü kadınların olması ve kadının sadece bilimin içinde değil dünyada da yerinin olması, kadın olmanın dezavantajlarını azaltıyor.
- 18:56Gelecek ve Eğitim Sistemi
- Dünya teknoloji ile birlikte çok değişti ve bu sene itibariyle daha da değişecek.
- Evden ofisler çoğalacak, çalışma düzeni ve eğitim sistemi değişecek.
- Derneklerin bu süreçte daha işin içerisine girip toplantılar düzenlenmesi gerekiyor.
- 20:57Online Eğitim ve Finansman
- Uygulamalı bir alan olan biyoinformatikte online eğitim zorluk yaratıyor.
- Öğretmen olarak zorluk yaşıyorsa öğrencilerin de yaşadığını düşünüyor ve ekstra toplantılar düzenlemeye çalışıyor.
- TÜBİTAK ve Loreal gibi firmalar destek veriyor ancak daha çok proje üretmek gerekiyor.